Psychologia osobowości

obowiązkowe

Celami przedmiotu są:

Wykład: Dostarczenie wiedzy na temat teorii i modeli osobowości powstałych w obrębie różnych kierunków psychologii. Do-starczenie wiedzy na temat metod charakterystycznych dla poszczególnych teorii w zakresie badań nad różnymi aspektami osobowości. Kształtowanie umiejętności i kompetencji w interpretacji zjawisk zachodzących w obszarze psychologii osobowości.

Ćwiczenia: Celem ćwiczeń jest przyswojenie i pogłębienie rozumienia wiedzy dotyczącej struktury osobowości, jej rozwoju i funkcjonowania, odmiennych sposobów teoretycznego ujmowania osobowości i metod jej badania, zasad stosowania wiedzy o osobowości do analizy konkretnych przypadków.

Zagadnienia szczegółowe (wykład):

1. Miejsce psychologii osobowości w systemie wiedzy psychologicznej. Psychologia osobowości a: psychologia ogólna (procesów poznawczych, emocji, motywacji), psychologia różnic indywidualnych, psychologia kliniczna, psychologia społeczna.

2. Wpływy kulturowe w teoriach osobowości. Filozofia i antropologia a problematyka i metodologia badań nad osobowością. Typ kultury a problematyka badawcza w psychologii osobowości.

3. Zakres pojęcia osobowość. Osobowość a: osoba, psychika, organizm, temperament, podmiotowość, charakter, umysł. Status poznawczy pojęcia „osobowość". Ogólna definicja osobowości jako czynnika odpowiedzialnego za indywidualizm, względną stałość i integralność zachowania. Teoretyczny i empiryczny sens pojęcia „osobowość".

4. Trzy główne zagadnienia teorii osobowości:

- struktura osobowości - czym jest osobowość,

- rozwój i funkcje osobowości - dlaczego człowiek zachowuje się w określony sposób,

- metody badania osobowości – metody jakościowe i ilościowe.

5. Koncepcje psychodynamiczne Z. Freud , A. Adler i C.G. Jung (struktura osobowości, rozwój, metody badawcze).

6. Neopsychoanaliza. Koncepcja K. Horney, E. Fromm (struktura osobowości, rozwój, metody badawcze).

7. Punkty sporne w poglądach psychoanalitycznych (seksualizm, determinizm, rola doświadczeń wczesnego dzieciństwa, wpływy społeczne, status ego, mechanizmy obronne).

8. Teorie cech i teorie czynnikowe (cz. I): Teoria cech G. Allporta. Znaczenie teorii Allporta dla rozwoju myśli psychologicznej, postulat systemowego eklektyzmu, koncepcja dojrzałej osobowości.

9. Teorie cech i teorie czynnikowe (cz. II): Teoria H. J. Eysencka i R. B. Cattella.

10. Koncepcja personologii i motywacyjna teoria potrzeb H.A. Murraya

11. Humanistyczne teorie osobowości (cz. I): Organizmiczne podejście C. Rogersa; Koncepcja motywacji i potrzeb A. Maslowa,

12. Humanistyczne teorie osobowości (cz. II): Personalistyczno-egzystencjalne podejście V. Frankla, Rollo May

13. Biologia i osobowość: Teorie socjobiologiczne i wpływ ewolucji na zachowanie.

14. Podsumowanie.

Zagadnienia szczegółowe (ćwiczenia):

1. Wprowadzenie do zagadnień psychologii osobowości: Czym zajmuje się psychologia osobowości? Czym jest oso-bowość? Główne kontrowersje wokół osobowości (motywacja – charakter świadomy czy nieświadomy? co kształtuje osobowość – natura czy wychowanie? osoba czy sytuacja? program biologiczny czy intencjonalny?).

2. Podejścia badawcze w psychologii osobowości: badanie kliniczne, korelacyjne i eksperymentalne. Możliwości i ograniczenia każdego z podejść.

