Historia sztuki (kurs w języku nowożytnym)
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 5.1.0.0.1.419 |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Historia sztuki (kurs w języku nowożytnym) |
Jednostka: | Wydział Teologiczny |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | monograficzne |
Literatura uzupełniająca: | Literatura na temat Historii sztuki (porządek chronologiczny - od publikacji najnowszych): Stephen Farthing (red.), Historia sztuki, Warszawa 2019. Susie Hodge, Krótka historia sztuki, 2018. Słownik terminologiczny sztuk pięknych, 2015, 5 wydanie. Anne d`Alleva, Jak studiować historię sztuki? Jak czytać..., 2013. Jacek Dębicki, Historia sztuki, Warszawa 1998. Karol Estreicher, Historia sztuki w zarysie, Warszawa 1984. Michał Ałpatow, Historia sztuki, t. 1-4, Warszawa 1981, 3 wydanie. Literatura dotycząca sztuki w Polsce i na Śląsku: Maria Poprzęcka, Skarby sztuki w Polce, 2017. Marcin Grabowski, Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk, 2006. Zygmunt Świechowski (red.), Z dziejów sztuki śląskiej, Warszawa 1978. Urszula Popłonyk, Opole. Śląsk w zabytkach sztuki, 1970. |
Skrócony opis: |
Przedmiot „Historia sztuki” proponowany studentom teologii jest okazją do usystematyzowania wiedzy na temat szeroko rozumianej sztuki (malarstwo, rzeźba, architektura), a także ukazania ważnej korelacji, jaka zachodzi między sztuką i religią, zwłaszcza rozumieniem i wykorzystaniem sztuki w nauczaniu i działalności edukacyjnej Kościoła rzymskokatolickiego. |
Pełny opis: |
Przedmiot „Historia sztuki” proponowany studentom teologii jest okazją do usystematyzowania wiedzy na temat szeroko rozumianej sztuki (malarstwo, rzeźba, architektura), a także ukazania ważnej korelacji, jaka zachodzi między sztuką i religią, zwłaszcza rozumieniem i wykorzystaniem sztuki w nauczaniu i działalności edukacyjnej Kościoła rzymskokatolickiego. Podczas zajęć, prowadzonych metodą wykładu z użyciem różnych metod aktywizujących, studenci zostają zapoznani z podstawową terminologią związaną ze sztuką, z kolejnymi okresami rozwoju sztuki oraz z zasadami interpretacji dzieła sztuki i możliwościami odniesień sztuki w duszpasterstwie i katechezie. Zajęcia prowadzone są w języku polskim, jednak ze względu na konieczność poszerzenia słownictwa obcego, niektóre istotne dla Historii sztuki kwestie podawane są w języku angielskim, niemieckim i włoskim. Celem jest zaznajomienie studentów z podstawową terminologią związaną z Historią sztuki, z którą absolwenci teologii wielokrotnie będą się spotykać w swojej pracy katechetycznej. Podstawowe tematy poruszane podczas zajęć: 1. Zagadnienia terminologiczne. 2. Początki sztuki chrześcijańskiej – sztuka wczesnochrześcijańska i bizantyńska; ikona; kolejne przejawy ikonoklazmu. 3. Romanizm i gotyk. 4. Renesans, wiek XVI. 5. Barok. 6. Sztuka religijna i sakralna XIX wieku. 7. Teoria sztuki sakralnej według Vaticanum II i współczesnych wypowiedzi Kościoła. 8. Sztuka sakralna/religijna w czasach współczesnych. 9. Zagadnienia ikonograficzne i paramenty liturgiczne. 10. Ikonografia hagiograficzna i typów przedstawieniowych na dowolnych przykładach. Uwaga! Zagadnienie ochrony zabytków stanowi osobny przedmiot dla modułu kapłańskiego. |
Literatura: |
