Prawo wyznaniowe i konkordatowe

I stopień

administracja

drugi (letni)

obowiązkowe

Lektura monograficzna
Mieszany: realizowany zdalnie i w sali
Realizowany zdalnie

1,4 – kontakt bezpośredni 34h (30h+4h)

0,6 – praca własna (16h)

1. Wiedza na temat złożoności polskiego prawa wyznaniowego. Rozumienie istoty systemów relacji państwo-kościoły i związki wyznaniowe. Orientacja w zakresie sporów interpretacyjnych na gruncie art. 25 i 53 Konstytucji.

2. Wiedza na temat ochrony cywilno- i karnoprawnej wolności sumienia i wyznania, a także sytuacji majątkowej kościołów i innych związków wyznaniowych, działalności własnej i funkcji publicznej kościołów i innych związków wyznaniowych, statusu prawnego osoby duchownej.

3. Znajomość cech szczególnych konkordatu jako aktu prawnego oraz cech ustroju Państwa Miasta Watykan.

Zagadnienia wprowadzające, pojęcie prawa wyznaniowego i związku wyznaniowego, unormowania państwowe a prawo wewnętrzne związków wyznaniowych

Zarys historii tolerancji i wolności religijnej, systemy relacji państwo–kościół w ujęciu historycznym, państwa wyznaniowe a państwa świeckie – cechy, przykłady, modelowe relacje (Stany Zjednoczone, Francja, Niemcy, Związek Radziecki)

Historia relacji państwo–kościół w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem regulacji wyznaniowych przyjętych w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

Źródła polskiego prawa wyznaniowego

Gwarancje wolności sumienia i religii wynikające z Konstytucji RP, status jednostki w zakresie wolności sumienia i religii, zrzeszenia w celach religijnych, zakaz dyskryminacji ze względu na wyznanie, przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania, zastępcza służba wojskowa z motywów religijnych.

Naczelne zasady instytucjonalnych relacji państwo–kościół w Polsce

Podmiotowość prawnomiędzynarodowa Stolicy Apostolskiej, Kościoła katolickiego i Miasta Watykan w stosunkach międzynarodowych, stosunki dyplomatyczne Stolicy Apostolskiej; relacje Watykan – Stolica Apostolska; ustrój Watykanu

Pojęcie i zasady realizacji konkordatu; ogólna charakterystyka konkordatu; specyfika konkordatu jako umowy międzynarodowej; konkordat z 1993 r. (typ konkordatu, procedura zawarcia, preambuła, klauzule)

Osobowość prawna Kościoła katolickiego w Polsce jako całości oraz osobowość cywilnoprawna kościelnych jednostek organizacyjnych; osobowość prawna innych kościołów i związków wyznaniowych

Funkcje publiczne związków wyznaniowych (w tym: wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego, działalność naukowa, edukacyjna, pomoc społeczna, ochrona dóbr kultury, nauczanie religii w publicznych przedszkolach i szkołach, cmentarze wyznaniowe)

Działalność własna związków wyznaniowych (w tym: kult publiczny, duszpasterstwa szczególnych grup społecznych, ochrona danych osobowych w ramach działalności związków wyznaniowych)

Administracja wyznaniowa (rejestr kościołów i innych związków wyznaniowych), komisje państwowo-kościelne

Finansowanie związków wyznaniowych w Polsce na tle rozwiązań przyjmowanych w innych państwach; opodatkowanie osób duchownych podatkiem dochodowym: ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne osób duchownych, duchowny jako świadek.

Wykorzystywana podczas zajęć:

A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, wyd. 3, Warszawa 2011,

J. Krukowski, Polskie prawo wyznaniowe, wyd. 4, Warszawa 2008,

M. Pietrzak, Prawo wyznaniowe, wyd. 4 nowe, Warszawa 2010,

J. Krukowski, Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, wyd. 2, Lublin 2000,

Konkordat polski 1993, red. M. Winiarczyk-Kossakowska, Cz. Janik, P. Borecki, Warszawa 2019.

Studiowana samodzielnie przez studenta:

Wybór źródeł do nauki prawa wyznaniowego, opr. E. Gajda, wyd. 2, Toruń 2005,

Polskie prawo wyznaniowe. Wybór źródeł, opr. M. Poniatowski, P. Sobczyk, Lublin 2012,

Leksykon prawa wyznaniowego. 100 odstawowych pojęć, red. A. Mezglewski, Warszawa 2014,

M. Olszówka, Wpływ Konstytucji RP z 1997 r. na system źródeł prawa wyznaniowego, Warszawa 2016,

M. Winiarczyk-Kossakowska, Ustawy III Rzeczypospolitej o stosunku państwa do kościołów chrześcijańskich, Warszawa 2004,

Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009,

Człowiek - Państwo- Kościół. Księga jubileuszowa dedykowana księdzu profesorowi Arturowi Mezglewskiemu, red. P. Sobczyk, P. Steczkowski, Lublin 2022,

Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – postulaty – dyskusje, red. D. Walencik, Katowice – Bielsko-Biała 2009,

Prawne granice wolności sumienia i wyznania, red. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, L. Kondratiewa-Bryzik, Warszawa 2012,

T.J. Zieliński, Rozdział kościoła i państwa. Krótkie uzasadnienie, Warszawa 2022.

