Logika i metodologia nauk

Wykład z logiki ma na celu zapoznanie studentów z najczęściej spotykanymi prawami logicznymi (tezami, schematami inferencji), mającymi zastosowanie w przeprowadzaniu dowodów lub w obalaniu twierdzeń przeciwnych. Logika formalna jest prezentowana z pozycji współczesnego stanu jej opracowania, uwzględnione są jednak również elementy logiki tradycyjnej (kwadrat logicznym konwersje, sylogizmy). Wśród zagadnień zaliczanych do ogólnej metodologii nauk omawia się logiczną teorię języka, sposoby poprawnego wyrażania myśli i formułowania twierdzeń, podstawowe metody naukowe, typy rozumowań, elementy teorii nauki (teorie, hipotezy, klasyfikacje nauk).

1. Przedmiot logiki i metodologii nauk. Czym jest nauka? Wieloznaczność terminu nauka. Założenia nauki jako metody badawczej. Rozróżnienia terminologiczne: logika, metodologia, filozofia nauki.

2. Semiotyka – struktura i rola języka jako systemu znaków. Trzy wymiary znaku. Formalizm. Syntaktyczne reguły sensu. Funkcje i stopnie semantyczne. Sens semantyczny i weryfikowalność.

3. Wnioskowanie. Dedukcja i redukcja jako niezawodne i zawodne metody wnioskowania.

4. Metoda aksjomatyczna. Budowa i własności systemu aksjomatycznego. Twierdzenia limitacyjne Gödla. Dedukcja progresywna i regresywna.

5. Metody redukcyjne. Redukcja progresywna i regresywna. Indukcja. Wyjaśnianie i weryfikacja.

6. Ogólna charakterystyka podziału nauk.

7. Zarys historii oraz specyfika nowoczesnej metody naukowej w naukach przyrodniczych. Od indukcji do metody hipotetyczno- dedukcyjnej.

8. Struktura teorii naukowej. Czym jest teoria i jakiej wiedzy o rzeczywistości dostarcza? Rola modeli w nauce.

9. Nauki historyczne: historia i filozofia.

10. Czy teologia jest nauką? Refleksja nad metodą teologii. Relacja nauka – teologia. Problemy współczesne.

J. Bocheński, Współczesne metody myślenia, Wydawnictwo ,,W Drodze'', Poznań 1993.

A. Siemianowski, Ogólna metodologia nauk. Wprowadzenie dla studentów teologii, Wydawnictwo WT UAM, Poznań 2001.

M. Heller, Filozofia nauki, Copernicus Center Press, Kraków 2016.

S. Kamiński, Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, Lubin 1998.

I. WIEDZA ("Student wie i rozumie"):

- Student ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach teologii z innymi dziedzinami nauki, a zwłaszcza z naukami humanistycznymi, społecznymi i prawnymi, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku dyscyplin naukowych: TMA_W12; P7S_WG;

- ma gruntowną znajomość zasad interpretacji tekstu teologicznego: TMA_W15; P7S_WG;

- ma pogłębioną wiedzę o kompleksowej naturze języka oraz o historycznej zmienności jego znaczeń i ich konsekwencji dla teologii oraz elementarną wiedzę dotyczącą procesów komunikowania interpersonalnego, ich prawidłowości i zakłóceń: TMA_W16; P7S_WG.

II. UMIEJĘTNOŚCI ("Student potrafi"):

- Student potrafi samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i integrować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł praz formułować na tej podstawie krytyczne sądy z wykorzystaniem wiedzy teologicznej: TMA_U01; P7S_UW;

- posiada umiejętności badawcze w zakresie teologii, obejmujące zwłaszcza analizę tekstów filozoficznych, biblijnych i teologicznych, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie problemów: TMA_U02; P7S_UW;

- posiada podstawowe umiejętności badawcze w zakresie dyscyplin pomocniczych teologii: TMA_U03; P7S_UW;

- Ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, posiada umiejętność prezentowania własnych pomysłów, wątpliwości i sugestii: TnMA_U05; P7S_UK; Rozp. I_2_2;

- Potrafi ocenić przydatność typowych metod, procedur i dobrych praktyk do realizacji zadań związanych z różnymi sferami działalności pedagogicznej z wykorzystaniem nowoczesnych strategii edukacyjnych.

III. KOMPETENCJE SPOŁECZNE ("Student jest gotów do..."):

- Student ma krytyczną świadomość poziomu własnej dojrzałości osobowej, nabytej wiedzy i umiejętności: TMA_K01; P7S_KK;

- rozumie potrzebę intelektualnego orz religijno-duchowego formowania się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces kształcenia się innych osób oraz potrafi samodzielnie i krytycznie uzupełniać wiedzę i umiejętności, rozszerzone o wymiar interdyscyplinarny: TMA_K02; P7S_Kr;

ma świadomość złożoności rzeczywistości i rozumie potrzebę interdyscyplinarnego podejścia do rozwiązywanych problemów: TMA_K05; P7S_KO.

Wykład kończy się egzaminem w formie testowej. Egzamin obejmuje całość wykładanego materiału.