Wiara i rozum – filozoficzne podstawy teologii

Celem wykładu jest przedstawienie różnych sposobów ujmowania relacji pomiędzy wiarą religijną a rozumem w aspekcie historycznym, międzywyznaniowym i systematycznym. Proces racjonalizacji wiary religijnej wiązał się z przejęciem przez teologię pojęć filozoficznych oraz sposobów argumentacji stosowanych w filozofii. We współczesnej teologii występują różne modele racjonalności wiary (skrajnymi modelami są: racjonalizm religijny oraz fideizm).

Podstawowe tematy poruszane podczas zajęć:

(1) Założenia epistemologii religii.

(2) Rodzaje wiary i wiedzy.

(3) Miejsce przekonań w strukturze wiary religijnej.

(4) Sposoby uzasadniania przekonań religijnych.

(5) Problem racjonalności przekonań religijnych.

(6) Modele relacji między wiarą a rozumem oraz filozofią a teologią.

1. Sobór Watykański I, Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej (Dei Filius), w: Dokumenty soborów powszechnych, t. IV: 1511–1870, Kraków 2004, s. 889–911.

2. Jan Paweł II, Fides et ratio. Encyklika o relacjach między wiarą a rozumem, Rzym 1998.

3. J.M. Bocheński, Logika i filozofia. Wybór pism, Warszawa 1993.

4. A. Bronk, Nauka wobec religii, Lublin 1996

5. J. Herbut, Artykuły i szkice. Z metodologii i teorii metafizyki, filozoficznej analizy języka religii oraz etyki i metaetyki, Opole 2008.

6. M.A. Krąpiec, Dzieła, t. XXI: Filozofia co wyjaśnia? – Filozofia w teologii, Lublin 2000.

7. P. Moskal, Filozofia Boga i epistemologia przekonań religijnych, Kraków 2008.

8. M. Przełęcki, Poznanie religijne, w: tenże, Poza granicami nauki. Z semantyki poznania pozanaukowego, Warszawa 1996, s. 65–78.

9. Tenże, Problem racjonalności wierzeń religijnych, „Studia Filozoficzne” 1989, nr 1, s. 55–64.

10. J. Wojtysiak, Spór o istnienie Boga. Analityczno-intuicyjny argument na rzecz teizmu, Kraków 2012.

11. K. Wolsza, Relijne wymiary doświadczenia i myślenia, Opole 2011.

Wiedza; student zna i rozumie

W1: ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej teologii, w szczególności w zakresie nauk biblijnych i teologii systematycznej, historii Kościoła, którą jest w stanie rozwijać i twórczo stosować w działalności profesjonalnej - TK-MA_W01; P7S_WG;

W2: ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach teologii z innymi dziedzinami nauki, a zwłaszcza z naukami humanistycznymi, społecznymi i prawnymi, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku dyscyplin naukowych; TK-MA_W06; P7S_WG;

W3: ma pogłębioną wiedzę o współczesnych dokonaniach, ośrodkach i szkołach badawczych w zakresie teologii oraz ogólną wiedzę o nich w zakresie filozofii - TK-MA_W07; P7S_WG/K;

Umiejętności: student potrafi:

U1: potrafi samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i integrować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy z wykorzystaniem wiedzy teologicznej - TK-MA_U01; P7S_UW;

U2: posiada umiejętności badawcze w zakresie teologii, obejmujące zwłaszcza analizę tekstów filozoficznych, biblijnych i teologicznych, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów; TK-MA_U02; P7S_UW;

U3: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację różnych poglądów teologicznych i światopoglądowych - TK-MA_U02; P7S_UW;

Kompetencje społeczne: student jest gotów do:

K1: krytycznej oceny poziomu własnej dojrzałości osobowej, nabytej wiedzy i umiejętności - TK-MA_K01; P7S_KK;

K2: własnej duchowej, społecznej i intelektualnej permanentnej autoformacji oraz do inspirowania i organizowania procesu uczenia się innych osób - TK-MA_K02; P7S_KR;

K3: określenia priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania oraz przewidywania wielokierunkowych skutków swojej działalności - TK-MA_K04; P7S_KK; P7S_KO;

K4: interdyscyplinarnego rozwiązywanych pojawiających się problemów - TK-MA_K05; P7S_KO;

K5: rozwiązywania dylematów doktrynalnych i etyczno-moralnych związanych z życiem indywidualnym i społecznym - TK-MA_K06; P7S_KK; P7S_KO;

K6: współpracy w zakresie teologii z różnymi ośrodkami i szkołami badawczymi - TK-MA_K07; P7S_KR.

Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe kryteria oceny lub wymagania egzaminacyjne

A. Sposób zaliczenia:

• egzamin

B. Forma zaliczenia:

• egzamin ustny

C. Kryteria oceny

• Przygotowanie i aktywność studenta podczas zajęć (podejmowanie dyskusji, analiza tekstów, rozwiązywanie ćwiczeń) – 20%

• Praca zaliczeniowa (przygotowanie prezentacji na wskazany temat) – 40%

• Zaliczenie pisemne z treści zajęć – 40%