Praktyka opiekuńczo-wychowawcza

obowiązkowe
uprawnienia pedagogiczne

Celem praktyki jest gromadzenie doświadczeń związanych z pracą opiekuńczo-wychowawczą w szkole lub placówce opiekuńczo-wychowawczej lub świetlicy socjoterapeutycznej oraz kształtowanie kompetencji opiekuńczo-wychowawczych kandydatów na nauczycieli poprzez:

1) zapoznanie się ze specyfiką placówki, w której praktyka jest odbywana;

2) obserwowanie:

a) aktywności poszczególnych uczniów, w tym uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych,

b) interakcji dorosły (nauczyciel, wychowawca) – dziecko oraz interakcji między dziećmi (w tym samym i w różnym wieku),

c) działań podejmowanych przez opiekuna praktyk na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i zachowania dyscypliny;

3) współdziałanie z opiekunem praktyk w:

a) sprawowaniu opieki i nadzoru nad grupą oraz zapewnianiu bezpieczeństwa,

b) poznawaniu uczniów, ich sytuacji społecznej, potrzeb, zainteresowań i zdolności,

c) samodzielnym prowadzeniu działań opiekuńczo-wychowawczych wobec grup i poszczególnych jednostek.

Problematyka praktyk jest skorelowana z tematyką zajęć z pedagogiki, psychologii i dydaktyki. Praktyka ta stanowi integralną część kształcenia pedagogicznego studentów, którzy zamierzają uzyskać kwalifikacje uprawniające do wykonywania zawodu nauczyciela religii. Celem praktyki jest kształcenie kompetencji opiekuńczo-wychowawczych kandydatów na nauczycieli religii poprzez:

1) zapoznanie się ze specyfiką placówki, w której praktyka jest odbywana, a w szczególności poznanie wypełnianych przez nią zadań opiekuńczo-wychowawczych, sposobu funkcjonowania placówki, organizacji pracy, personelu, uczestników procesów pedagogicznych oraz prowadzonej dokumentacji;

2) obserwowanie:

a) aktywności formalnych i nieformalnych grup dzieci w toku aktywności zorganizowanej i podejmowanej spontanicznie,

b) aktywności poszczególnych uczniów, w tym uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych,

c) interakcji dorosły (nauczyciel, wychowawca) – dziecko oraz interakcji między dziećmi (w tym samym i w różnym wieku),

d) procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego w grupach wychowawczych, ich prawidłowości i zakłóceń,

e) czynności podejmowanych przez opiekuna praktyk oraz prowadzonych przez niego zajęć,

f) integrowania przez nauczyciela-opiekuna praktyk działalności opiekuńczo-wychowawczej, dydaktycznej, pomocowej, itp.,

g) działań podejmowanych przez opiekuna praktyk (mentora) na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i zachowania dyscypliny;

3) współdziałanie z opiekunem praktyk (mentorem) w:

a) sprawowaniu opieki i nadzoru nad grupą oraz zapewnianiu bezpieczeństwa,

b) podejmowaniu działań wychowawczych wynikających z zastanych sytuacji,

c) prowadzeniu zorganizowanych zajęć wychowawczych,

d) podejmowaniu działań na rzecz uczniów/wychowanków o specjalnych potrzebach edukacyjnych;

4) pełnienie roli opiekuna-wychowawcy (pod kierunkiem mentora), a w szczególności:

a) poznawanie uczniów, ich sytuacji społecznej, potrzeb, zainteresowań i zdolności, a także określanie poziomu rozwoju oraz wstępne diagnozowanie dysfunkcji i zaburzeń,

b) samodzielne prowadzenie działań opiekuńczo-wychowawczych wobec grup i poszczególnych jednostek,

c) sprawowanie opieki nad grupą w toku spontanicznej aktywności dzieci,

d) organizacja i prowadzenie zajęć wychowawczych (w tym zajęć integrujących grupę, działań profilaktycznych) w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze zajęć,

e) animowanie aktywności grupy i współdziałania jej uczestników, organizacja pracy dzieci w grupach zadaniowych,

f) podejmowanie indywidualnej pracy z wychowankami (także o specjalnych potrzebach edukacyjnych),

g) podejmowanie działań wychowawczych o charakterze interwencyjnym, w sytuacjach konfliktu, zagrożenia bezpieczeństwa, naruszania praw innych, nieprzestrzegania ustalonych zasad,

h) sprawowanie opieki nad uczniami/wychowankami poza terenem placówki;

