Literatura romantyzmu

I

Filologia polska

3

ogólnoakademicki

obowiązkowe

Realizowany w sali

udział w zajęciach 30 h 1 ects

przygotowanie do zajęć, czytanie literatury przedmiotu 15 h 0,5 ects

przygotowanie do egzaminu i udział w nim 15 h 0,5 ects

ZAGADNIENIA

– Znaczenie i zakres pojęcia romantyzm. Romantyzm polski a europejski – cechy wspólne i różnicujące. Wyraz filozoficznych założeń i podstawowe kategorie estetyczne w literaturze romantyzmu (kreacja, wyobraźnia, mit, natura, historycyzm, ludowość, bajronizm, werteryzm, scottyzm, szekspiryzm, realizm, fantastyka, tragizm, komizm, ironia, groteska).

– Podstawowe gatunki klasycyzmu postanisławowskiego – poemat heroiczny, poemat opisowy, hymn, oda, tragedia.

– Podstawowe gatunki sentymentalizmu – elegia, dumanie, duma, sielanka.

– Przełom romantyczny w Polsce. Poglądy estetyczne J. Śniadeckiego, K. Brodzińskiego, M. Mochnackiego.

– Rozwój powieści w latach 1795-1831. Podstawowe gatunki.

– Rozwój liryki polskiej do 1831 r. Typologia gatunków, twórcy i ich dzieła, wartości ideowe i artystyczne.

– Ballada – cechy gatunkowe i manifest romantycznej postawy.

– Powieść poetycka – cechy strukturalne i dzieje gatunku.

– Okolicznościowa poezja powstania listopadowego – główne nurty.

– Dramat romantyczny – struktura i cechy świata przedstawionego.

– Główne etapy życia i twórczości Adama Mickiewicza. Najważniejsze edycje i opracowania dzieł poety.

– Forma Dziadów kowieńsko-wileńskich jako projekt nowego teatru.

– Charakterystyka liryki Mickiewicza. Nowatorstwo artystyczne Sonetów krymskich i liryków lozańskich.

– Profetyzm jako składnik kultury romantycznej (Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego).

– Tytanizm i mesjanizm III części Dziadów.

– Pan Tadeusz A. Mickiewicza – miejsce w rozwoju form epiki wierszowanej; wizja i ocena narodu z perspektywy emigracyjnego oddalenia.

– Główne etapy życia i twórczości Juliusza Słowackiego. Najważniejsze wydania dzieł i opracowania twórczości.

– Kordian J. Słowackiego wobec teatru romantycznego. Spójność kompozycji. Wizja sceniczna.

– Etapy rozwojowe dramaturgii J. Słowackiego – charakterystyka poszczególnych okresów poprzez podejmowane wzorce i autorskie modyfikacje.

– Poglądy historiozoficzne J. Słowackiego, charakterystyka okresu mistycznego w jego twórczości.

– Ironia romantyczna – istota zjawiska i przejawy w twórczości romantyków.

– Poemat dygresyjny – charakterystyka gatunku.

– Główne etapy życia i twórczości Zygmunta Krasińskiego. Podstawowe wydania dzieł i opracowania twórczości.

– Dramaty Z. Krasińskiego a historiozofia polskiego romantyzmu.

– Przejawy myśli mesjanistycznej w twórczości Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego.

– Poglądy estetyczne i historiozoficzne Cypriana Norwida.

– Liryka Cypriana Norwida wobec poezji romantycznej – motywy, tematy, środki stylistyczne.

– Dramatopisarska teoria i praktyka Cypriana Norwida. Teoria białej tragedii.

– Komedia i komizm w literaturze okresu romantyzmu – główni komediopisarze i ich twórczość.

– Charakterystyka twórczości A. Fredry.

– Romantyczne słowianofilstwo – źródła, przejawy.

– Charakterystyka liryki krajowej okresu międzypowstaniowego (twórczość T. Lenartowicza, W. Pola, K. Ujejskiego, W. Syrokomli).

– Epika wierszowana w okresie międzypowstaniowym (gawędy, formy stylizowane, romantyczne odmiany poematu).

– Gatunki dramatyczne w epoce międzypowstaniowej (twórczość J. Korzeniowskiego, D. Magnuszewskiego, J. Szujskiego).

– Rozwój powieści i innych form prozatorskich w okresie międzypowstaniowym (powieść realistyczna o tematyce współczesnej i historycznej, formy powieści romantycznej. Krytyczne spory o powieść.

