"Mariage pour tous" - reperkusje nowej ustawy (17 maja 2013) we Francji i innych krajach Europy

monograficzne

17 maja 2013 stała się datą przełomową w prawodawstwie współczesnej Francji. Mocą ustawy no 2013-404 parlament przegłosował prawo – enigmatyczne nazwane jako „Mariage pour tous” („Małżeństwo dla wszystkich”) . Wbrew gwałtownym protestom Zgromadzenie Narodowe – w którym większość posiadali rządzący socjaliści – zadziałało jak sprawna maszynka do głosowania, forsując projekt socjalistycznego rządu. Żądanie narodowego referendum zostało odrzucone. W opinii wielu obserwatorów nowa ustawa otworzyła prawdziwą puszkę Pandory. Dopuszczenie adopcji dzieci przez homoseksualne pary doprowadzi w końcu do zaakceptowania nielegalnej na razie we Francji instytucji „brzuchów do wynajęcie” i rodzenia dzieci na zamówienie. Bo przecież, jak argumentują zwolennicy „małżeństwa dla wszystkich”, każdy ma prawo do dziecka – co brzmi cokolwiek dziwnie i raczej niewiele ma wspólnego z podmiotowym traktowaniem dzieci i ich prawami.

Spośród wytoczonych argumentów wskazujących na negatywne skutki instytucji „małżeństwa dla wszystkich”, w sposób szczególny akcentowano prawo do adopcji czy ewentualnego korzystania z technik wspomaganego rozrodu (fr. procréation médicalement assistée – PMA) przez pary jednopłciowe. Zwolennicy „małżeństwa dla wszystkich” o ile zgadzają się z prawem do adopcji, zastrzegają jednak, że PMA powinny mieć tylko małżeństwa lesbijek. Jednak retoryka równości z czasem prowadzi do udostępniania PMA wszystkim małżeństwom, a to oznaczać musi prawne dopuszczenie do istnienia matek zastępczych. Pojawiają jednak porównania instytucji matki zastępczej z wynajmowaniem się człowieka do pracy. Spór rzeczywiście wprowadził do głównego nurtu debaty i problemów, którymi zajmowali się dyskretnie bioetycy i inni eksperci. Jako wielką niewiadomą podkreśla się wpływ wychowania przez pary jednopłciowe na psychikę dzieci.

Statyczny model małżeństwa można uzasadniać oczywiście na gruncie religijnym. Jednak historycznie rzecz biorąc, rozumienie „rodziny” i „małżeństwa”, wiązanych z nimi wartości i obyczajów, w naszym kręgu kulturowym ulegało w ciągu wieków kolosalnym przemianom. Biorąc pod uwagę fakt, że modelem najbardziej rozpowszechniony w czasie i przestrzeni był model, który zakładał, że mężczyzna może odtrącić żonę i ponownie się ożenić, za swoistą rewolucję trzeba uznać samo przyjęcie jako wzorca nierozwiązywalnego małżeństwa monogamicznego.

To w wyniku przemian miłość pomiędzy małżonkami stała się wartością. Z czasem przełamano nawet tabu mówienia o wzniosłych uczuciach pomiędzy mężem i żoną, co wcześniej uważano za przejaw niedyskrecji. W ciągu ostatnich ponad 200 lat powszechnie zaakceptowano małżeństwa cywilne i rozwody. Przestano karać za pozostawanie w konkubinacie. Zmieniła się na lepsze sytuacja prawna nie tylko kobiet zamężnych, ale i dzieci pozamałżeńskich (np. we francuskim kodeksie cywilnym drastycznie upośledzonych). W prawie rodzinnym upadają takie „dogmaty”, jak choćby rzymska zasada, iż „matka jest zawsze pewna”. W czasach biotechnologii przedmiotem sporu może stać się nawet macierzyństwo (gdy jedna kobieta rodzi dziecko, choć komórka jajowa pochodzi od innej kobiety). „Małżeństwo dla wszystkich” to tylko fragment pejzażu znacznie większych przemian.