5) analizę i interpretację zaobserwowanych albo doświadczanych zjawisk i sytuacji pedagogicznych, w tym:

a) prowadzenie dokumentacji praktyki (zeszyt praktyk),

b) konfrontowanie wiedzy teoretycznej z praktyką,

c) ocenę własnego funkcjonowania w toku realizowania zadań opiekuńczych i wychowawczych (dostrzeganie swoich mocnych i słabych stron),

d) analizę oceny zewnętrznej przebiegu prowadzonych działań oraz realizacji zamierzonych celów,

e) konsultacje z opiekunem praktyk w celu omawiania obserwowanych i przeprowadzanych działań opiekuńczo-wychowawczych.

A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):

A.1. Wykorzystywana podczas zajęć – praktyk:

Prawo oświatowe.

A.2. Studiowana samodzielnie przez studenta:

Prawo oświatowe.

B. Literatura uzupełniająca:

Chałupniak R., Kostorz J., Wybrane zagadnienia z katechetyki, Opole 2002.

Szpet J., Dydaktyka katechezy, Poznań 1999.

Wiedza:

– ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach teologii z innymi dziedzinami nauki, a zwłaszcza z naukami humanistycznymi, społecznymi i prawnymi, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku dyscyplin naukowych – P7S_WG; TMA_W01

– zna terminologię wykorzystywaną do opisu zjawisk pedagogicznych oraz jej zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych, w odniesieniu do teologii i etyki – P7S_WG; P7S_WK; TnMA_W01; Rozp. I_2_1

– posiada uporządkowaną wiedzę na temat wychowania, jego teologiczno-filozoficznych, społeczno-kulturowych, historycznych, biologicznych, psychologicznych i metodycznych podstaw; wykorzystuje posiadaną wiedzę w zakresie doboru źródeł oraz informacji, a także odpowiednich metod i narzędzi – P7S_WG; TnMA_W02; Rozp. I_2_1

– zna podstawowe teorie dotyczące wychowania, uczenia się i nauczania, rozumie różnorodne uwarunkowania tych procesów i ich związek z życiem religijno-duchowym – P7S_WG; P7S_WK; TnMA_W03; Rozp. I_2_1

– ma uporządkowaną wiedzę o różnych środowiskach wychowawczych, ich specyfice i procesach w nich zachodzących – P7S_WG; TnMA_W04; Rozp. I_2_1

– ma wiedzę o strukturze i funkcjach systemu edukacji; celach, podstawach prawnych, organizacji i funkcjonowaniu różnych instytucji edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych i pastoralno-charytatywnych – P7S_WK; TnMA_W05; Rozp. I_2_1

Umiejętności:

– umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować autonomiczne działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własnym rozwojem osobowym i karierą zawodową – P7S_UW; TMA_U01

– posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, prowadzenia merytorycznej dyskusji światopoglądowej dotyczącej zagadnień teologicznych i życia Kościoła, z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów, formułowania wniosków oraz tworzenia syntetycznych podsumowań – P7S_UK; TMA_U02

– potrafi nawiązywać współpracę z różnymi podmiotami działalności edukacyjno-wychowawczej, kulturalnej, społecznej i charytatywnej – P7S_UO; TMA_U03

– potrafi twórczo włączyć się w różne formy działalności ewangelizacyjnej, pastoralnej i charytatywnej Kościoła katolickiego – P7S_UO; TMA_U04

– potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych; analizuje ich powiązania z różnymi obszarami działalności pedagogicznej – P7S_UW; TnMA_U01; Rozp. I_2_2

– potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania motywów i wzorów ludzkich zachowań, diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych w odniesieniu do różnych kontekstów działalności pedagogicznej – P7S_UW; P7S_UK; TnMA_U02; Rozp. I_2_2

– potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje profesjonalne umiejętności związane z działalnością pedagogiczno-katechetyczną, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) i nowoczesnych technologii – P7S_UU; P7S_UK; TnMA_U03; Rozp. I_2_2

– ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej; posiada umiejętność prezentowania własnych pomysłów, wątpliwości i sugestii – P7S_UK; TnMA_U04; Rozp. I_2_2

– potrafi zaprojektować plan własnego rozwoju zawodowego, jak również dokonać analizy własnych działań pedagogicznych i wskazać ewentualne obszary wymagające modyfikacji w przyszłym działaniu – P7S_UU; TnMA_U08; Rozp. I_2_2

