Psychologia różnic indywidualnych

obowiązkowe

Studia magisterskie

Psychologia

3

obowiązkowe

Wiedza z zakresu psychobiologii, psychologii ogólnej emocji i motywacji oraz psychologii procesów poznawczych.

1. Asbury, K., Plomin, R. (2015). Geny i edukacja. Wydawnictwo Naukowe PWN.

2. Gulla, B. (2021). Wrażliwość człowieka. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.

3. Matczak A. (1994). Diagnoza intelektu. PAN.

4. Oniszczenko, W. (2008). Genetyka zachowania a osobowość. DOCTRINA Studia Społeczno-Polityczne, 5, s. 137-147.

5. Oniszczenko, W. (2005). Genetyczne podstawy ludzkich zachowań. Przegląd badań w populacji polskiej. GWP.

6. Rogowska, A. (2015). Synaesthesia and individual differences. Cambridge University Press.

7. Rogowska, A., Nowak, P., Kwaśnicka, A. (2021). Healthy Behavior as a Mediator in the Relationship Between Opti-mism and Life Satisfaction in Health Sciences Students: A Cross-Sectional Study. Psychology Research and Behavior Management, 14, 1877-1888. https://doi.org/10.2147/PRBM.S335187

8. Sullivan, B. (2020). Więcej niż DNA. Wydawnictwo Słowne.

9. Zawadzki, B. (2002). Temperament – geny i środowisko. GWP.

Wykład:

• udział w wykładach 30 h

• przygotowanie do wykładów (studiowanie li-teratury) 30 h

• przygotowanie do egzaminu 30 h

Konwersatoria:

• udział w zajęciach 30 h

• przygotowanie do konwersatoriów (studiowa-nie literatury) 30 h

Cele przedmiotu:

- w zakresie wiedzy zapoznanie studenta z wybranymi teoriami temperamentu, cech osobowości oraz zdolności oraz wybranymi metodami ich pomiaru

- w zakresie umiejętności : posiada umiejętność przeprowadzenia diagnozy różnic indywidualnych (określonych cech temperamentu, osobowości, zdolności) wybranym narzędziem badawczym; potrafi wybrać narzędzie, przeprowadzić badanie, obliczyć wyniki i zinterpretować ich znaczenie w świetle wiedzy teoretycznej oraz danych z wywiadu z osobą badaną

- w zakresie kompetencji : wykazuje gotowość w podejmowaniu indywidualnych i zespołowych działań badawczych w zakresie diagnozy różnic indywidualnych; angażuje się we współpracę i potrafi wykazać zaangażowanie w realizowanie takich badań psychologicznych; wykazuje świadomość w zakresie zasad etyki zawodowej w procesie diagnostycznym

Celem ćwiczeń jest omówienie dominujących w psychologii różnic indywidualnych podejść do inteligencji, temperamentu, osobowości, stylów poznawczych, radzenia sobie ze stresem i lęku. Studenci na ćwiczeniach zapoznają się ze współczesnymi metodami badawczymi wykorzystywanymi w badaniu wyżej wymienionych cech oraz uczą się obliczać i interpretować wyniki poznanych kwestionariuszy. Podczas zajęć studenci wezmą udział w debacie “geny czy środowisko” oraz podejmą próbę odpowiedzi na pytanie “dlaczego ludzie różnią się między sobą?”. Wprowadzeniem do dyskusji na temat roli różnych czynników wpływających na poszczególne różnice indywidualne będzie zapoznanie się z metodami badań genetyki zachowania i ćwiczenie wyciągania uprawnionych wniosków z wyników badań w tym obszarze.

TREŚCI PROGRAMOWE:

A. Problematyka wykładu:

1. Wprowadzenie do psychologii różnic indywidualnych: podstawowe terminy i cel badań.

2. Uwarunkowania różnic indywidualnych.

3. Koncepcje temperamentu: Model PEN H.J. Eysencka, Neuropsychologiczny Model Temperamentu J. Graya oraz Psychobiologiczny Model Osobowości C.R. Cloningera.

4. Koncepcje temperamentu jako regulatora stymulacji: Regulacyjna Teoria Temperamentu Jana Strelaua i Transakcyjny Model Temperamentu A. Eliasza.

5. Teorie temperamentu skoncentrowane na dziecko.

6. Osobowość a temperament.

7. Funkcjonalne znaczenie temperamentu i osobowości.

8. Cecha a zdolność. Znaczenie inteligencji w psychologii różnic indywidualnych.

9. Biologiczne podłoże inteligencji.

10. Funkcjonalne znaczenie inteligencji. Problemy diagnozy.

11. Style jako konstrukty psychologiczne służące do opisu różnic indywidualnych.

12. Twórczość i jej determinanty.

13. Inne wymiary różnic indywidualnych.

B. Problematyka konwersatorium:

1. Wprowadzenie w problematykę różnic indywidualnych – przegląd problemów badawczych.

2. Geny czy środowisko? Co silniej determinuje wybrane cechy i zdolności?

Koncepcje temperamentu i przegląd kwestionariuszy do pomiaru wybranych cech.

