Logika i metodologia nauk

obowiązkowe

obowiązkowe

Lektura monograficzna
Realizowany w sali
Realizowany zdalnie

Kurs nie przewiduje żadnych wymagań wstępnych.

Student zobowiązany jest do aktywnego uczestnictwa w zajęciach oraz do systematycznej analizy przerabianego materiału w ramach osobistego studium. W razie wątpliwości powinien korzystać z konsultacji z wykładowcą.

Zajęcia z logiki i metodologii nauk są podstawowym kursem wprowadzającym studenta w specyfikę tego, czym jest nauka, oraz jakimi narzędziami się posługuje dla uprawomocnienia swoich poznawczych roszczeń. Kurs ma charakter wstępny i nie wymaga posiadania wiedzy filozoficznej ani naukowej, choć z aparatu filozoficznego obficie korzysta. Kurs ma ostatecznie przekonać studenta, że uprawianie nauki stanowi dla człowieka istotną wartość.

Wykład z logiki ma na celu zapoznanie studentów z najczęściej spotykanymi prawami logicznymi (tezami, schematami inferencji), mającymi zastosowanie w przeprowadzaniu dowodów lub w obalaniu twierdzeń przeciwnych. Logika formalna jest prezentowana z pozycji współczesnego stanu jej opracowania, uwzględnione są jednak również elementy logiki tradycyjnej (kwadrat logicznym konwersje, sylogizmy). Wśród zagadnień zaliczanych do ogólnej metodologii nauk omawia się logiczną teorię języka, sposoby poprawnego wyrażania myśli i formułowania twierdzeń, podstawowe metody naukowe, typy rozumowań, elementy teorii nauki (teorie, hipotezy, klasyfikacje nauk).

1. Przedmiot logiki i metodologii nauk. Czym jest nauka? Wieloznaczność terminu nauka. Założenia nauki jako metody badawczej. Rozróżnienia terminologiczne: logika, metodologia, filozofia nauki.

2. Semiotyka – struktura i rola języka jako systemu znaków. Trzy wymiary znaku. Formalizm. Syntaktyczne reguły sensu. Funkcje i stopnie semantyczne. Sens semantyczny i weryfikowalność.

3. Wnioskowanie. Dedukcja i redukcja jako niezawodne i zawodne metody wnioskowania.

4. Metoda aksjomatyczna. Budowa i własności systemu aksjomatycznego. Twierdzenia limitacyjne Gödla. Dedukcja progresywna i regresywna.

5. Metody redukcyjne. Redukcja progresywna i regresywna. Indukcja. Wyjaśnianie i weryfikacja.

6. Ogólna charakterystyka podziału nauk.

7. Zarys historii oraz specyfika nowoczesnej metody naukowej w naukach przyrodniczych. Od indukcji do metody hipotetyczno- dedukcyjnej.

8. Struktura teorii naukowej. Czym jest teoria i jakiej wiedzy o rzeczywistości dostarcza? Rola modeli w nauce.

9. Nauki historyczne: historia i filozofia.

10. Czy teologia jest nauką? Refleksja nad metodą teologii. Relacja nauka – teologia. Problemy współczesne.

J. Bocheński, Współczesne metody myślenia, Wydawnictwo ,,W Drodze'', Poznań 1993.

A. Siemianowski, Ogólna metodologia nauk. Wprowadzenie dla studentów teologii, Wydawnictwo WT UAM, Poznań 2001.

M. Heller, Filozofia nauki, Copernicus Center Press, Kraków 2016.

S. Kamiński, Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, Lubin 1998.

I. WIEDZA ("Student wie i rozumie"):

W1: Potrafi wyodrębnić i rozumie problematykę metodologii oraz jej związki z nauką; zna i rozumie główne kierunki i stanowiska z zakresu metodologii - K_W01.

W2: Zna i rozumie w zaawansowanym stopniu wybrane fakty i zjawiska stanowiące podstawową wiedzę ogólną z zakresu dyscyplin naukowych tworzących podstawy teoretyczne oraz wybrane zagadnienia z zakresu wiedzy szczegółowej właściwe dla programu teologii - K_W03.

II. UMIEJĘTNOŚCI ("Student potrafi"):

U1: potrafi wykorzystywać posiadaną wiedzę, by formułować i rozwiązywać problemy w teologii oraz wykonywać zadania w nowych warunkach przez właściwy dobór źródeł i informacji z nich czerpanych, dokonywanie trafnej oceny, krytycznej analizy i syntezy tych danych oraz dobór i zastosowanie właściwych metod i narzędzi - K_U01.

U2: potrafi komunikować się z otoczeniem z użyciem specjalistycznej terminologii z zakresu metodologii - K_U04.

III. KOMPETENCJE SPOŁECZNE ("Student jest gotów do..."):

K1: potrafi stosować wiedzę nabytą w czasie nauki do analizy problemów wymagających wnioskowania na podstawie nowych danych, na podstawie twórczej analizy nowych sytuacji i problemów samodzielnie formułuje propozycje ich rozwiązania - K_K01.

K2: potrafi spojrzeć na problematykę dotyczącą metodologii wieloaspektowo, dostrzegając potrzebę współpracy z innymi naukowcami oraz tworzenia grup badawczych - K_K02.

Wykład kończy się egzaminem w formie testowej. Egzamin obejmuje całość wykładanego materiału.

Nie dotyczy.