A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):

Obowiązkowa literatura podmiotu

(obowiązuje znajomość wstępów do wskazanych edycji tekstów w serii BN):

 Poezja polska 1800-1830, oprac. Z. Libera, Warszawa 1984 (wybór);

 Polska tragedia neoklasycystyczna, oprac. D. Ratajczak, BN I 260 – tu: A. Feliński, Barbara Radziwiłłówna;

 Idee programowe romantyków polskich, oprac. A. Kowalczykowa, BN I 261;

 Polska krytyka literacka (1800-1918). Materiały, oprac. J. Krzyżanowski, Z. Libera, E. Warzenica, T. I i II Warszawa 1959 (wybór);

 A. Fredro, Śluby panieńskie, oprac. M. Inglot, BN I 22;

 A. Fredro, Zemsta, oprac. M. Inglot; BN I 32;

 A. Fredro, Pan Jowialski, oprac. W. Billip, BN I 36;

 S. Goszczyński, Zamek kaniowski;

 Z. Krasiński, Nie-Boska komedia, oprac. M. Janion, BN I 24;

 Z. Krasiński, Irydion, oprac. W. Kubacki, BN I 42;

 J. I. Kraszewski, Ulana;

 A. Malczewski, Maria, oprac. R. Przybylski, PIW;

 A. Mickiewicz, Dziady kowieńsko-wileńskie, (cz. II, IV, I) oprac. J. Skuczyński, Wrocław 2012, BN I 317;

 A. Mickiewicz, Dziady drezdeńskie, (cz. III) oprac. J. Skuczyński, Wrocław 2012, BN I 318;

 A. Mickiewicz, Grażyna;

 A. Mickiewicz, Konrad Wallenrod, oprac. S. Chwin, BN I 72;

 A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, oprac. S. Pigoń, BN I 83;

 A. Mickiewicz, Wybór poezyj, t. I-II, oprac. Cz. Zgorzelski, BN I 6.

 C. Norwid, Pierścień Wielkiej Damy, oprac. S. Świontek, BN I 274;

 C. Norwid, Vade-mecum, oprac. J. Fert, BN I 271;

 J. Słowacki, Balladyna, oprac. M. Inglot, BN I 51;

 J. Słowacki, Beniowski. Poema. Pięć pierwszych pieśni, oprac. A. Kowalczykowa, BN I 13/14;

 J. Słowacki, Kordian, oprac. M. Inglot, BN I 2;

 J. Słowacki, Wiersze, oprac. J. Brzozowski, Z. Przychodniak, BN I 319;

 J. Słowacki, Krąg pism mistycznych, oprac. A. Kowalczykowa, BN I 245;

 N. Żmichowska, Poganka, oprac. G. Borkowska, Wrocław 2013, BN I 121;

Podstawowa literatura przedmiotu:

(opracowania wprowadzane na zajęciach stają się również obowiązkowe)

 A. Witkowska, Literatura romantyzmu, Warszawa 1989 i wyd. nast.

 A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1997.

 Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa (hasła: Bajeczne dzieje w literaturze, Bajronizm, Ballada, Dramat, Dygresyjny poemat, Epopeja (Epos, Poemat heroiczny), Fantastyka, Gotycyzm, Ironia romantyczna, Liryka romantyczna, Mesjanizm, Mistycyzm, Orientalizm, Powieść poetycka),

 wstępy i posłowia towarzyszące tekstom z literatury podmiotu we wskazanych edycjach.

B. Literatura uzupełniająca

Uzupełniająca literatura podmiotu:

 Polska epopeja klasycystyczna. Antologia, oprac. R. Dąbrowski, Kraków 2011;

 J. B. Dziekoński, Sędziwój;

 A. Fredro, Dożywocie, oprac. M. Inglot, BN I 93.

 A. Fredro, Trzy po trzy;

 S. Goszczyński, Król zamczyska, oprac. M. Inglot, BN I 50.

 J. Korzeniowski, Kollokacja, oprac. S. Kawyn, BN I 28;

 Z. Krasiński, Przedświt;

 Z. Krasiński, Psalmy przyszłości;

 Z. Krasiński, Listy. Wybór, oprac. Z. Sudolski, BN I 282;

 J. I. Kraszewski, Latarnia czarnoksięska (seria I);

 T. Lenartowicz, Wybór poezji, oprac. J. Nowakowski, BN I 5;

 A. Mickiewicz, Prelekcje paryskie (wybór);

 C. Norwid, Zwolon;

 C. Norwid, Promethidion;

 C. Norwid, Aktor;

 C. Norwid, Tyrtej – Za kulisami;

 C. Norwid, Czarne kwiaty; Białe kwiaty; Cywilizacja. Legenda; „Ad leones!”;

 W. Pol, Wybór poezji, oprac. M. Janion, BN I 180

 H. Rzewuski, Pamiątki Soplicy;

 J. Słowacki, Fantazy, oprac. M. Inglot, BN I 105;

 J. Słowacki, Horsztyński, oprac. J. Ławski, BN I 314;

 J. Słowacki, Król-Duch;

 J. Słowacki, Ksiądz Marek, oprac. M. Piwińska, BN I 29;

 J. Słowacki, Sen srebrny Salomei, oprac. A. Kowalczykowa, BN I 57;

 Korespondencja Juliusza Słowackiego, oprac. E. Sawrymowicz, t. I-II (wybór);

 L. Sztyrmer, Powieści nieboszczyka Pantofla;

 K. Ujejski, Wybór poezji, oprac. K. Poklewska, BN ;

 W. Syrokomla, Wybór poezji, oprac. F. Bielak, BN I 54;

 M. Wirtemberska, Malwina;

 J. B. Zaleski, Wybór poezji, oprac. B. Stelmaszczyk-Świontek, BN I 30;

Uzupełniająca literatura przedmiotu:

 Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863, red. M. Janion, B. Zakrzewski, M. Dernałowicz, T. I-III, Kraków 1975.

