Ochrona obszarów łąkowych

Prowadzący: dr hab. S. Nowak, dr hab. A. Nowak, prof. UO

A. Wymagania formalne: brak

B. Wymagania wstępne: znajomość botaniki, ekologii, fitosocjologii oraz zagadnień z zakresu ochrony przyrody na pozio-mie studiów biologicznych I stopnia

Cele przedmiotu

Zapoznanie z zagadnieniami dotyczącymi ochrony siedlisk przyrodniczych terenów otwartych – obszarów łąkowych.

Nauczenie rozpoznawania typów łąk (wilgotne, zmiennowilgotne, bagienne, suche, świeże, górskie, niżowe, zalewowe).

Nauczenie waloryzacji łąk pod kątem ich znaczenia dla zachowania typowej różnorodności biologicznej oraz jakości struktury i kompozycji gatunkowej.

Treści programowe

A. Problematyka wykładów:

Podstawy prawne związane z ochroną obszarów łąkowych. Co to jest siedlisko przyrodnicze? Klasyfikacja i identyfikacja siedlisk przyrodniczych. Siedliska przyrodnicze o znaczeniu wspólnotowym występujące w Polsce. Poznanie chronionych siedlisk przyrodniczych terenów otwartych ze szczególnym uwzględnieniem obszarów łąkowych i gatunków roślin z nimi związanych. Typy i podtypy siedlisk przyrodniczych. Zachowanie siedlisk przyrodniczych (łąkowych) „we właściwym sta-nie ochrony”. Charakterystyka chronionych formacji łąkowych (zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, łąki selernicowe, niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie, śródlądowe słone łą-ki), ze szczególnym uwzględnieniem: cech diagnostycznych (cechy obszaru, fizjonomia i struktura zbiorowiska, reprezenta-tywne gatunki), rozmieszczenia geograficznego, identyfikatorów fitosocjologicznych, dynamiki roślinności, znaczenia eko-logicznego i biologicznego, zagrożeń i metod ochrony. Dlaczego należy chronić ekosystemy łąkowe?

B: Problematyka zajęć terenowych:

Rozpoznawanie typów łąk wyróżnianych na podstawie uwarunkowań siedliskowych, produktywności, składu gatunkowego i zasięgów pionowych i poziomych w Polsce. Ocena struktury i kompozycji gatunkowej. Analiza jakości wykształcenia łąk. Ocena sposobów użytkowania i ich wpływu na zbiorowiska łąkowe. Rozpoznawanie gatunków łąkowych. Identyfikacja ty-pów łąk. Ocena możliwości ochrony łąk.

Wykaz literatury

A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć:

A.1. wykorzystywana podczas zajęć

1. Herbich J. (red.). 2004. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom 3. Mura-wy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

2. Kapuściński R. Ochrona przyrody terenów otwartych. Murawy, łąki, wrzosowiska, skały. MULTICO Oficyna Wy-dawnicza, Warszawa.

3. Sudnik-Wójcikowska B., Werblan-Jakubiec H. (red.) 2004. Gatunki roślin. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Na-tura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom 9. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

4. Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz. 1. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa.

5. Pawlaczyk P., Jermaczek A. 2008. Poradnik lokalnej ochrony przyrody. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebo-dzin.

6. Grynia M. (red.) 1995. Łąkarstwo. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań.

7. Jermaczek A. (red.) 2008. Zalesiać czy nie zalesiać? Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin.

8. Kącki Z. (red.) 2013. Zagrożone gatunki flory naczyniowej Dolnego Śląska. Instytut Biologii Roślin Uniwersytetu Wrocławskiego. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „Pro Natura”, Wrocław.

9. Matuszkiewicz W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa.

10. Hołdyński C., Szczecińska M., Krupa M., Ruszczyńska J., Święczkowska J. 2014. Siedliska przyrodnicze sieci Natu-ra 2000 w północno-wschodniej Polsce. Charakterystyka, rozpoznawanie i zarządzanie. Podręcznik metodyczny. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn.

A.2. studiowana samodzielnie przez studenta

jw.

B. Literatura uzupełniająca

1. Symonides E. 2014. Ochrona Przyrody. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

2. Jäger E.J., Müller F., Ritz C.M., Welk E., Wesche K. 2013. Rothmaler. Exkursionsflora von Deutschland. Gefäßp-flanzen: Atlasband. 12 Auflage. Springer –Verlag, Berlin, Heidelberg.

3. Rutkowski L. 1998, 2008. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa.

Artykuły z czasopism naukowych

Wiedza

K_W10_ ocenia znaczenie różnych typów łąk w krajobrazie i potrzebę ich ochrony w różnych skalach przestrzennych_ P7S_WG

K_W18_ zna metody rozpoznawania i oceny jakości wykształcenia łąk, rozumie ich dynamikę i wpływ człowieka; przedstawia właściwe sposoby zarządzania i ochrony zbiorowisk łąkowych_P7S_WG

Umiejętności

K_U01_ potrafi zaplanować prace terenowe w celu rozpoznania i oceny jakości zbiorowisk łąkowych na Śląsku _P7S_UW

K_U04_ wykorzystuje wybrane metody stosowane w łąkarstwie oraz fitosocjologii do rozpoznawania typów łąk i identyfikacji gatunków diagnostycznych poszczególnych siedlisk łąkowych_ P7S_UO

Kompetencje społeczne (postawy)

K_K01_ jest świadomy problemów związanych z zanikaniem i degeneracją łąk, jest świadomy niedoskonałości powszechnie wykorzystywanych metod ich ochrony_P7S_KK

K_K02_ w oparciu o dane naukowe, analizuje skuteczność metod wykorzystywanych w badaniu i ochronie zbiorowisk łąkowych, ma świadomość znaczenia łąk dla społeczności lokalnych_P7S_KK

• Sposób zaliczenia

• wykład: zaliczenie na ocenę

• zajęcia terenowe: zaliczenie na ocenę

B. Formy zaliczenia:

• W: zaliczenie na ocenę - test wielokrotnego wyboru/ pytania otwarte

• T: zaliczenie na ocenę na podstawie analizy wnikliwości i adekwatności treści sprawozdania z zajęć oraz oceny aktywności podczas zajęć terenowych

C. Podstawowe kryteria

W: wykazanie się wiedzą: do zaliczenia kursu konieczne jest uzyskanie ze sprawdzianu zaliczeniowego minimum połowy punktów możliwych do otrzymania

T: ustalenie oceny zaliczeniowej na podstawie pracy i aktywności na zajęciach terenowych