Uniwersytet Opolski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Przedmiot literaturoznawczy uzupełniający kanon 2:

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1.S3.FP1.49.2
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo (lingwistyka) Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Przedmiot literaturoznawczy uzupełniający kanon 2:
Jednostka: Wydział Filologiczny
Grupy: Studia stacjonarne
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Poziom studiów:

studia I stopnia

Kierunek studiów:

filologia polska

Semestr, w którym realizowany jest przedmiot:

3

Profil kształcenia:

ogólnoakademicki

Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

Realizowany w sali

Wymagania:

Zaliczone kursy z literatur z poprzednich semestrów

Literatura uzupełniająca:

1. E. Fiała, O początkach i perspektywach psychoanalitycznej interpretacji literatury: Gombrowicz w optyce Freuda i Fromma, "Pamiętnik Literacki" 2001, 92/4 (otwarty dostęp)


2. A. Nasiłowska, Psychoanalityk na bezdrożach, "Testy Drugie" 1998, nr 1/2 (49/50) (otwarty dostęp)

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe:

1. Aktywny udział w zajęciach - 30h 1 ects

2. Przygotowanie do zajęć, czytanie literatury przedmiotu - 45h 1,5 ects


Samodzielna praca studenta:

1. Przygotowanie do zaliczenia i udział w nim - 15h 0,5 ects

Założenia:

Na przedmiocie realizowane są przedmioty z zakresu: Krytyka archetypowa i mitograficzna w interpretacjach literackich

Skrócony opis:

Jedną z odmian współczesnej krytyki psychoanalitycznej jest "krytyka archetypowa", zwana także "mitograficzną". U jej podstaw leży definicja archetypu zaczerpnięte z prac C.G. Junga, który nazwał tak symbole wrodzone, tkwiące jego zdaniem w ludzkiej podświadomości. We inicjalnych pracach nazywał je "praobrazami" albo "obrazami pierwotnymi". To są wyobrażenia faktów ważnych dla ludzkiego życia, jak: matka, przyjaciel, mędrzec, Zgon, Bóg i tym podobne Archetypy mają źródło w podświadomości, kształtują się jednak poprzez osobiste i zbiorowe doświadczenie człowieka. Krytyka archetypowa została zainicjowana robotą M. Bodkin Archetypal Patterns in Poetry (1934); aktualnie jest rozwijana poprzez N. Frye´a. Jego teoria, prócz inspiracji pracami Junga, czerpie sporo z rozstrzygnięć E. Cassirera na temat symbolu. W dziele Esej o człowieku Cassirer twierdzi, Iż człowiek współczesny żyje nie tylko w świecie fizycznym, lecz również w świecie symboli.

Pełny opis:

Archetypów nie da się wykrywać i analizować bezpośrednio (metodami naukowymi, empirycznymi). Jung uważał, że są dziedziczone, stanowiące element zbiorowej nieświadomości - tym samym uznał je za rodzaj składnika ludzkiego ciała (por. teoria archetypów N. Frye´a; psychoanaliza).

Kolektywna nieświadomość łączy człowieka z prastarymi regionami ludzkiej tradycji. Ten pra-obraz, archetyp jest systemem pewnej potencjalności tkwiącej w psychice. Ma formę dynamiczną, bo zdolny jest strukturalizować obrazy.

Wszystkie jednak kierunki psychoanalizy literackiej mają jedno genetyczne źródło, a jest nim psychoanaliza Freuda. Potraktowanie twórczości literackiej jako przedmiotu badań psychoanalizy postawiło twórcę (autora dzieła) w roli pacjenta. Obdarzony szczególną wyobraźnią (dowodem jego zdolności kreacyjne ujawniające się w procesie twórczym) nieświadomie ujawnia, w formie symboli obrazowych, ukryte głęboko kompleksy i fantazmaty. On sam ich sobie nie uświadamia. Dzieło jest efektem wyrzeczenia się popędów, pragnień - zepchnięcia ich w podświadomość. Pochodzenie kompleksów stało się przyczyną polemik z filozofia Freuda i wyodrębnienia w psychoanalizie nowych prądów. Jednym a nich jest koncepcja A. Adlera, który pragnienie seksualne (libido Freuda) zamienia na potrzebę mocy.

Szczególna ekspansja psychoanalizy w badaniach literackich przypada na lata sześćdziesiąte XX wieku. Zainteresowanie symboliką archetypową wiąże się w tym czasie nie tylko z prymatem badań z zakresu psychologii głębi, ale także jest pobudzane osiągnięciami antropologii kultury i filozoficznymi refleksjami natury metafizycznej. Stąd wielość refleksji teoretycznych i zróżnicowanie w ramach proponowanych kierunków badań zjawiska (archetypy, → symbole, obrazy, → mity, tematy).

