Historia filozofii starożytnej i średniowiecznej

obowiązkowe

Jednolite studia magisterskie

Teologia

Semestr zimowy (I)

Profil ogólnoakademicki

obowiązkowe

Realizowany w sali

Wymagania:

- znajomość wykładanego materiału,

- znajomość zadanych lektur.

F. Copleston, Historia filozofii, t. I-III, Warszawa 1998-2000.

E. Gilson, Duch filozofii średniowiecznej, Warszawa 1958.

Z. Kuksewicz, Zarys filozofii średniowiecznej. Filozofia łacińskiego obszaru kulturowego, Warszawa 1986.

Z. Kuksewicz, Zarys filozofii średniowiecznej. Filozofia bizantyjska, krajów zakaukaskich, słowiańska,, arabska i żydowska, Warszawa 1986.

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. I-V, Lublin 2012

S. Swieżawski, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa - Wrocław 2000.

Nakład pracy studenta:

I. Godziny kontaktowe:

1. Udział w zajęciach: 45 godzin / 1 ECTS;

2. Konsultacje: 15 godzin / 0,5 ECTS

II. Praca własna studenta:

1. Studiowanie literatury i realizacja zadań: 15 godzin / 0,5 ECTS;

2, Przygotowanie do egzaminu - 30 godzin / 1 ECTS.

Wykład ma charakter elementarny. Nie zakłada się u studenta wcześniejszej znajomości historii filozofii. W pierwszej części wykładu (historia filozofii starożytnej) akcentuje się problemy, pojęcia i poglądy, które wpłynęły na dalszy rozwój kultury, zwłaszcza nauki, moralności i religii. W części drugiej (historia filozofii średniowiecznej) zwraca się uwagę na specyficzne syntezy filozofii greckiej i tradycji religijnych (judaizmu, islamu i chrześcijaństwa).

Celem przedmiotu jest prezentacja poglądów najważniejszych filozofów epoki starożytnej i średniowiecznej oraz występujących w nich nurtów duchowych. Uwzględnia się kluczowe kontrowersje filozoficzne charakteryzujące te opoki, a także wpływ filozofii starożytnej i średniowiecznej na kulturę europejską i ukształtowanie się doktryn teologicznych (głównie chrześcijańskich, lecz częściowo także judaistycznych i muzułmańskich).

Część I: Filozofia starożytna

1. Filozofia presokratejska:

1.1. Jońscy filozofowie przyrody

1.2. Eleaci

1.3. Pitagorejczycy

2. Klasyczna filozofia grecka:

2.1. Sokrates

2.2. Platon

2.3. Arystoteles;

3. Szkoły filozoficzne w okresie hellenistycznym:

3.1. Stoicy

3.2. Epikurejczycy

3.3. Sceptycy

4. Filozofia religijna:

4.1. Filon Aleksandryjski

4.2. Filozofia patrystyczna (ogólna charakterystyka)

4.3. Plotyn i neoplatonizm

4.4. Św. Augustyn

Część II: Filozofia średniowieczna

1. Główne nurty filozofii średniowiecznej:

1.1. Filozofia arabska (muzułmańska)

1.2. Filozofia żydowska (judaistyczna)

1.3. Filozofia chrześcijańska

2. Scholastyka;

2.1. Anzelm z Canterbury

2.2. Bonawentura

2.3. Tomasz z Akwinu

2.4. Jan Duns Szkot

3. Schyłek filozofii średniowiecznej

3.1. Wilhelm Ockham

3.2. Mistrz Eckhart i mistyka nadreńska

3.3. Średniowieczne korzenie renesansu

E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1987.

R. Heinzmann, Filozofia średniowieczna, Kęty 1999.

J. Legowicz, Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1986.

J. Legowicz., Historia filozofii średniowiecznej Europy zachodniej, Warszawa 1986.

W. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I, Warszawa 2002 (lub inne wydania).

F. van Steenbergen, Filozofia w wieku XIII, tł. E. I. Zieliński, Lublin 2005.

I. Wiedza ("Student wie i rozumie"):

(1) Student zna terminologię nauk teologicznych i jej korzenie grecko-łacińskie: TMA_W03; P7S_WG;

(2) Ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę z zakresu filozofii: TMA_W09; P7S_WG.

II. Umiejętności ("Student potrafi"):

(1) Student posiada umiejętności badawcze w zakresie teologii, obejmujące zwłaszcza analizę tekstów filozoficznych, biblijnych i teologicznych, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opanowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów: TMA_U02; P7S_UW;

(2) Potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację różnych poglądów teologicznych i światopoglądowych, wytworów kultury w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego, miejsca w procesie historyczno-kulturowym: TMA_U08; P7S_UW.

III. Kompetencje społeczne ("Student jest gotów do..."):

(1) Student identyfikuje i rozstrzyga dylematy, zwłaszcza doktrynalne i etyczno-moralne, związane z życiem indywidualnym i społecznym: TMA_K06; P7S_KK; P7S_KO;

(2) Interesuje się dokonaniami, ośrodkami i szkołami badawczymi w zakresie teologii: TMA_K08; P7S_KR.

1. Formy zaliczenia (weryfikacja efektów uczenia się): Egzamin końcowy (W1, W2, W3, U3, K2)

2. Materiał obowiązujący do egzaminu obejmuje:

- treść wykładów,

- zawartość przekazywanych materiałów,

- znajomość zadanych lektur.

3. Weryfikacja efektów uczenia:

3.1. W zakresie wiedzy: egzaminowany student potrafi poprawnie odpowiedzieć na podstawowe pytanie egzaminacyjne dotyczące zawartości treściowej poszczególnych nurtów i poglądów filozoficznych objętych zakresem wykładu.

3.2. W zakresie umiejętności: student potrafi odpowiedzieć na rozszerzające pytania egzaminacyjne dotyczące:

- porównania poszczególnych poglądów i nurtów (wskazanie podobieństw i rozbieżności);

- mocnych i słabych stron rozumowań prezentowanych w nurtach filozoficznych;

- własnej oceny poznanych nurtów filozoficznych.

3.3. W zakresie kompetencji społecznych: student potrafi odpowiedzieć na rozszerzające pytania dotyczące:

- aktualności poznanych pojęć, podejmowanych problemów, proponowanych rozwiązań;

- żywotności tradycji platońskiej, arystotelesowskiej i archimedejskiej.

4. Ocena końcowa jest ustalona na podstawie ocen cząstkowych z odpowiedzi na pytania: 3.1, 3.2 i 3.3.

Nie dotyczy.