Ochrona przyrody i krajobrazu

Celem zajęć jest zapoznanie z: podstawowymi zagadnieniami związanymi z ochroną przyrody i krajobrazu, głównymi celami ochrony przyrody, historią ochrony przyrody w Polsce i na świecie, formami ochrony przyrody w Polsce, klasyfikacją i funkcjami obszarów chronionych, ochroną obszarową i ochroną gatunkową, rolą i procedurą sporządzania planów ochrony, europejskim system ochrony przyrody – Natura 2000, ochroną przyrody w regionie, zagrożeniami flory i fauny, czerwonymi księgami i listami gatunków ginących, klasyfikacją kategorii zagrożenia wg. IUCN, prawnymi, planistycznymi i ekonomicznymi instrumentami w ochronie przyrody, rolą organizacji pozarządowych w ochronie przyrody, zrównoważonym użytkowaniem środowiska przyrodniczego, a zwłaszcza obszarów chronionych oraz przedstawienie wybranych form gospodarowania przyjaznego środowisku na obszarach chronionych, gospodarką zasobami naturalnymi

Opis

A. Problematyka wykładu: Ochrona przyrody w systemie nauk przyrodniczych, zakres i metody badań oraz jej historia na świecie i w Polsce. Przegląd form ochrony przyrody oraz struktury i funkcjonowanie systemów ochrony przyrody w Polsce i na świecie. Park narodowy jako forma ochrony przyrody. Historia, podstawy prawne, możliwości ochrony oraz przegląd wybranych obiektów na przykładzie Polski i świata. Rezerwat przyrody jako forma ochrony przyrody, historia, podstawy prawne, możliwości ochrony oraz przegląd wybranych obiektów na przykładzie Polski i świata. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu jako forma ochrony przyrody w Polsce, stan, funkcjonowanie, możliwości ochrony oraz przegląd na wybranych przykładach. Pomniki przyrody jako forma ochrony przyrody, historia, podstawy prawne, możliwości ochrony oraz przegląd na przykładzie Polski i świata, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej – stan, funkcjonowanie jako przykład możliwości ochrony przyrody na poziomie lokalnym.

B. Problematyka konwersatorium:

Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt – stan, analiza i funkcjonowanie. Ochrona strefowa wybranych gatunków zwierząt jako przykład wykorzystania gatunku do ochrony ekosystemów, Europejska Siec Ekologiczna Natura 2000 – stan, możliwości, funkcjonowanie oraz perspektywy zrównoważonego funkcjonowania człowieka na obszarach cennych przyrodniczo w dobie integracji europejskiej. Zagrożenia flory i fauny. Czerwone listy i księgi gatunków ginących i zagrożonych. Strategia ochrony zagrożonych i ginących taksonów. Międzynarodowe przepisy i porozumienia jako przykład holistycznego spojrzenia na tematykę funkcjonowania i ochrony przyrody. Prawne, planistyczne, administracyjne i ekonomiczne instrumenty ochrony przyrody. Rola społeczeństwa, pozarządowych organizacji ekologicznych i uspołecznionego zarządzania na obszarach chronionych. Koncepcje ochrony georóżnorodności oraz krajobrazukulturowego jako przykłady holistycznej i nowoczesnej polityki ochrony przyrody.

C. Problematyka zajęć terenowych:

Zapoznanie się z formami ochrony przyrody w terenie

A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):

A.1. wykorzystywana podczas zajęć

1. Ochrona przyrody, Symonides E., Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007.

2. Ochrona przyrody, Wiśniewski J., Gwiazdowicz D.J., Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2009.

3. Obszary chronionej przyrody. Historia, stan obecny, wyzwania przyszłości, Radziejowski J., Wszechnica Polska - Szkoła Wyższa Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie, 2011.

4. Biologiczne podstawy ochrony przyrody, Pullin. A.S., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2004.

5. Skarby przyrody i krajobrazu Polski, Olaczek R., Multico, Warszawa, 2008.

6. Obszary chronione w Polsce, Walczak M. i in., IOŚ, Warszawa, 2001.

7. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce, Głowaciński Z. red., PWRiL, Warszawa, 2001.

8. Parki narodowe w Polsce, Rąkowski G., Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, 2009.

9. Parki krajobrazowe w Polsce, Rąkowski G. red., Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, 2002.

10. Rezerwaty przyrody w Polsce Północnej, Rąkowski G. red., Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, 2005.

11. Rezerwaty przyrody w Polsce Środkowej, Rąkowski G. red., Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, 2006.

12. Rezerwaty przyrody w Polsce Południowej, Rąkowski G. red., Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, 2007.

B. Literatura uzupełniająca

1. Ekologiczna sieć Natura 2000, Makomaska-Juchiewicz M., Tworek S., Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 2003.

2. Nowak A. red. Przyroda województwa opolskiego, Urząd Wojewódzki w Opolu, 1998.

3. Ochrona przyrody na Śląsku Opolskim, Kuźniewski E., Instytut Śląski w Opolu, 1996.

Wiedza:

- omawia poszczególne formy ochrony przyrody, podaje przykłady w Polsce i na świecie

- wymienia gatunki ginące i zagrożone i omawia strategię ich ochrony

- wyjaśnia rolę społeczeństwa i organizacji ekologicznych w systemie zarządzania obszarami chronionymi

- wymienia przykłady prawnych, planistycznych, administracyjnych i ekonomicznych instrumentów ochrony przyrody

Umiejętności:

- ocenia wartość wybranych krajobrazów pod względem różnorodności biologicznej, proponuje instrumenty służące jego ochronie

- tworzy koncepcje ochrony przyrody na poziomie lokalnym

Kompetencje społeczne (postawy):

- opracowuje projekt i przedstawia go w formie multimedialnej

- bierze czynny udział w dyskusji, wykazując otwartość na opinie innych i zdolność do wyrażania uwag krytycznych

- rozumie potrzebę ciągłego poszerzania wiedzy i kompetencji

- ma świadomość jakie zagrożenia dla środowiska może spowodować niewłaściwa gospodarka zasobami przyrody i pragnie czynnie temu przeciwdziałać zarówno w życiu osobistym i zawodowym

A. Sposób zaliczenia

• wykład: zaliczenie z oceną

• konwersatorium: zaliczenie z oceną

• zajęcia terenowe: zaliczenie z oceną

B. Formy zaliczenia

• W: zaliczenie pisemne z pytaniami otwartymi

• K: wykonanie pracy zaliczeniowej: przygotowanie projektu, kolokwium,

• T: sprawozdanie z przeprowadzonych badań terenowych

C. Podstawowe kryteria

W:50%+1 poprawnych odpowiedzi

K: ustalenie oceny zaliczeniowej na podstawie ocen cząstkowych

T: ocena ze sprawozdania oraz aktywności podczas zajęć terenowych