Metody badań nauk humanistycznych 2

obowiązkowe

studia II stopnia

filologia polska

2

ogólnoakademicki

obowiązkowe

Realizowany w sali

Student opanował podstawowe instrumentarium pojęciowe z zakresu poetyki i teorii literatury.

Opracowania ogólne:

Kulturowa teoria literatury 2. red. R. Nycz, T. Walas, 2002 [tu zwłaszcza; E. Prokop-Janiec, Etnopoetyka].

Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie. Pod red. R. Nycza, Wrocław 1992.

Dekonstrukcja w badaniach literackich. Pod red. R. Nycza, Gdańsk 2000.

Sporne i bezsporne problemy wiedzy o literaturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 1999.

Teorie badań literackich za granicą, oprac. H. Markiewicz, T. I-IV, Kraków 1976-1992 .

Opracowania szczegółowe

S. Balbus, Między stylami, 1992;

A. Burzyńska, Krajobraz po dekonstrukcji (cz. I: Etyka dekonstrukcji), „Ruch Literacki” 1995, nr 1; Krajobraz po dekonstrukcji (cz. II), „Ruch Literacki” 1995, nr 2.

A. Burzyńska, Dekonstrukcja jako krytyka interpretacji, „Ruch Literacki” 1985, nr 5-6.

A. Burzyńska, Pomiędzy strukturalizmem i poststrukturalizmem: Przypadek Rolanda Barthes'a, "Ruch Literacki" 2001, z 4.

M. Dąbrowski, Postmodernizm: myśl i tekst, Kraków 2000.

M. Dąbrowski, Projekt krytyki etycznej, [w:] idem, Projekt krytyki etycznej, Warszawa 2004.

M. Heidegger, W drodze do języka, przeł. J. Mizera, Kraków 2000.

H.-G. Gadamer, Poetica. Wybrane eseje, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 2001.

M. Głowiński, Poetyka i okolice (tu: Od metod zewnętrznych i wewnętrznych do komunikacji literackiej), 1992;

E. Kasperski, Ćwiczenie z dekonstrukcji. Czy interpretacji jest zbyt wiele i czy należy ograniczyć ich różnorodność?, [w:] Literatura i różnorodność, Kresy i pogranicza, Warszawa 1996.

R. Nycz, Dekonstrukcjonizm w teorii literatury, [w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Warszawa 1993, wyd. 2 – 2001.

R. Nycz, Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, 2001;

R. Nycz, Poetyka doświadczenia. Teoria - nowoczesność - literatura, Warszawa 2012 (tu zwłaszcza: Rozumienie - Interpretacja - Lektura);

P. Ricoeur, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, przeł. P. Graff i K. Rosner, wybrała i wstępem poprzedziła K. Rosner, Warszawa 1989.

J. Starobinski, Jean Jacques Rousseau. Przejrzystość i przeszkoda, Warszawa 2000 [tu zwłaszcza: r. V, podrozdz. Święto].

Ta dziwna instytucja zwana literaturą. Z Jacquese'm Derridą rozmawia Derek Attridge, "Literatura na Świecie" 1999, nr 11-12;

D. Ulicka, Literaturoznawcze dyskursy możliwe: studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej [tu: o amerykańskiej krytyce etycznej], Kraków 2007.

udział w zajęciach 15 h - 0,5 ECTS

przygotowanie do wybranych zajęć, czytanie literatury przedmiotu 4 h - 0,3 ECTS

przygotowanie twórczej pracy zaliczeniowej: 11 h - 0,7 ECTS

Student opanował podstawowe instrumentarium pojęciowe z zakresu poetyki i teorii literatury.

1) Zapoznać studentów z podstawowymi uprawianymi w XX wieku i współcześnie metodami badań literackich (np. formalizm rosyjski, strukturalizm, New Criticism, Szkoła Genewska, intertekstualność, hermeneutyka, kulturowa teoria literatury, zwrot ku rzeczom, posthumanistyka).

2) Uposażyć w umiejętność analizy i interpretacji utworu literackiego z wykorzystaniem określonego instrumentarium pojęciowego, przy użyciu danej optyki metody patrzenia na dzieło metod.

Treści programowe

Problematyka zajęć:

1) Formalistyczna koncepcja dzieła literackiego (chwyt, fakt literacki). Antypozytywistyczny charakter. Problematyka formy.

2) Fenomenologia (R. Ingarden). Struktura dzieła literackiego. Konkretyzacja. Rzeczywistość i fikcja (koncepcja quasi-sądów).

3) Strukturalna koncepcja literatury. Warstwowy układ dzieła literackiego: warstwa – foniczna, (rym, rytm), stylistyczna (leksyka, tropy, figury składni). Areferencyjny i apsychologiczny charakter dzieła literackiego. Koncepcja funkcji poetyckiej.

4) Close reading w New Criticism.

5) Identyfikacja i temat w Szkole Genewskiej.

6) Intertekstualność i dialog z tradycją (bachtinowski dialog, wykładniki intertekstualno-ści, alegacja, negacja).

7) Hermeneutyka (Heidegger, Gadamer, Rioceur).

8) Dekonstrukcjonizm (J. Derrida, F. Guattari, G. Deleuze).