Literatura uzupełniająca:

W. Góralski, Wstęp do prawa wyznaniowego, Płock 2003,

W. Góralski, W. Adamczewski, Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r., Płock 1994,

J. Krukowski, Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Lublin 1999,

J. Krukowski, Konkordaty współczesne. Doktryna – teksty (1964-1994), Warszawa 1995,

T. Włodarczyk, Konkordaty – zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, Warszawa 1974,

Konkordaty polskie. Historia i teraźniejszość, red. J. Krukowski, Lublin 2019,

H. Misztal, Polskie prawo wyznaniowe, t. 1 Zagadnienia wstępne. Rys historyczny, Lublin 1997,

A. Abramowicz, Równouprawnienie związków wyznaniowych w prawie polskim, Lublin 2018,

Kwestie majątkowe w prawie wyznaniowym, red. M. Bielecki, Lublin 2018,

K. Urban, Mniejszości religijne w Polsce 1945-1991, Kraków 1994,

B. Rakoczy, Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2008,

A. Czohara, T. J. Zieliński, Ustawa o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce. Komentarz, Warszawa 2012.

Wiedza:

K_W01 W zaawansowanym stopniu student zna wybrane fakty, obiekty i zjawiska oraz dotyczące ich metody i teorie z zakresu administracji publicznej i gospodarczej.

K_W02 Ma podstawową wiedzę ogólną z zakresu dyscyplin naukowych (prawo, administracja) tworzących podstawy teoretyczne funkcjonowania administracji publicznej i gospodarcze.

K_W03 Potrafi wykorzystywać posiadaną wiedzę -formułować i rozwiązywać złożone i nietypowe problemy oraz wykonywać zadania w warunkach nie w pełni przewidywalnych przez właściwy dobór źródeł oraz informacji z nich pochodzących, dokonywanie oceny, krytycznej analizy i syntezy tych informacji.

K_W05 Wykazuje znajomość prawa administracyjnego, cywilnego, karnego i konstytucyjnego w stopniu wymaganym do rozwiązywania problemów administracyjno-prawnych.

K_W09 Zna budowę i podstawy funkcjonowania aparatu administracyjnego w różnych obszarach.

Umiejętności:

K_U01 Ustala stan faktyczny, dokonuje wykładni przepisów.

K_U02 Bierze udział w debacie - przedstawia i ocenia różne opinie i stanowiska oraz potrafi dyskutować o nich.

K_U07 Wykazuje umiejętność poprawnego wnioskowania na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł.

K_U08 Poprawnie stosuje terminologię administracyjnoprawną.

K_U11 Potrafi uczyć się samodzielnie w sposób ukierunkowany.

Kompetencje społeczne:

K_K01 Student jest świadom konieczności stałego aktualizowania wiedzy, podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych z zakresu prawa i nauk pokrewnych.

K_K02 Student potrafi współpracować w grupie, pełniąc w niej różne role.

K_K03 Student potrafi otwarcie wyrażać swoje opinie i przedstawiać priorytety służące realizacji zadań z zakresu administracji i nauk pokrewnych.

Sposób zaliczenia: zaliczenie z oceną

Forma zaliczenia wykładu: test jednokrotnego wyboru

Forma zaliczenia zajęć praktycznych: ustna

Metody dydaktyczne: wykład tradycyjny, analiza tekstów, rozwiązywanie kazusów, rozwiązywanie zadań, dyskusje, wykład z prezentacją multimedialną

Uczęszczanie na zajęcia, aktywność na zajęciach i posiadanie wiedzy objętej tematyką zajęć. Test końcowy - znajomość materii wykładu, w tym: różnice w systemach prawych - państwowym i związków wyznaniowych, zasady współistnienia tych systemów, cechy prawa wyznaniowego, znaczenie regulacji konstytucyjnych w zakresie wolności wyznaniowej, funkcjonowanie związków wyznaniowych z perspektywy prawa polskiego.

Pozytywna ocena z testu złożonego z różnych zadań dotyczących treści wykładowych (51% punktów uzyskanych przez studenta z testu jest niezbędne do uzyskania przez studenta oceny pozytywnej z przedmiotu).

Obecność i aktywność podczas ćwiczeń (zaliczenie nieobecności podczas konsultacji, przy czym nie więcej niż 50% godzin nieobecności umożliwia zaliczenie przedmiotu).

nie dotyczy