Mariologia: dogmat, liturgia, katecheza, ikonografia i religie

fakultatywne
monograficzne

Mieszany: realizowany zdalnie i w sali

**Wymagania w trakcie zajęć:**

Aby efektywnie uczestniczyć w kursie "Mariologia: dogmat, liturgia, katecheza, ikonografia i religie" na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego, studenci są zobowiązani do:

- **Regularnego uczestnictwa w wykładach**: Obecność na co najmniej 80% zajęć jest wymagana do dopuszczenia do egzaminu końcowego.

- **Przygotowywania się do zajęć**: Studenci powinni zapoznać się z zalecaną literaturą przed każdymi zajęciami, co umożliwi pełniejsze zrozumienie omawianych tematów.

- **Aktywnego udziału w dyskusjach**: W trakcie wykładów przewidziane są sesje dyskusyjne, w których aktywne uczestnictwo będzie brane pod uwagę przy ocenie końcowej.

- **Przestrzegania zasad etyki akademickiej**: Oczekuje się, że studenci będą unikać plagiatu oraz innych form nieuczciwości akademickiej.

Spełnienie powyższych wymagań jest kluczowe dla osiągnięcia założonych efektów kształcenia oraz pozytywnego zaliczenia przedmiotu.

**Bibliografia**

- Chmielewski, Marek. *Katecheza maryjna w szkole*. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010.

- ———. *Maryja – Niewiasta Eucharystii. Elementy mariologii eucharystycznej*. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012.

- Courth, Franz, i Peter Neuner. *Mariologia. Eklezjologia. Podręcznik teologii dogmatycznej*. Przetłumaczone przez Wiesław Szymona. Kraków: Wydawnictwo M, 1999.

- Klejnowski-Różycki, Dariusz. „Matka Boża w ikonografii bizantyjskiej”. W *Matka Pana w katechezie*, zredagowane przez Anna Emmanuela Klich, 83–98. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT, 2006.

- ———. „Matka Boża w ikonografii bizantyjskiej”. W *Studium ikony*, przez Janina Różycka-Klejnowska i Dariusz Klejnowski-Różycki, 373–91. 2. wyd. ICON. Zabrze: Śląska Szkoła Ikonograficzna, 2018.

- ———. „Teologiczne typy bizantyjskich ikon maryjnych [Theological types of Byzantine Icons of the Virgin Mary]”. *Sympozjum* XXV, nr 1(40) (2021): 55–65. https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.005.13718.

- Konferencja Episkopatu Polski. *Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce*. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2018.

- Królikowski, Janusz. *Liturgia i pobożność maryjna*. Tarnów: Wydawnictwo Biblos, 2011.

- ———. *Maryja jest piękna: Zarys mariologii i maryjności*. Tarnów: Wydawnictwo Biblos, 2013.

- Laurentin, René. *Matka Pana. Krótki traktat teologii maryjnej*. Wydanie integralne. Przetłumaczone przez Zygmunt Proczek. TEOTOKOS. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów, 1989.

- Myszor, Wincenty. *Maryja. Teologia dogmatyczna*. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2005.

- Napiórkowski, Stanisław Celestyn. *Maryja w religiach świata*. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2003.

- Pek, Piotr. *Polskie perspektywy mariologii w kontekście*. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2015.

- Poprzęcka, Maria. *Ikonografia maryjna*. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2000.

- Starowieyski, Marek. *Mariologia wczesnochrześcijańska*. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2001.

- Kudasiewicz, Józef. *Dogmaty maryjne a Pismo Święte*. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1998.

- Klich, Anna Emmanuela, red. *Matka Pana w katechezie*. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT, 2006.

- Różycka-Klejnowska, Janina, i Dariusz Klejnowski-Różycki. *Studium ikony*. 2. wyd. ICON. Zabrze: Śląska Szkoła Ikonograficzna, 2018.