1. Dokumenty Kościoła katolickiego nt. sztuki JAN PAWEŁ II, Istota, wielkość i odpowiedzialność sztuki i publicystyki, Monachium 19.11.1980 r., w: TENŻE, Wiara i kultura, Rzym – Lublin 1986, s. 86–95. JAN PAWEŁ II, Kościół potrzebuje sztuki. Czy sztuka potrzebuje Kościoła?, OsRomPol (1981) nr 2, s. 17–21. JAN PAWEŁ II, List apostolski z okazji 1200. rocznicy II Soboru w Nicei Duodecimum saeculum z 4 grudnia 1987 r., http://www.vatican.va/holy_father/ john_paul_ii/apost_letters/documents/hf_jp-ii_apl_19871204_duodecimum -saeculum_it.html (12.05.2013). JAN PAWEŁ II, Natura i sztuka drogami prowadzącymi do tajemnicy Boga. Spotkanie z przedstawicielami świata nauki i sztuki (Wiedeń, 12 IX 1983), w: TENŻE, Wiara i kultura, Rzym – Lublin 1986, s. 205–211. JAN PAWEŁ II, Błogosławiony Fra Angelico – sztuka jako droga ku doskonałości. Homilia w czasie mszy Jubileuszu Roku Odkupienia dla artystów, Rzym, 18 lutego 1984, w: TENŻE, Wiara i kultura, Rzym – Lublin 1988, s. 237–244. JAN PAWEŁ II, List do artystów, Watykan 1999. PAWEŁ VI, Przesłanie do artystów, Watykan 1965 (Znak 16 [1964] nr 12, s. 1425–1426). SOBÓR TRYDENCKI, Dekret Wzywanie, cześć i relikwie świętych oraz święte obrazy, w: A. BARON, H. PIETRAS (opr.), Dokumenty Soborów Powszechnych, t. IV: (1511–1870), Kraków 2004, s. 781–785. SOBÓR WATYKAŃSKI II, Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, Watykan 1963. SOBÓR WATYKAŃSKI II, Przesłanie do artystów (8 grudnia 1965), AAS 58 (1966), s. 15–16. 2. Sztuka i teologia – literatura polecana BALTHASAR H.U. VON, Chwała. Estetyka teologiczna. 1. Kontemplacja postaci, tłum. E. Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2011. BORUTA T., Szkoła patrzenia, Kielce 2003. BURRICHTER R., Kunst und Religionspädagogik, w: N. METTE, F. RICKERS (red.), Lexikon der Religionspädagogik, t. I, Neukirchen 2001, k. 1139–1144. CHAŁUPNIAK R., Doświadczenie estetyczne w wychowaniu religijnym, w: K. KANTOWSKI, W. LECHÓW (red.), Ku doświadczeniu wiary. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Andrzejowi Offmańskiemu w 70. rocznicę urodzin i 40. rocznicę pracy naukowo-dydaktycznej, Szczecin 2012, s. 145–160. CHAŁUPNIAK R., Podstawy teologii piękna – od Biblii do ikonofilii, w: Z. GLAESER (red.), Człowiek dialogu. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu arcybiskupowi Alfonsowi Nossolowi z okazji 80. rocznicy urodzin, 55. rocznicy święceń kapłańskich oraz 35. rocznicy święceń biskupich, Opole 2012, s. 739–761. CHAŁUPNIAK R., Sztuka na katechezie. Korelacja lekcji religii z wychowaniem plastycznym, Kat 47 (2003) nr 7–8, s. 127–133. CHAŁUPNIAK R., Wykorzystanie obrazu w katechezie – wybrane metody aktywizujące, „Katecheta” 46 (2002) nr 11, s. 25–30. DĄB-KALINOWSKA B., Ziemia – Piekło – Raj. Jak czytać obrazy religijne, Warszawa 1994. DEBRAY R., Nowy Testament w arcydziełach malarstwa, tłum. K. Arustowicz, Warszawa 2004. DEBRAY R., Stary Testament w arcydziełach malarstwa, tłum. K. Arustowicz, Warszawa 2004. GÄRTNER C., Ästhetisches Lernen. Eine Religionsdidaktik zur Chrystologie in der gymnasialen Oberstufe, Freiburg 2011. GOECKE-SEICHAB M.L., HARZ F., Christliche Bilder verstehen. Themen, Sym¬bole, Traditionen. Eine Einführung, München 2004. GRUBER E., Moja wiara w obrazach i symbolach biblijnych, tłum. J. Jurczyński, Warszawa 2004. HEUSER A., Glaube lebt von Bildern, w: A. BIESINGER, W. TZSCHEETZSCH (red.), Das Geheimnis erspüren – zum Glauben anstiften, Freiburg 1989, s. 104–115. HILGER G., Ästhetisches Lernen, w: TENŻE, S. LEIMGRUBER, H.-G. ZIEBERTZ, Religionsdidaktik, München 2010, s. 334–343. HOHENSEE-CISZEWSKA H., Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych, Warszawa 1976. JAN DAMASCEŃSKI, De sacris imaginibus orationes, I, 9 (Mowa obronna przeciw tym, którzy odrzucają święte obrazy, VoxP 19 [1999], t. XXXVI–XXXVII, s. 497–516). KAWECKI W., Teologia piękna. Poszukiwanie locus theologicus w kulturze współczesnej, Poznań 2013. KAWECKI W., Zobaczyć wiarę. Studium obrazu postrzeganego jako komunikacja wiary z perspektywy teologii i kultury mediów, Kraków 2013. KLAUZA K., Teokalia. Piękno Boga. Prolegomena do estetyki dogmatycznej, Lublin 