Etyka badań naukowych - wybrane zagadnienia
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 5-DR.NOR.105 |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Etyka badań naukowych - wybrane zagadnienia |
Jednostka: | Wydział Teologiczny |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Skrócony opis: |
Celem zajęć jest zapoznanie doktorantów z praktycznym rozwiązywaniem współczesnych problemami etycznymi związanymi z badaniami naukowymi w oparciu o dostępne kodeksy etyczne, jak o studium przypadków. |
Pełny opis: |
Celem zajęć jest rozwijanie zdolności praktycznej aplikacji norm i zasad do problemów i dylematów występujących w badaniach naukowych. Akcent położony zostanie – poza praktycznym ukierunkowaniem zajęć – na umiejętność przedstawienia przekonujących argumentów za wybranymi rozwiązaniami. Chodzi bowiem o formułowanie poprawnych i uzasadnionych ocen moralnych odnoszących się do konkretnych postaw i zachowań w ramach badań naukowych. Uczestnicy zajęć nabywają umiejętności i kompetencji formułowania i merytorycznego uzasadniania opinii na temat dopuszczalności podejmowania konkretnych działań badawczych, z odwołaniem do podstawowych wartości, systemów aksjologicznych, legislacji i kodyfikacji etyki badań naukowych oraz dobrych praktyk w nauce. Podstawowym punktem odniesienia będzie posiadana interdyscyplinarna wiedza z zakresu etyki badań naukowych. Zajęcia obejmują następujące grup zagadnień: 1. Wartości fundamentalne dla etyki badacza 2. Podstawowe kodyfikacje etyki badań naukowych i wynikające z nich przesłanki 3. Etos badacza –stosunek do uprawianej nauki 4. Nadużycia w badaniach naukowych – jak ich unikać i czego można się z nich nauczyć? 5. Dobre praktyki w nauce jako realny postulat względem badaczy. 6. Etyka publikowania i recenzowania. 7. Publikowanie wyników badań nieetycznych i zakończonych niepowodzeniem. 8. Konflikt interesów w badaniach naukowych 9. Ochrona danych i inne instrumenty regulujące działania badawcze. 10. Badacz wobec innych uczonych – właściwe postawy 11. Zasady etyczne w relacji badacz –studenci. 12. Kwestia różnych form komercjalizacji nauki/ wyników badań 13. Popularyzacja wiedzy a rzetelność 14. Badania naukowe wymagające dodatkowych zasad, m.in. badania na ludziach, na materiale ludzkim, wykorzystujące dane wrażliwe, korzystające z danych pozyskanych w ramach wykonywanej pracy innego typu. 15. Badania wymagające świadomej zgody i trudności z jej uzyskaniem. |
Literatura: |
Kodeksy etyczne (chronologicznie) Komitet Etyki w Nauce przy PAN, Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych, Warszawa 2001. Zespół Etyki w Nauce przy Ministrze Nauki i Informatyzacji, Dobra praktyka badań naukowych. Rekomendacje, Warszawa 2004. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Dobre praktyki w procedurach recenzyjnych w nauce. Warszawa 2011. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Zespół do Spraw Dobrych Praktyk Akademickich), Rzetelność w badaniach naukowych oraz poszanowanie własności intelektualnej, Warszawa 2012. Komisja do Spraw Etyki w Nauce przy PAN, Kodeks Etyki Pracownika Naukowego, Warszawa 2012, 2016. Opracowania ogólne: Dylus A., Polityka w perspektywie etycznej i religijnej, Wyd. UKSW, Warszawa 2016, rozdz.III.5: Wokół etycznej sytuacji edukacji akademickiej w Polsce. Wybrane determinanty (s. 254-266). „Ethos” 11:1998 nr 4(44) (cały numer: Etyka badań naukowych). Ethikkommission der Universität Zürich. Ethische Verantwortung in den Wissenschaften. Zürich: Hochschulverl. 