Literatura:

1. N. Frye: Mit, fikcja i przemieszczenie. Przeł. E. Muskat-Tabakowska, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 2; (otwarty dostęp).

2. A. Bielińska, Historie miłosne. W stronę innej narracyjności w psychoanalizie, "Teksty Drugie" 2022/2; (otwarty dostęp).

3. Psychoanaliza, [w:] Teoria literatury XX wieku, red. A. Burzyńska, P. Markowski, Kraków 2007.

4. M. Bodkin: Wzorce archetypowe w literaturze tragicznej, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 2; (otwarty dostęp).

5. H. Markiewicz: Poezja a mity [w:] Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989.

Efekty uczenia się:

WIEDZA: STUDENT ZNA I ROZUMIE

k_W01

w stopniu podstawowym zagadnienia archetypów, ich dziedziczenia i elementów zbiorowej świadomości, mitów, popędów i pragnień w podświadomości

k_W03

terminologię i narzędzia metodologiczne właściwe dla psychoanalizy

k_W05

fundamentalne dylematy współczesnej kultury będące konsekwencją ekspansji psychoanalizy w badaniach literackich

W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI: STUDENT POTRAFI

k_U01

scharakteryzować teorie Freuda i Junga oraz przywołać najważniejsze ustalanie ówczesnej psychoanalizy w kontekście twórczości literackiej (np. koncepcje autora i dzieła)

k_U02

Potrafi korzystać ze specjalistycznych literatury źródłowej

W ZAKRESIE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH: STUDENT JEST GOTÓW:

k_K01

do krytycznej oceny odbieranych treści, uznawania znaczenia wiedzy o psychoanaliziej w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych. Jest gotów(a) propagować świadomość znaczenia wspólnotowego dorobku psychoanalizy w badaniach literackich

Metody i kryteria oceniania:

Warunki zaliczenia:

1. Aktywny udział w zajęciach - 33,3% - efekty: k_W01; k_W03; k_U01; k_U02

2. Przygotowanie do zajęć, czytanie literatury przedmiotu - 50% - efekty: k_W01; k_W03; k_U02; k_U01; k_K01

3. Kolokwium semestralne - 16,6% - efekty: k_K01; k_W01; k_W05

Zaliczenie przedmiotu od 60%

Metody dydaktyczne: wykład konwersatoryjny, prezentacja multimedialna, dyskusja, metoda warsztatowa, praca z tekstem

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/2025" (zakończony)

Okres: 2024-10-01 - 2025-02-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Roksana Rał-Niemeczek, Tomasz Wielg
Prowadzący grup: Roksana Rał-Niemeczek
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Dyscyplina:

literaturoznawstwo

Literatura uzupełniająca:

Opracowania:

• T. Kostkiewiczowa, Polski wiek świateł. Obszary swoistości, Wrocław 2002.

• T. Kostkiewiczowa, Oświecenie. Próg naszej współczesności, Warszawa 1994.

• W. Borowy, O poezji polskiej w wieku XVIII, Warszawa 1978.

• P. Żbikowski, Klasycyzm postanisławowski, Warszawa 1999.





Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

Realizowany w sali

Założenia:

Celem zajęć jest wyposażenie studentów w uzupełniającą wiedzę z zakresu zagadnień literatury polskiego i europejskiego oświecenia w kontekście ważniejszych zjawisk genologicznych, estetycznych i kulturowych. Uświadomienie słuchaczom znaczenia epoki jako początku nowoczesności. Przygotowanie studentów do samodzielnego interpretowania utworów XVIII-wiecznych oraz rozwijania badań nad różnymi zagadnieniami piśmiennictwa tych epok.

Skrócony opis:

Treści programowe:

1. Oświecenie i jego dominanty kulturowe, pojęcie oświecenia, chronologia i miejsce polskiego oświecenia w kontekście europejskim; złożoność oświeceniowej formacji kulturowej i zróżnicowanie form literackich.

2. Oświeceniowe refleksje na temat literatury i sztuki – dyskusje literackie.

Główne, obecne w piśmiennictwie epoki, oświeceniowe koncepcje dotyczące filozofii, religii, organizacji społeczeństwa, historiozofii. Źródła, istota i przemiany podstawowych nurtów literackich polskiego oświecenia w reprezentacji tekstowej.

3. Genologia oświecenia – tradycje genologiczne, innowacje i przemiany form.

Publicystyka dydaktyczno-polityczna.