3. Klasyczna psychoanaliza (Freud) i nurt psychodynamiczny w teorii osobowości.

4. Psychologia analityczna – Jung.

5. Neopsychoanaliza – Horney (neurotyczna osobowość – aspekt współczesny w terapii nerwic).

6. Neopsychoanaliza - Fromm

7. Teoria potrzeb i studium świadomej osoby (Murray, ogólne omówienie metod TAT, CAT).

8. Przykładowe teorie cech: Eysenck – ogólne omówienie EPQ-R; teoria Wielkiej Piątki - Costa i McCrae – ogólne omówienie NEO-FFI lub NEO-PI-R.

9. Ogólne omówienie teorii społecznego uczenia się.

10. Psychologia humanistyczna: ogólne omówienie fenomenologicznej teorii Rogersa (założenia terapii rogeriańskiej) lub Maslowa teorii motywacyjnej.

11. Psychologia humanistyczna: ogólne omówienie egzystencjalnej teorii Frankla.

A.1. wykorzystywana podczas zajęć (wykład)

1. Hall C. S., Lindzey G. (2001). Teorie osobowości. Warszawa: PWN.

2. Horney K. (2009). Neurotyczna osobowość naszych czasów. Poznań: Rebis.

3. Oleś P. (2003). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

4. Gasiul H. (2013). Psychologia osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

5. Adler A. (1986). Sens życia. Warszawa: PWN.

6. Bandura A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

7. Frankl V.E. (2010). Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii. Tłum. A. Wolnicka. Warszawa: Wy-dawnictwo Czarna Owca.

8. Fromm E. (2005). Ucieczka od wolności. Warszawa: Czytelnik.

9. Pervin L. (2002). Psychologia osobowości. Gdańsk: GWP

A.2. studiowana samodzielnie przez studenta (wykład)

10. Adler A. (1986). Sens życia. Warszawa: PWN.

11. Bandura A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

12. Dąbrowski K. (1975). Osobowość i jej kształtowanie przez dezintegrację pozytywną. Warszawa: PTHP.

13. Jung C. G. (1993). Archetypy i symbole. Warszawa: Czytelnik.

14. Maslow A. H. (2010). Motywacja i osobowość. Warszawa: PWN.

15. Oleś P., Drat-Ruszczak K. (2008). Osobowość. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP.

16. Życińska J., Januszek M. (2011). Test Sensu Życia (Purpose in Life Test PIL) J.C. Crumbaugha i L.T. Maholicka: analiza psychometryczna. Czasopismo Psychologiczne, 17 (1), 133–141.

Literatura uzupełniająca (wykład):

1. Mróz Barbara, Zmaczyńska-Witek Barbara, Rachwał Andrea : Wybrane wymiary osobowości a wypalenie za-wodowe w grupie strażaków zawodowych i ochotników, Medycyna Pracy, vol. 72, nr 5, 2021, s. 1-11, DO-I:10.13075/mp.5893.01080

2. Rogowska Aleksandra, Tofel Magdalena, Zmaczyńska-Witek Barbara [i in.], The relationship of number of sexual partners with personality traits, age, gender and sexual identification .Psychology and Sexuality, 2022, vol. 13, nr 2, s.147-164. DOI:10.1080/19419899.2020.1752786

3. Seligman M.E.P. (2004). Psychologia pozytywna. W: J. Czapiński (red.). Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Warszawa: PWN, 18-32.

4. Stemplewska-Żakowicz K. (2011). Diagnoza psychologiczna: diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

5. Trzebińska E. (2012). Psychologia pozytywna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ŁośGraf.

6. Tucholska S. (2009). Wypalenie zawodowe nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościo-wych uwarunkowań, wyd. 2, poprawione. Lublin: Wydawnictwo KUL.

2. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (ćwiczenia):

1. Gałkowska-Jakubik M. (2006). Tendencje konstruktywne i destruktywne w ujęciu Ericha Fromma. W: P. Fran-cuz, W. Otrebski (red.). Studia z psychologii w KUL, 13, 11-33.

2. Gough H.G., Heilbrun A.B.Jr. (2012). Lista przymiotnikowa. Podręcznik. Wydanie w roku 1983. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

3. Jaworowska, A. (2006). EPQ-R - Kwestionariusz Osobowości Eysencka EPQ-R, Kwestionariusz Osobowości Eysencka w Wersji Skróconej EPQ-R(S). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP

4. Martowska K. (2012). Lista Przymiotnikowa ACL. Harrison G. Gough, Alfred B. Heilbrun, Jr. Warszawa:

Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

5. Oleś P.K. (2003). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

6. Oleś P.K., Drat-Ruszczak K. (2008): Osobowość (w:) Strelau J., Doliński D. (red.): Psychologia. Podręcznik akademicki t. I. GWP.