Alleaume C., Solidarité contre solidarité. Etude comparative des avantages respectifs du mariage et du PACS au regard du droit du crédit, Paris 2000.

Aoun A., Le PACS (Pacte civil de solidarité), Paris 2000.

Assemblée nationale, Loi no 267 du 9 avril 2009 pour le développement économique des collectivités territoriales en outre-mer [archive], les articles 515-1 et 515-2 du code civil http://www.assemblee-nationale.fr (7 I 2017)

Barbier Ch. , Mariage gay: les raisons de mon oui, « L'Express », 7 XI 2012.

Carbonnier J., Droit civil. La famille, l'enfant, le couple, t. 2, Paris 2002.

Code civil (1 I 2014), www.Legifrance.gouv.fr (5 I 2017).

Dziewulak D. Instytucja rejestrowanego związku partnerskiego PACS we Francji, „Analizy BAS” Nr 22/2012.

Gourdon J., Lemouland J-J., Contentieux à l'occasion de la déclaration d'un PACS : les juridictions administratives ne sont pas compétentes, Paris 2004, 295-299.

Kiernan, K. Chase-Lansdale, P. L., Friedman, R. (red.) Human Development Across Lives and Generations, Cambridge 2004.

Kuisz J, Od PACS do „małżeństwa dla wszystkich”, „ZNAK” 697 (2013), s. 28-34.

Lamoureux M., Mariage pour tous, les arguments des anthropologues et des philosophes, « La Croix » https://www.la-croix.com/Actualite/France/ (13. 12. 2012).

Murat P., Mariage, divorce, concubinage, PACS, filiation, adoption, nom, prénom, autorité parentale, assistance éducative, aide sociale à l'enfance, mineur étranger, obligations alimentaires, protection de l'enfance, protection nationale et internationale des majeurs vulnérables, fiscalité, droit pénal, droit international privé, Paris 2010.

Wiedza

1. Student zna wybrane koncepcje człowieka: filozoficzne, psychologiczne, społeczne i teologiczne stanowiące teoretyczne podstawy działalności w zakresie życia małżeńskiego i rodzinnego

2. Posiada podstawową wiedzę na temat rozwoju człowieka w cyklu życia zarówno w aspekcie biologicznym, jak i psychologicznym oraz społecznym

3. Ma podstawową wiedzę o rodzajach więzi społecznych i o rządzących nimi prawidłowościach

Umiejętności

1. Student potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych; analizuje ich powiązania z różnymi obszarami działalności z zakresu nauk o rodzinie

2. Potrafi w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się w mowie i na piśmie, na tematy dotyczące wybranych zagadnień z zakresu nauk o rodzinie; z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku nauk o rodzinie, jak i innych dyscyplin

3. Potrafi dokonać analizy własnych działań i wskazać ewentualne obszary wymagające modyfikacji w przyszłym działaniu

Kompetencje społeczne (postawy)

1. Student ma przekonanie o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań z zakresu nauk o rodzinie w środowisku społecznym; jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych; wykazuje aktywność, podejmuje trud i odznacza się wytrwałością w realizacji indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych w zakresie nauk o rodzinie

2. Student jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach realizujących działania na rzecz małżeństwa i rodziny i zdolny do porozumiewania się z osobami będącymi i niebędącymi specjalistami w danej dziedzinie.

3. Student odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy, projektuje i wykonuje działania w zakresie nauk o rodzinie

Metody dydaktyczne

• wykład z prezentacją multimedialną

• Sposób zaliczenia

• egzamin

B. Formy zaliczenia:

• egzamin ustny

C. Podstawowe kryteria

1. Praca zaliczeniowa – 20%

2. Znajomość zadanych lektur – 20%

3. Wiedza prezentowana na egzaminie – 60 %

Nie przewiduje się praktyk zawodowych