**Nakład pracy studenta**

Przedmiot "Mariologia: dogmat, liturgia, katecheza, ikonografia i religie" obejmuje 30 godzin wykładów i jest wart 2 punkty ECTS, co odpowiada 50–60 godzinom całkowitego nakładu pracy studenta. Rozkład nakładu pracy przedstawia się następująco:

- **Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego (30 godzin):**

 - **Wykłady:** 30 godzin

- **Praca własna studenta (20–30 godzin):**

 - **Przygotowanie do zajęć:** 10 godzin

 - **Studiowanie literatury przedmiotu:** 10–15 godzin

 - **Przygotowanie do egzaminu:** 5–10 godzin

Taki podział zapewnia równowagę między zajęciami prowadzonymi przez nauczyciela a samodzielną pracą studenta, umożliwiając efektywne osiągnięcie założonych efektów kształcenia.

**Założenia wstępne:**

Przed rozpoczęciem kursu "Mariologia: dogmat, liturgia, katecheza, ikonografia i religie" studenci powinni posiadać:

- **Podstawową wiedzę teologiczną**, obejmującą znajomość Pisma Świętego, dogmatyki oraz historii Kościoła.

- **Umiejętność analizy tekstów teologicznych** oraz interpretacji dokumentów kościelnych.

- **Zdolność krytycznego myślenia** i formułowania argumentów teologicznych.

- **Otwartość na dialog międzyreligijny** oraz zainteresowanie studiowaniem różnych tradycji religijnych.

Te kompetencje są niezbędne do efektywnego uczestnictwa w zajęciach i osiągnięcia założonych efektów kształcenia.

Przedmiot ten oferuje studentom teologii kompleksowe wprowadzenie w mariologię, czyli teologiczną refleksję nad osobą i rolą Maryi, Matki Jezusa Chrystusa. Kurs obejmuje analizę dogmatów maryjnych, takich jak Boże Macierzyństwo, Wieczyste Dziewictwo, Niepokalane Poczęcie oraz Wniebowzięcie, ukazując ich biblijne i historyczne podstawy oraz znaczenie w doktrynie Kościoła. Ponadto, zajęcia skupiają się na liturgicznym kulcie Maryi, jej obecności w katechezie oraz przedstawieniach ikonograficznych w sztuce chrześcijańskiej. Omawiane są również różnorodne podejścia do postaci Maryi w innych tradycjach religijnych, co pozwala na zrozumienie jej uniwersalnego znaczenia w kontekście dialogu międzyreligijnego. Celem kursu jest pogłębienie wiedzy teologicznej studentów oraz rozwinięcie umiejętności analizy i interpretacji zagadnień związanych z mariologią w kontekście współczesnej teologii i praktyki duszpasterskiej.

Kurs ten oferuje studentom teologii wszechstronne wprowadzenie w mariologię, analizując rolę i znaczenie Maryi, Matki Jezusa Chrystusa, w różnych aspektach teologii i praktyki chrześcijańskiej. Program podzielony jest na pięć głównych bloków tematycznych:

1. **Dogmat**: Analiza czterech dogmatów maryjnych – Bożego Macierzyństwa, Wieczystego Dziewictwa, Niepokalanego Poczęcia oraz Wniebowzięcia. Studenci zapoznają się z ich biblijnymi i historycznymi podstawami oraz znaczeniem w doktrynie Kościoła.

2. **Katecheza**: Omówienie wymagań podstawy programowej dotyczących nauczania o Maryi na różnych poziomach edukacji. Zajęcia skupią się na metodach efektywnego przekazywania treści mariologicznych w katechezie szkolnej.

3. **Liturgia**: Badanie obecności Maryi w liturgii i paraliturgii Kościoła. Analiza formularzy mszalnych, nabożeństw maryjnych, takich jak majowe, Godzinki, Różaniec, Litanie oraz innych form pobożności maryjnej.