9) Kulturowa teoria literatury (geopoetyka).

10) Postkolonializm i krytyka etyczna.

11) Zwrot ku rzeczom w perspektywie teorii ANT (Latour).

Literatura syntetyczna:

Z. Mitosek, Teorie badań literackich (1995, wyd. III poszerzone i wyd. następne); [wybrane fragmenty]

A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku, 2007, T 1. Podręcznik); T. 2. Antologia (tu: W. Szkłowski, Sztuka jako "chwyt"; R. Ingarden, Z teorii dzieła literackiego; J. Łotman, Problem znaczenia w tekście artystycznym; U. Eco, Tryb symboliczny; R. Barthes, S/Z; J. Derrida. Przed prawem; S. Greenblatt, Rezonans i zachwyt); .

J. Culler, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie (1992); [wybrane fragmenty]

Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, R. Nycz (tu: A. Burzyńska, Kulturowy zwrot teorii; R. Nycz, Poetyka intertekstualna: tradycje i perspektywy; M. P. Markowski, Antropologia, humanizm, Interpretacja), 2002;

Pozostałe teksty źródłowe (poddawane analizie na zajęciach) i materiał egzemplifikacyjny:

1. J. Tynianow, Fakt literacki, Warszawa 1978.

2. R Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, tłum. K Pomorska, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, oprac. H. Markiewicz, t.2, Kraków 1976.

3. Georges Poulet, Krytyka identyfikująca się; Baudelaire [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia, red. H. Chudak, Warszawa 1998.

4. J.-P. Richard, Poezja i głębia, przeł. i wstępem opatrzył Tomasz Swoboda, Gdańsk 2004 [tu: Baudelaire].

5. H.-G. Gadamer, Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1993.

6. K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim, [w; Problematyka aksjologiczna w nauce o literaturze, red. S. Sawicki i A. Tyszczyk, Lublin 1992.

7. J. Derrida, Biała mitologia. Metafora w tekście filozoficznym, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 3.

8. V.B. Leitch, Hermeneutyka, semiotyka i dekonstrukcjonizm, „Pamiętnik Literacki” 1998, z. 3.

9. J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań naukowych, „Pamiętnik Literacki” 1987, nr 4.

10. D.R. Schwarz, Humanistyczna etyka lektury, przeł. Jakub Czernik, „Wielogłos” 2009, nr 1/2, s. 123-135.

11. Wayne C. Booth, Dlaczego krytyka etyczna nie może być łatwa? przeł. Jakub Czernik, „Wielogłos” 2009, nr 1/2, s. 136-150.

12. G.Ch. Spivak, Strategie postkolonialne, tłum. zespół, red. S. Harasym, Warszawa 2011 [tu: wstęp i rozdział I].

13.. B. Olsen, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. B. Shalcross, Warszawa 2013.

14. Bruno Latour, Prolog w formie dialogu pomiędzy studentem i (cokolwiek) sokratycznym Profesorem, przeł. Krzysztof Arbiszewski i inni, „Teksty Drugie”, 2007, nr 1/2, s. 127-143.

WIEDZA: ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE

1) Student rozumie podstawowe pojęcia i terminologię dotyczącą opisu dzieła literackiego - stosowaną w optyce danej metody badań literackich.

K_W03

[weryfikacja: aktywność na zajęciach/ esej zaliczeniowy]

2) Student samodzielnie charakteryzuje podstawowe koncepcje i teorie tłumaczące sposób istnienia dzieła literackiego i jego znaczenia (z uwzględnieniem specyfiki badań w polskim kręgu kulturowym i metodologicznym).

K_W02 i K_W03

[weryfikacja: aktywność na zajęciach/ esej zaliczeniowy]

UMIEJĘTNOŚCI: ABSOLWENT POTRAFI

1) Student potrafi wyjaśniać podstawowe koncepcje i teorie pozwalające tłumaczyć budowę i znaczenia dzieł literackich, i umie zastosować je do rozumienia określonych przykładów

K_U01

[weryfikacja: aktywność na zajęciach/ esej zaliczeniowy]

2) Student samodzielnie interpretuje wybrane teksty, posługując się określoną metodą postępowania z dziełem literackim (z uwzględnieniem specyfiki badań w polskim kręgu kulturowym i metodologicznym);

K_U03

[weryfikacja: esej zaliczeniowy]

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: STUDENT JEST GOTÓW DO:

1) Student rozumie ograniczenia w stosowalności (ze względu na rozmaite uwarunkowania, przede wszystkim specyfikę danego typu literatury) określonych metod lekturowych.

k_K01

[weryfikacja: aktywność na zajęciach]

Zaliczenie wykładu na ocenę wiąże się z obecnością i aktywnością na zajęciach (czynny udział prowokowany jest zalecaną lekturą przedmiotową, konieczną do poznawczego uczestnictwa w rozważaniach teoretyczno-metodologicznych (30%) oraz sprawdzenia wiedzy i umiejętności przedmiotowych przez pracę podsumowujące problematykę zajęć w działaniu praktycznym (analizie wybranego tekstu literackiego usytuowanego w optyce danej metody lekturowej) (70%).

nie dotyczy