Rodzaje i formy krytyki

Uzupełniająca literatura przedmiotu:

Gutorow J., 2003, Niepodległość głosu. Szkice o poezji polskiej po 1968 roku, Kraków.

Kornhauser J., 2003, Poezja i codzienność, Kraków.

Maliszewski K., 1999, Nasi klasycyści, nasi barbarzyńcy: szkice o nowej poezji, Bydgoszcz.

Nowacki D., 1999, Zawód: czytelnik. Notatki o prozie polskiej lat 90., Kraków.

Stala M., 1997, Druga strona. Notatki o poezji współczesnej, Kraków.

Dąbrowski M., 2004, Projekt krytyki etycznej, [w:] idem, Projekt krytyki etycznej. Studia i szkice Warszawa.

Janion M., 1993, Projekt krytyki fantazmatycznej [w:] eadem, Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencji ludzi i duchów, Warszawa.

Kornhauser J., 1995, Międzyepoka, Warszawa.

G. Poulet, 1998, Krytyka identyfikująca się, [w:] Chudak H i in. (red.), Szkoła genewska w krytyce. Antologia, Warszawa.

Orliński M., 2010, Projekt krytyki uczestniczącej, „Twórczość”, nr 6.

Stokfiszewski I., 2009, Projekt krytyki politycznej, Warszawa.

Cele zajęć: [z perspektywy uczącego]

1) Zapoznać studentów ze złożoną sytuacją współczesnej krytyki literackiej (pluralizm metodologiczny, mody teoretyczne a problem kanonu, dominacja i regres dyskursów krytycznych, dyskurs krytyczny w rzeczywistości XXI wieku);

2) Przedstawić główne nurty krytyczne funkcjonujące we współczesności (krytyka tematyczna, krytyka hermeneutyczna, krytyka fantazmatyczna, krytyka feministyczna, krytyka ideowa, krytyka etyczna, krytyka anamorficzna);

3) Omówić przenikanie się rozmaitych dyskursów krytycznych;

4) Zaznajomić studentów z mechanizmami i istotą sporów o kształt dyskursu krytycznego.

5) Uposażyć w umiejętność biegłego poruszania się w obrębie określonej orientacji krytycznej (język, terminy, strategie, problem waloryzacji).

Celem konwersatorium jest zapoznanie studentów z głównymi nurtami współczesnej krytyki literackiej oraz uprawianymi w dyskursie krytycznym formami wypowiedzi (recenzja, szkic krytyczny, esej, polemika, felieton, manifest, program). Zwieńczeniem zajęć są warsztaty dotyczące formy recenzji.

1. Krytyka tematyczna. Temat i identyfikacja.

A. Georges Poulet, Krytyka identyfikująca się; Baudelaire [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia, red. H. Chudak, Warszawa 1998.

B. J.-P.Richard, Poezja i głębia, przeł. i wstępem opatrzył Tomasz Swoboda, Gdańsk 2004 [tu: Baudelaire]

C. Kontynuacje i korespondencje: Nowoczesna filozofia idei Steinera. Filozoficzna krytyka Starobinskyego. Anarchizm metodologiczny, case studies, teoria ANT – Bruno Latour.

George Steiner, Gramatyki tworzenia, tłum. J. Łoziński, Poznań 2004, s. 32-49 [cz. 5 i 6].

Jean Starobinski, Jean Jacques Rousseau. Przejrzystość i przeszkoda, Warszawa 2000 [tu: r. V, podrozdz. Święto].

Bruno Latour, Prolog w formie dialogu pomiędzy studentem i (cokolwiek) sokratycznym Profesorem, przeł. Krzysztof Arbiszewski i inni, „Teksty Drugie”, 2007, nr 1/2, s. 127-143.

2. Podstawy, założenia i zakresy znaczeniowe krytyki literackiej. Rodzaje i odmiany (gatunki) tekstów krytycznoliterackich (szkic krytyczny, recenzja, polemika, manifest – krytyczny tekst programowy, impresja krytyczna).

Maria Gołaszewska, Filozoficzne podstawy krytyki literackiej, Warszawa 1963 [tu: r. VI O metodzie krytyki literackiej].

Roland Barthes, Czym jest krytyka?, [w:] idem, Mit i znak, wybór i wstęp J. Błoński, przeł. W. Błońska, J. Błoński, J. Lalewicz, A. Tatarkiewicz, Warszawa 1970.

Janusz Sławiński, Funkcje krytyki literackiej, [w:] idem, Dzieło, język, tradycja, Kraków 1998

Kazimierz Bartoszyński, Pogranicza krytyki literackiej, [w:] Badania nad krytyką literacką, red. Janusz Sławiński, Wrocław 1974, s. 95-120.

3. Krytyka fantazmatyczna – Maria Janion.

Maria Janion, Projekt krytyki fantazmatycznej, Warszawa 1993 [tu: Projekt krytyki fantazmatycznej; Marzący: jest tam, gdzie go nie ma, a nie ma go tu, gdzie jest].

4. Krytyka etyczna – Wayne C. Booth, Daniel R. Schwarz i polska recepcja (Danuta Ulicka, Mieczysław Dąbrowski).

Daniel R. Schwarz, Humanistyczna etyka lektury, przeł. Jakub Czernik, „Wielogłos” 2009, nr 1/2, s. 123-135.

Wayne C. Booth, Dlaczego krytyka etyczna nie może być łatwa? przeł. Jakub Czernik, „Wielogłos” 2009, nr 1/2, s. 136-150.