7. Oleś P., Puchalska-Wasyl M., Sobol-Kwapińska M. (red.) (2006). O osobowości praktycznie wszystko.

Ćwiczenia z psychologii osobowości. Warszawa-Lublin: Wydawnictwo Scholar-Wydawnictwo KUL.

8. Siuta J. (red.) (2009). Diagnoza osobowości. Inwentarz NEO-PI-R w teorii i praktyce (s. 113-154). Warszawa: PTP. LUB

9. Siuta J. (2009). Inwentarz osobowości NEO-PI-R Paula T. Costy i Roberta

Wykaz literatury uzupełniającej, zalecanej na ćwiczeniach do samodzielnego studiowania:

1. Bąk, W. (2002). E. Tory Higginsa teoria rozbieżności ja. Przegląd Psychologiczny, Tom 45, Nr 1, 39-55

2. Gasiul, H. (2006). Psychologia osobowości. Nurty, teorie, koncepcje. Diffin.

3. Hall, C.S., Lindzey, G., Campbell J.B. (2006). Teorie osobowości. Nowe Wydanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.

4. McCrae, R., Costa, P. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Perspektywa teorii pięcioczynnikowej. Kra-ków: Wydawnictwo WAM

5. Oleś, P. (2004). Perspektywa integracji nauki o osobowości czy metateoria? W: Chlewiński, Z., Sękowski, A. E., (red.) Psychologia w perspektywie XXI wieku (s. 143-164). Lublin: TN KUL

6. Pervin, L.A. ( 2002). Psychologia osobowości. Gdańsk: GWP.

7. Pervin, L.A., Cervone D. (2011). Osobowość, teoria i badania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

WIEDZA

w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien:

• zdefiniować osobowość w różnych ujęciach teoretycznych

• scharakteryzować różne aspekty funkcjonowania osobowości

• wymienić i opisać teorie osobowości

• rozumieć różnorodność właściwości osobowości oraz istotę jej struktury i funkcji

UMIEJĘTNOŚCI

w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien:

• wytłumaczyć/objaśnić czym jest osobowość; jaka jest dynamika osobowości, jej rozwój, zmiany i stałość w różnych ujęciach teoretycznych

• wytłumaczyć/objaśnić jaka jest rola kultury i sytuacyjnego kontekstu w funkcjonowaniu osobowości

• zastosować teorię do analizy przypadków

• wdrożyć zdobytą wiedzę do rozumienia osobowości konkretnych ludzi, w rożnych kontekstach sytuacyjnych

• opracować prezentację, referat i analizę przypadku

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

w wyniku przeprowadzonych zajęć student posiada:

• pogłębioną świadomość roli osobowości w funkcjonowaniu człowieka

• gotowość do rozumienia złożoności ludzkiej osobowości

• profesjonalizm i odpowiedzialność w rozumieniu i badaniu osobowości

METODY DYDAKTYCZNE:

• wykłady

• konsultacje

• prezentacje, referaty

• dyskusje grupowe

• zajęcia praktyczne - analizy przypadków

KRYTERIA OCENIANIA:

Egzamin - ocena egzaminacyjna ustalana jest na podstawie sumy punktów uzyskanych z testu.

- ocena dostateczna: jeżeli student uzyska powyżej 60% punktów

- ocena dobra: jeżeli student uzyska 75% punktów

- ocena bardzo dobra: jeżeli student uzyska powyżej 90% punktów.

Ćwiczenia - ocena końcowa jest ustalana na podstawie sumy punktów uzyskanych z różnych rodzajów aktywności (kolokwium, referat, analiza przypadku itd.) wg zasady:

- ocena dostateczna: jeżeli student uzyska powyżej 60% punktów

- ocena dobra: jeżeli student uzyska 75% punktów

- ocena bardzo dobra: jeżeli student uzyska powyżej 90% punktów.

brak