2008. KNAPIŃSKI R., Fenomen obrazów kultowych w kulturze chrześcijańskiej, „Roczni¬ki Humanistyczne” 4 (1999) s. 395–409. KNAPIŃSKI R., Po co Kościołowi obrazy?, „Nauka” (2005) nr 3, s. 139–165. KNAPIŃSKI R., Sztuka chrześcijańska, w: M. RUSECKI I IN. (red.), Leksykon teologii fundamentalnej, Lublin – Kraków 2002, s. 1171–1187. KOBIELUS S., Dzieło sztuki, dzieło wiary. Przez widzialne do niewidzialnego, Ząbki 2002. KRÓLIKOWSKI J., Nieme słowo. Teologia w sztuce, Tarnów 2008. LANGE G., Bilder zum Glauben, München 2002. MAZZARELLO M.L., Comunicare la religione con l’arte. Orientamenti per l’azione didattica, w: P. PETROSILLO, P. FERRETTI (red.), L’avventura della vita. Guida per l’insegnante. Corso di Religione cattolica per la scuola secondaria di 1° grado, Monte San Vito (AN) 2011, s. 146–158. MAZZARELLO M.L., TRICARICO M.F. (red.), Insegnare la religione con l’arte, Torino 2002–2005. MAZZARELLO M.L., TRICARICO M.F., Arte e catechesi. Note per avviare la riflessione, w: ASSOCIAZIONE ITALIANA CATECHETI, D. MARIN (red.), Vie del bello in catechesi. Estetica ed educazione alla fede, Torino 2013, s. 173–191. PANKOWSKA K., (red.), Sztuka i wychowanie. Współczesne problemy edukacji estetycznej, Warszawa 2010. PLAZAOLA J., Kościół i sztuka od początków do naszych dni, tłum. M. Dutkiewicz-Litwiniuk, Kielce 2002. RATZINGER J., Duch liturgii, tłum. E. Pieciul, Poznań 2002. RAVASI G., RUPNIK M.I., Fascynacja pięknem. Między Biblią a teologią, tłum. B. Żurowska, Kraków 2012. READ H., Wychowanie przez sztukę, tłum. A. Trojanowska-Kaczmarska, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1976. ROMBOLD G., Bilder – Sprache der Religion, Münster 2004. RYNCK P. DE, Jak czytać opowieści biblijne i mitologiczne w sztuce, tłum. P. Nowakowski, Kraków 2009. SALA G., ZANCHI G., Oblicze do kontemplacji, tłum. K. Czuba, Kielce 2003. SALAMOLARD M., ORY J.-L., The art of being a catechist. Giving the Word to children, London 1994. SANTAMBROGIO G., SERN E., Ewangelia w obrazach, tłum. J. Nowak, Kielce 2010. SCHÄDLE G., Bilder aus der Kunst im Religionsunterricht. Nachforschungen in Theologie, Kunstgeschichte und Religionspädagogik, Berlin 2008. ŚLIWA L., Jezus. Opowieść na płótnach wielkich mistrzów, Warszawa 2009. SZUMAN S., O sztuce i wychowaniu estetycznym, Warszawa 19904. TATARKIEWICZ W., Historia estetyki, t. I–III, Warszawa 2009. THIESSEN E.G., Theological Aesthetics, Michigan – Cambridge 2005. VERDON T. (red.), Arte e catechesi. La valorizzazione dei beni culturali in senso cristiano, Bolonia – Firenze 2002. VERDON T., L’arte nella vita della Chiesa, Milano 2009. VERDON T., Storia dell’arte e catechesi, Bologna 2005. VILADESAU R., Theological Aesthetics: God in Imagination, Beauty, and Art, New York 1999. VILADESAU R., Theology and the Arts. Encountering God through Music, Art and Rhetoric, Mahwah (NJ) 2000. |
Efekty uczenia się: |
Efekty kształcenia korelują z opisem kierunkowych efektów uczenia się dla kierunku teologia. Student (wiedza i zrozumienie): - ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej teologii, w szczególności w zakresie nauk biblijnych i teologii systematycznej, historii Kościoła, którą jest w stanie rozwijać i twórczo stosować w działalności profesjonalnej (P7S_WG; TMA_W01); - ma uporządkowaną i pogłębioną, prowadzącą do specjalizacji, szczegółową wiedzę z zakresu innych dyscyplin teologicznych (P7S_WG; TMA_W02); - ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach teologii z innymi dziedzinami nauki, a zwłaszcza z naukami humanistycznymi, społecznymi i prawnymi, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku dyscyplin naukowych (P7S_WG; TMA_W03); - rozumie kulturotwórczą rolę