Mieczysław Dąbrowski, Projekt krytyki etycznej, [w:] idem, Projekt krytyki etycznej, Warszawa 2004.

Danuta Ulicka, Literaturoznawcze dyskursy możliwe: studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej [tu: o amerykańskiej krytyce etycznej], Kraków 2007.

5. Współczesna krytyka polityczna – cassus Igora Stokfiszewskiego.

Igor Stokfiszewski, Projekt krytyki politycznej, Warszawa 2009 [tu: Wstęp i r. I].

6. Czy istnieje/ może istnieć krytyka hermeneutyczna? Dyskusja wokół tekstu Obsesja i zaproszenie w gościnę (projekt krytyki hermeneutycznej) Adriana Glenia.

Adrian Gleń, 2009, Obsesja i zaproszenie (projekt krytyki hermeneutycznej), „Topos”, nr 3 [+ polemika: Wojciech Kudyba, Przemysław Dakowicz]

7. Krytyka literacka po roku 1989: „zanik centrali” (J. Sławiński) – powrót centrali (P. Czapliński). Obiegi literackie. Spory o kryteria i granice krytyki literackiej. Strategie lekturowe i języki krytycznoliterackie (J. Kornhauser, J. Gutorow, K. Biedrzycki, M. Stala, A. Franaszek, K. Maliszewski, D. Nowacki). Krytyka literacka a konkursy i nagrody literackie. Krytyka literacka w rzeczywistości internetowej.

A.

Janusz Sławiński, Zanik centrali, „Kresy” 1994, nr 2.

Przemysław Czapliński, Świat podrobiony. Krytyka i literatura wobec nowej rzeczywistości, Kraków 2003.

Przemysław Czapliński, Powrót centrali: literatura w nowej rzeczywistości, Kraków 2007.

B.

Najważniejsze spory o kształt najnowszej krytyki literackiej („Nowy Nurt”; „Znak”, „Czas Kultury”):

– „Nowy Nurt” 1995

C.K. Kęder, Krytyku, twórz! Przecież sam najlepiej wiesz, o co w tym wszystkim chodzi [nr 22]

Jarosław Klejnocki, Usługi dla ludności [nr 24]

Dariusz Nowacki, Czyńcie swoją powinność [nr 26]

– „Znak” 1998, nr 7 [„Łowy na kryteria” – o krytyce literackiej dzisiaj, modele, wzorce, style]:

Cz. Miłosz, Zadania dla krytyka;

J. Jarzębski, Wartościowanie w sieci kultury;

Piotr Sliwiński, Inna krytyka?;

Michał Głowiński, Krytyka, towarzyszka literatury.

– „Czas Kultury” 1998, nr 5 [dyskusja na temat bezstronności, odpowiedzialności krytyki za literaturę lat 90.]: m.in.: Maliszewski, Grupiński, Sosnowski, Dunin-Wąsowicz.

C.

Cieślak-Sokołowski T., Kozicka D. (red), 2007, Dyskursy krytyczne u progu XXI wieku. Między rynkiem a uniwersytetem, Kraków.

Kartografowie dziwnych podróży. Wypisy z polskiej krytyki literackiej XX wieku, red. Marta Wyka, Kraków 2004.

Była sobie krytyka. Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych, red. D. Nowacki, K. Uniłowski [tu: szkic wstępny Do czytelnika i wybrane szkice z cz. I].

D.

Jacek Gutorow, Niepodległość głosu. Szkice o poezji polskiej po 1968 roku, Kraków 2003.

Jacek Gutorow, Księga zakładek, Wrocław 2011.

Adrian Gleń, Dyskretna przygoda czytania. Uwagi o pisarstwie krytycznym Jacka Gutorowa, „Strony” 2010, nr 6, s. 58-63.

E.

Julian Kornhauser, Międzyepoka, Warszawa 1995.

Julian Kornhauser, Poezja i codzienność, Kraków 2003.

Adrian Gleń, Notatki o krytyce literackiej Juliana Kornhausera, „Topos” 2006, nr 3, s. 79-86.

F.

Karol Maliszewski, Nasi klasycyści, nasi barbarzyńcy: szkice o nowej poezji, Bydgoszcz 1999.

Dariusz Nowacki, Zawód: czytelnik. Notatki o prozie polskiej lat 90., Kraków 1999.

Marian Stala, Druga strona. Notatki o poezji współczesnej, Kraków 1997.

Andrzej Franaszek, Przepustka z piekła. 44 szkice o literaturze i przygodach duszy, Kraków 2010.

Podstawowa literatura przedmiotu:

Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, wybór i wstęp W. Karpiński, Warszawa 1974.

Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, oprac. J. Błoński, Warszawa 1975.

Chudak H i in. (red.), 1998, Szkoła genewska w krytyce. Antologia, Warszawa.

Cieślak-Sokołowski T., Kozicka D. (red), 2007, Dyskursy krytyczne u progu XXI wieku. Między rynkiem a uniwersytetem, Kraków.

Czapliński P., 2003, Świat podrobiony. Krytyka i literatura wobec nowej rzeczywistości, Kraków.

Dąbrowski M., 2004, Projekt krytyki etycznej, Warszawa.

Janion M., 1993, Projekt krytyki fantazmatycznej, Warszawa.

Kornhauser J., 1997, Postscriptum. Notatnik krytyczny, Kraków.