2006. Ethos und Integrität der Wissenschaft. Red. G Magerl. Wien, Köln, Weimar: Böhlau 2009. Etyczne i prawne granice badań naukowych. Red. W. Galewicz. Kraków: Universitas 2009. Fuchs M. Forschungsethik: eine Einführung. Stuttgart, Weimar: Metzler 2010. Im Namen des anderen. Die Ethik des Zitierens. Red. J. Jacob. München, Paderborn: Fink 2010. Lenk H. Verantwortung und Gewissen des Forschers. Innsbruck, Wien: Studien-Verl. 2006. Łuków, P. (2007). Etyka, prawo i charakter moralny ludzi nauki. W: B. Chyrowicz (Red.), Etyka i technika. Odpowiedzialność na miarę możliwości. Lublin: TN KUL, ss. 55–74. |
Efekty uczenia się: |
Po ukończeniu zajęć doktorant: WIEDZA: - zna i rozumie interdyscyplinarną terminologię stosowaną w etyce badań naukowych; - ma pogłębioną i uporządkowaną wiedzę na temat specyfiki przedmiotowej i metodologicznej współczesnej etyki badań naukowych: zna główne zagadnienia i problemy etyki badań naukowych, główne orientacje teoretyczne i badawcze oraz stanowiska aksjologiczne i normatywne; - rozumie interdyscyplinarną naturę etyki badań naukowych; - ma wystarczającą znajomość i zrozumienie roli etyki w rozwoju nauki. UMIEJĘTNOŚCI - prawidłowo identyfikuje, interpretuje i analizuje problemy i konflikty etyczne, jakie powstają w praktyce badawczej i procesie rozwoju wiedzy (nauki); - merytorycznie poprawnie argumentuje, dobiera i konstruuje argumenty normatywne i faktyczne, oraz formułuje odpowiedzi na krytykę; - w sposób uporządkowany i metodyczny przeprowadza analizę etyczną projektu badania biomedycznego z udziałem ludzi albo zwierząt oraz sformułuje i merytorycznie uzasadnia opinię w sprawie dopuszczalności jego prowadzenia, posługując się wiedzą i umiejętności z zakresu etyki, a także właściwymi normami prawnymi, organizacyjnymi i zawodowymi, oraz uwzględniając czynniki społeczno-kulturowe i ekonomiczne. KOMPETENCJE SPOŁECZNE - ma świadomość, że praca w dziedzinie etyki badań naukowych wymaga kompetencji interdyscyplinarnych, ciągłego samokształcenia i rozwoju; - docenia wartość i znaczenie dyskusji dla rozwoju wiedzy oraz konstruktywnego rozwiązywania dylematów moralnych, jakie powstają w praktyce badawczej i procesie rozwoju wiedzy; - dostrzega i formułuje problemy etyczne związane z pracą badawczą i zawodową na polu etyki badań naukowych, ma poczucie odpowiedzialnością przed współpracownikami i innymi członkami społeczeństwa za własne przygotowanie do pracy, podejmowane decyzje, prowadzone działania i ich skutki, oraz wykazuje aktywność w rozwiązywaniu tych problemów; - docenia znaczenia refleksji etycznej w praktyce badawczej i procesie rozwoju wiedzy oraz jej rolę w kształtowaniu zasad pracy badawczej opartych na poszanowaniu godności i podstawowych praw człowieka; - wykazuje zainteresowanie dyskusjami i sporami z zakresu etyki badań naukowych, jakie toczą się w Polsce. |
Metody i kryteria oceniania: |
Przedmiot kończy się egzaminem. Na finalną ocenę składa się: - przygotowanie do zajęć i aktywny, konstruktywny udział w dyskusjach i pracach na zajęciach – 30 % - przygotowanie prezentacji z zakresu analizy i oceny etycznej przypadku/problemu badawczego (cases) – 40% - egzamin testowy praktyczny – 30% |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Opolski.