4. **Ikonografia**: Studium przedstawień Maryi w sztuce chrześcijańskiej. Analiza ortoikonicznych i nieprawidłowych przedstawień, z uwzględnieniem symboliki i teologicznych treści zawartych w ikonografii maryjnej. Przykładem jest mozaika z bazyliki Santa Maria in Domnica w Rzymie, przedstawiająca Maryję tronującą, wykonana za pontyfikatu papieża Paschalisa I.

5. **Religie**: Porównawcze studium kultu dziewic i matek w różnych tradycjach religijnych, ze szczególnym uwzględnieniem postaci Maryi w islamie oraz akcentów mariologicznych w różnych wyznaniach chrześcijańskich.

Celem kursu jest pogłębienie wiedzy teologicznej studentów oraz rozwinięcie umiejętności analizy i interpretacji zagadnień związanych z mariologią w kontekście współczesnej teologii i praktyki duszpasterskiej.

Napiórkowski, Stanisław Celestyn. Matka mojego Pana: problemy, poszukiwania, perspektywy. Opole: Wydawnictwo Św. Krzyża, 1988.

Wiedza (W):

TMA_W05, H2A_W04: Posiada pogłębioną wiedzę na temat dogmatów maryjnych oraz ich biblijnych i historycznych podstaw.

TMA_W08, H2A_W04: Zna główne zasady działalności katechetycznej Kościoła katolickiego, w tym dotyczące nauczania o Maryi na różnych poziomach edukacji.

Umiejętności (U):

TMA_U01, H2A_U01: Potrafi samodzielnie wyszukiwać, analizować i integrować informacje dotyczące dogmatów maryjnych z wykorzystaniem różnych źródeł.

TMA_U08, H2A_U04: Potrafi integrować wiedzę z różnych subdyscyplin teologii, odnajdywać powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami chrześcijańskiego dziedzictwa doktrynalnego, w tym dotyczącymi mariologii.

Kompetencje społeczne (K):

TMA_K01, H2A_K01: Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, szczególnie w kontekście pogłębiania wiedzy teologicznej i duchowej.

TMA_K04, H2A_K03: Potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania i potrafi przewidywać wielokierunkowe skutki swojej działalności, zwłaszcza w kontekście nauczania o Maryi.

**Metody i kryteria oceniania**

**Metody oceniania:**

- **Egzamin pisemny**: Test jednokrotnego wyboru przeprowadzany online za pomocą platformy Google Forms.

**Kryteria oceniania:**

- **Skala ocen:**

 - **5,0 (bardzo dobry):** 91–100% poprawnych odpowiedzi

 - **4,5 (dobry plus):** 81–90% poprawnych odpowiedzi

 - **4,0 (dobry):** 71–80% poprawnych odpowiedzi

 - **3,5 (dostateczny plus):** 61–70% poprawnych odpowiedzi

 - **3,0 (dostateczny):** 51–60% poprawnych odpowiedzi

 - **2,0 (niedostateczny):** 0–50% poprawnych odpowiedzi

- **Warunki zaliczenia:**

 - Uzyskanie co najmniej 51% poprawnych odpowiedzi w teście.

- **Zasady poprawkowe:**

 - Studenci, którzy nie osiągnęli progu zaliczenia, mają prawo do jednego terminu poprawkowego, przeprowadzanego w analogicznej formie.

- **Dodatkowe informacje:**

 - Test obejmuje, w zależności od cyklu, od 5 do 25 pytań jednokrotnego wyboru, każde z kilkoma możliwymi odpowiedziami.

 - Maksymalny czas na rozwiązanie testu: 40 minut.

 - Test sprawdza wiedzę z zakresu treści omawianych podczas wykładów.

 - W przypadku stwierdzenia nieuczciwości akademickiej, student otrzymuje ocenę niedostateczną i traci prawo do terminu poprawkowego.

Powyższe metody i kryteria oceniania zapewniają obiektywną i transparentną ocenę osiągniętych przez studentów efektów uczenia się.