Pełny opis:

Konwersatorium poświęcone jest epoce Oświecenia, jej kulturowym dominantom, pojęciu oświecenia, chronologii i miejscu polskiego oświecenia w kontekście europejskim. W trakcie zajęć studenci poznają złożoność oświeceniowej formacji kulturowej i zróżnicowanie form literackich.

Szczególna uwaga zostanie poświęcona oświeceniowym refleksjom na temat literatury i sztuki, w tym dyskusjom literackim oraz głównym koncepcjom dotyczącym filozofii, religii, organizacji społeczeństwa i historiozofii. Studenci poznają również źródła, istotę i przemiany klasycyzmu, sentymentalizmu i rokoka w polskiej reprezentacji tekstowej.

W ramach przedmiotu omawiana będzie również genologia oświecenia, w tym tradycje genologiczne, innowacje i przemiany form. Studenci zapoznają się z publicystyką dydaktyczno-polityczną epoki.

Literatura:

LITERATURA PODMIOTOWA:

POLSKA:

• „Monitor”, oprac. E. Aleksandrowska, Wrocław 1976; (stąd 5 wybranych artykułów).

• T. K. Węgierski, „Wiersze wybrane”, Kraków 2002 lub Wiersze wybrane, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1974; Organy, wydała A. Norkowska, Warszawa 2007.

• J. P. Woronicz, „Świątynia Sybilli”; „Hymn do Boga”, w: Jan Paweł Woronicz,

"Świątynia Sybilli" i inne utwory, wyb. R. Dąbrowski, Universitas 2002 (lub inne wydanie)

• K. Hoffmanowa z Tańskich, „Dziennik Franciszki Krasińskiej”, Wrocław 2006.

• „Polska poezja rokokowa. Antologia”, wybór i oprac. R. Dąbrowski, Kraków 2003 (tu: E. Drużbacka, S. Trembecki, A. Naruszewicz, J. Jasiński, W. Reklewski, W. Gurski, W. Mier, J. Ancuta)

• I. Krasicki, „Dzieła wybrane”, Warszawa 1989, t. II (tu: „Pan Podstoli”)

• F. Karpiński, „Poezje wybrane”, oprac. T. Chachulski, Wrocław 1997.

• W. Bogusławski, „Henryk VI na łowach”, Kraków 2004 - w porównaniu z spektaklem Teatru TVP: Teatr Telewizji TVP - "Henryk VI na łowach" (wolny dostęp).

• S. Staszic, „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego”, oprac. S. Czarnowski, Wrocław 2005 (tu: Edukacja, Prawodawstwo, Niezgoda wewnętrzna, Polska).

POWSZECHNA

1. J. J. Rousseau, „Wyznania” Kraków 2003, (ks. I-IV)

2. G. E. Lessing, “Natan mędrzec”, Kraków 2002.

3. D. Diderot, Kubuś fatalista i jego pan" - otwarty dostęp: https://archive.org/details/pbc.gda.pl.PBK_408_1920_12404/page/n3/mode/2up

LITERATURA PRZEDMIOTU:

1. G. Zając, Fabuła powieści polskiego oświecenia, Kraków 2002.

2. M. Klimowicz, Oświecenie, Warszawa 2002 (stąd: Rozwój publicystyki. "Monitor" warszawski; Drama mieszczańska, Stanisław Staszic).

3. Czytanie Trembeckiego, pod red. J. Snopka, W. Kaliszewskiego i B. Mazurkowej, t. 1, 2, Warszawa 2016.

4. Wiek XVIII – między tradycją a oświeceniową współczesnością. Hermeneutyka wartości religijnych, red. B. Kuczera-Chachulska, T. Chachulski, współpraca J. Snopek, Warszawa 2017.

5. T. Koskiewiczowa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko, Warszawa 1979.

6. Słownik literatury polskiego oświecenie, red. T. Koskiewiczowa, Wrocław 2002 (wybrane hasła).

Uwagi:

Warunki zaliczenia:

1. Aktywny udział w zajęciach - 30h 1 ects

2. Przygotowanie do zajęć, czytanie literatury przedmiotu - 45h 1,5 ects

Samodzielna praca studenta:

1. Przygotowanie do zaliczenia i udział w nim - 15h 0,5 ects

Zaliczenie przedmiotu od 60%

Metody dydaktyczne: wykład konwersatoryjny, prezentacja multimedialna, dyskusja, metoda warsztatowa, praca z tekstem

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Opolski.
pl. Kopernika 11a, 45-040 Opole https://uni.opole.pl kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.2.0-www4-4 (2025-05-14)