Kompetencje społeczne:

– ma krytyczną świadomość poziomu własnej dojrzałości osobowej, nabytej wiedzy i umiejętności – P7S_KK; TMA_K01

– potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role – P7S_KR; TMA_K02

– potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania i potrafi przewidywać wielokierunkowe skutki swojej działalności – P7S_KK; P7S_KO; TMA_K03

– ma przekonanie o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań pedagogicznych w środowisku społecznym; jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych; wykazuje aktywność, podejmuje trud i odznacza się wytrwałością w realizacji indywidualnych i zespołowych działań w zakresie nauczania religii lub etyki; angażuje się we współpracę – P7S_KK; P7S_KO; TnMA_K01; Rozp. I_2_3

– dostrzega i formułuje problemy moralne i dylematy etyczne związane z ludzką aktywnością, poszukuje optymalnych rozwiązań z punktu widzenia światopoglądu chrześcijańskiego; postępuje zgodnie z zasadami moralności chrześcijańskiej; wykazuje cechy refleksyjnego praktyka – P7S_KR; TnMA_KW02; Rozp. I_2_3

Metody oceniania:

1. Sprawozdania w zeszycie praktyk ze zrealizowanych zadań zawartych w instrukcji praktyki) – 40%

2. Scenariusze (2) prowadzonych zajęć – 30%

3. Pisemne podsumowanie z odbytych praktyk (ocena wykorzystania wiedzy psychologiczno-pedagogicznej w szkole) – 30%

Kryteria oceniania:

Student:

- na ocenę dostateczną (3):

W1. Wyjaśnia podstawowe zagadnienia z psychologii

W2. Omawia podstawowe zagadnienia z pedagogiki

W3. Opisuje podstawy pracy opiekuńczo-wychowawczej

U1. Projektuje konspekt zajęć opiekuńczo-wychowawczych

U2. Analizuje różne działania opiekuńczo-wychowawcze

U3. Stosuje podstawową wiedzę z pedagogiki i psychologii w ocenie zdarzeń opiekuńczo-wychowawczych

K1. Współpracuje w zespole

K2. Określa priorytety związane z pracą opiekuńczo-wychowawcą

K3. Dostrzega współczesne problemy opiekuńczo-wychowawcze w szkole

- na ocenę dobrą (4):

W1. Opisuje proces planowania różnych form pracy opiekuńczo-wychowawczej

W2. Wskazuje na cechy dobrego wychowawcy

W3. Omawia zróżnicowane koncepcje pracy opiekuńczo-wychowawczej

U1. Analizuje różne rozwiązania w pracy opiekuńczo-wychowawczej i profilaktycznej

U2. Właściwie projektuje działania opiekuńczo-wychowawcze

U3. Ocenia dokumentację szkoły (w tym program wychowawczo-profilaktyczny)

K1. Animuje pracę w grupie zadaniowej

K2. Inicjuje twórcze działania na rzecz integralnego wychowania i profilaktyki

K3. Wykazuje aktywność własną w pracy opiekuńczo-wychowawczej

- na ocenę bardzo dobrą (5):

W1. Opowiada o kryteriach doboru treści i metod w pracy opiekuńczo-wychowawczej

W2. Wskazuje na wartość pedagogiki i psychologii w pracy współczesnego wychowawcy

W3. Charakteryzuje aktualne problemy związane ze współpracą nauczycieli z rodziną i innymi podmiotami odpowiedzialnymi za wychowanie

U1. Proponuje nowe rozwiązania organizacyjne i metodyczne w pracy wychowawczo-profilaktycznej

U2. Podaje przykłady właściwego rozwiązywania problemów wychowawczych

U3. Uzasadnia potrzebę poszukiwania nowych rozwiązań metodycznych w wychowaniu i profilaktyce

K1. Aktywnie uczestniczy w projektach edukacyjnych

K2. Podejmuje dialog w celu poszukiwania optymalnych rozwiązań wychowawczo-profilaktycznych

K3. Podejmuje wyzwania wychowawcze w szkole

Praktyka opiekuńczo-wychowawcza przygotowuje do pracy opiekuńczo-wychowawczej. Pozwala gromadzić doświadczenia związane z pracą opiekuńczo-wychowawczą i rozwijać kompetencje pedagogiczne.