Kościoła i teologii, zarówno w aspekcie historycznym, jak i społecznym (P7S_WG; PS7_WK; TMA_W04); - ma pogłębioną wiedzę o kompleksowej naturze języka oraz o historycznej zmienności jego znaczeń i ich konsekwencjach dla teologii oraz elementarną wiedzę dotyczącą procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego, ich prawidłowości i zakłóceń (P7S_WG; TMA_W05); - ma podstawową wiedzę o instytucjach kultury i orientację we współczesnym życiu kulturalnym, ze szczególnym uwzględnieniem kultury chrześcijańskiej (P7S_WG; TMA_W06); - ma pogłębioną wiedzę o relacjach między strukturami i instytucjami społecznymi oraz o procesach zmian zachodzących w kręgu kultur będących pod wpływem chrześcijaństwa, zwłaszcza w odniesieniu do roli chrześcijaństwa w kształtowaniu się kultury Europy (P7S_WG/K; P7S_WK; TMA_W07) - ma rozszerzoną wiedzę o człowieku jako twórcy kultury, pogłębioną w zakresie aktywności religijnej człowieka oraz zna wybrane koncepcje człowieka i świata oraz rozumie interakcje pomiędzy wiarą a rozumem (P7S_WG; TMA_W08); - zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu prawa autorskiego oraz konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej (P7S_WK; TMA_W09). Student (umiejętności): - posiada umiejętność interpretowania podstawowych źródeł teologicznych, z wykorzystaniem tekstów obcojęzycznych (P7S_UW; TMA_U01); - umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować autonomiczne działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własnym rozwojem osobowym i karierą zawodową (P7S_UW; TMA_U02); - posiada umiejętność integrowania wiedzy z różnych dyscyplin w zakresie nauk humanistycznych oraz jej zastosowania w nietypowych sytuacjach profesjonalnych (P7S_UW; TMA_U03); - potrafi integrować wiedzę z różnych subdyscyplin teologii, odnajdywać powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami chrześcijańskiego dziedzictwa doktrynalnego (P7S_UW; TMA_U04); - potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację różnych poglądów teologicznych i światopoglądowych, wytworów kultury w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego, miejsca w procesie historyczno-kulturowym (P7S_UW; TMA_U05); - posiada umiejętność formułowania opinii krytycznych o wytworach kultury na podstawie wiedzy teologicznej i doświadczenia oraz umiejętność prezentacji opracowań krytycznych w różnych formach i w różnych mediach (P7S_UW; TMA_U06); - potrafi nawiązywać współpracę z różnymi podmiotami działalności edukacyjno-wychowawczej, kulturalnej, społecznej i charytatywnej (P7S_UO; TMA_U07). Student (kompetencje społeczne): - rozumie potrzebę intelektualnego oraz religijno-duchowego formowania się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces kształcenia się innych osób oraz potrafi samodzielnie i krytycznie uzupełniać wiedzę i umiejętności, rozszerzone o wymiar interdyscyplinarny (P7S_KR; TMA_K01); - ma świadomość własnej, indywidualnej odpowiedzialności za kształt życia społecznego, kultury, dziedzictwa chrześcijańskiego (P7S_KO; TMA_K02); - uczestniczy w życiu kulturalnym i interesuje się aktualnymi wydarzeniami kulturalnymi (P7S_KO; TMA_K03); - uczestniczy w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa chrześcijańskiego i kulturowego regionu, kraju i Europy (P7S_KO; TMA_K04). |
Metody i kryteria oceniania: |
1. Przygotowanie i aktywność studenta podczas zajęć (podejmowanie dyskusji, forma i treść używanych argumentów) – 20%. 2. Praca zaliczeniowa (przygotowanie prezentacji na temat wskazanego dzieła sztuki) – 40%. 3. Zaliczenie pisemne z prezentowanej podczas zajęć teorii sztuki – 40%. |
Praktyki zawodowe: |
- |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Opolski.