 Słownik polskiej krytyki literackiej 1764–1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje, red. J. Bachórz, G. Borkowska i in., t. 1–2, Toruń 2016.

 R. Przybylski, Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Gdańsk 1996.

 M. Janion, M. Żmigrodzka, Romantyzm i historia, Warszawa 1978.

 Trzynaście arcydzieł romantycznych, red. E. Kiślak i M. Gumkowski, Warszawa 1996.

 M. Stanisz, Wczesnoromantyczne spory o poezję, Kraków 1998.

 I. Opacki, „W środku niebokręga”. Poezja romantycznych przełomów, Katowice 1995.

 M. Janion, Prace wybrane, T. I: Gorączka romantyczna, Kraków 2000.

 A. Walicki, Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu, Warszawa 1983.

 W. Szturc, Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i poetyka, Warszawa 1992.

 M. Kalinowska, Los. Miłość. Sacrum. Studia o dramacie romantycznym i jego dwudziestowiecznej recepcji, Toruń 2003.

 M. Dybizbański, Z romantycznego repertuaru, Poznań 2018.

 M. Dybizbański, Tragedia polska drugiej połowy XIX wieku, Poznań 2009 (część I).

 E. Owczarz, Między retoryką a dowolnością. Wśród romantycznych struktur powieściowych w okresie międzypowstaniowym, Toruń 1993.

 Antoniemu Malczewskiemu w 170 rocznicę pierwszej edycji "Marii", red. H. Krukowska, Białystok 1997.

 Z. Stefanowska, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa 1976 i wyd. nast.

 W. Weintraub, Poeta i prorok. Rzecz o profetyzmie Mickiewicza, Warszawa 1998.

 I. Jokiel, Lornety i kapota. Studia o Mickiewiczu, Opole 2006;

 M. Burzka-Janik, W poszukiwaniu centrum. Dom i bezdomność w życiu i twórczości Adama Mickiewicza, Opole 2009.

 Cz. Zgorzelski, O sztuce poetyckiej Adama Mickiewicza, Warszawa 1976.

 Cz. Zgorzelski, Liryka w pełni romantyczna. Studia i szkice o wierszach Słowackiego, Warszawa 1981;

 A. Kowalczykowa, Słowacki, Warszawa 1994.

 M. Piwińska, Juliusz Słowacki od duchów, Warszawa 1992.

 J. Ławski, Ironia i mistyka. Doświadczenia graniczne wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego, Białystok 2005.

 M. Chacko, Dramat i teatr Juliusza Słowackiego. Rekonesans, Wrocław 2006.

 Juliusz Słowacki w kontekstach kulturowych dawnych i współczesnych, red. E. Dąbrowska, I. Jokiel, Opole 2012.

 Piękno Juliusza Słowackiego, red. J. Ławski i in., Białystok 2012-2015, t. I-III (wybór).

 Z. Sudolski, Zygmunt Krasiński, Warszawa 1974.

 A. Waśko, Zygmunt Krasiński. Oblicza poety, Kraków 2001;

 Księga w dwusetną rocznicę urodzin Aleksandra Fredry, red. J. Kolbuszewski; Wrocław 1994.

 I. Jokiel, Pasja i milczenie. O życiu i twórczości Aleksandra Fredry w latach 1839-1876, Częstochowa 1993.

 Z. Łapiński, Norwid, Kraków 1984.

 Z. Stefanowska, Strona romantyków. Studia o Norwidzie, Lublin 1993.

 W. Rzońca, Norwid a romantyzm polski, Warszawa 2005.

 G. Halkiewicz-Sojak, Nawiązane ogniwo. Studia o poezji Cypriana Norwida i jej kontekstach, Toruń 2010.

 I. Sławińska, O komediach Norwida, Lublin 1953.

 M. Woźniewska-Działak, Poematy narracyjne Cypriana Norwida, Kraków 2014.

 Dramaty Cypriana Norwida. Teksty – konteksty – interteksty, red. W. Rzońca, K. Samsel, Warszawa 2019.

 Europejskość i rodzimość. Horyzonty twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, red. W. Ratajczak, T. Sobieraj, Poznań 2006.

 Kraszewski. Poeta i światy, red. T. Budrewicz, E. Ihnatowicz, E. Owczarz, Toruń 2012.

WIEDZA: ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE

k_W01

k_W02

k_W03

k_W04

k_W06

k_W09

UMIEJĘTNOŚCI: ABSOLWENT POTRAFI

k_U01

k_U02

k_U03

k_U04

k_U05

k_U08

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: STUDENT JEST GOTÓW DO

k_K01

k_K03

Sposób zaliczenia:

egzamin;

Formy zaliczenia:

egzamin w formie wypowiedzi ustnej lub pisemnej - 100%;