3. Koncepcje osobowości – wprowadzenie.

4. Znaczenie temperamentu i osobowości – zastosowanie wiedzy w praktyce psychologicznej.

5. Rodzaje inteligencji – zastosowanie wiedzy w praktyce psychologicznej.

6. Style poznawcze – znaczenie i narzędzia do ich pomiaru.

7. Twórczość jako cecha i zdolność. Przegląd narzędzi do pomiaru i rozwoju twórczości i twórczego myślenia.

8. Prezentacja projektów zaliczeniowych.

A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):

Matczak, A. (2001). Style poznawcze. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki (t. II) (761-783); Gdańsk: GWP.

Nęcka, E. (2001). Twórczość. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki; (t II). (783-809); Gdańsk: GWP.

Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza – Struktura – Funkcje; Gdańsk: GWP (rozdz. 2, 3, 4).

Strelau, J. (2001). Psychologia temperamentu; Warszawa: PWN (rozdz. 1.3, 2, 3).

B. Literatura wykorzystywana podczas zajęć:

Dragan, W.Ł., Rzeszutek, M.(red.) (2024). Różnice indywidualne. Uwarunkowania i konsekwencje.Warszawa: Scholar

Garnder, H., Kornhaber M., Wake, W. (2001). Inteligencja. Wielorakie perspektywy. Warszawa: WSiP.

Marszał-Wiśniewska, M., Klonowicz T., Fajkowska-Stanik, M., red. (2003). Psychologia różnic indywidualnych. Wybrane zagadnienia. Gdańsk: GWP.

Marszał-Wiśniewska, M., Strelau, J. (2011). Uwikłany tempermant. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar.

Matczak A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: PAN.

Nosal, S. C. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: PWN (rozdział o stylach).

Orzechowski, J., Śmieja, M. (2008). Inteligencja emocjonalna: fakty, mity, kontrowersje. Warszawa: PWN.

Strelau, J. (2006). Temperament jako regulator zachowania z perspektywy półwiecza badań. Grańsk: GWP.

Strelau, J. (2015). Różnice indywidualne. Historia-Determinanty-Zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Wiedza

w wyniku przeprowadzonych zajęć student:

• Zna definicje inteligencji, temperamentu i osobowości, i potrafi scharakteryzować podstawowe teorie dotyczące tych cech.

• Zna historię powstawania psychologii różnic indywidualnych.

• Zna współczesne teorie i metody pomiaru różnic indywidualnych.

• Tłumaczy znaczenie czynników kształtujących różnice indywidualne.

• Rozumie rolę poszczególnych cech dla funkcjonowania jednostki i społeczeństwa.

Umiejętności

w wyniku przeprowadzonych zajęć student:

• Potrafi wyszukiwać i selekcjonować informacje na temat różnic indywidualnych, metod ich diagnozy i interpretacji.

• Potrafi omówić kontrowersję “geny vs środowisko” oraz przedstawić zgodną z współczesną wiedzą naukową odpowiedź na ten dylemat w oparciu o wyniki badań w obszarze genetyki zachowania.

• Wyszukuje, interpretuje i prezentuje wyniki badań z obszaru psychologii różnic indywidualnych.

• Potrafi korzystać z kwestionariuszy psychologicznych, dokonać diagnozy inteligencji, temperamentu i osobowości, a także zastosować tę wiedzę w celu wskazania predyspozycji zawodowych jednostki

Kompetencje społeczne

w wyniku przeprowadzonych zajęć student:

• Aktywnie posługuje się wiedzą dotyczącą różnic indywidualnych i stosuje tę wiedzę w praktyce.

• Wykazuje świadomość problemów etycznych związanych z wykorzystaniem wiedzy i umiejętności dotyczących poznanych metod diagnozy.

• Wykazuje świadomość poziomu swojej wiedzy a także wciąż nabywanej wiedzy kolektywnej w obszarze determinant różnic indywidualnych.

Sposób zaliczenia:

• Egzamin

• Zaliczenie z oceną

Formy zaliczenia:

1. Wykład: egzamin pisemny

2. Konwersatorium: punkty zbieranie na przestrzeni semestru na podstawie różnych aktywności.

C. Podstawowe kryteria oceny:

1. Wykład:

• egzamin;

• prawo do przystąpienia do egzaminu przysługuje studentom z pozytywną oceną z konwersatoriów.

2. Konwersatoria:

• Obecność obowiązkowa, 2 dopuszczalne nieobecności, dodatkowe nieobecności należy odrobić w ramach konsultacji z osobą prowadzącą konwersatoria (w ciągu 2 tygodni od nieobecności - notatka z opuszczonych zajęć);

• przekroczenie 50% nieobecności uniemożliwia zaliczenie kursu w tym semestrze;

• spóźnienie powyżej 15 minut wiąże się z nieobecnością

Ocena końcowa będzie ustalona wg następujących kryteriów:

• Do 50% punktów - ndst

• 51%-60% - dst

• 61%-70% - dst+

• 71%-80% - db

• 81%-90% - db+

• Od 91% - bdb