Historia języka polskiego

obowiązkowe

stopnia drugiego stopnia

Filologia polska

2

studia stacjonarne

obowiązkowe

Realizowany w sali

Bobowska-Kowalska M., Przynależność dialektyczna Biblii królowej Zofii, „Zeszyty Naukowe UJ. Filologia 6.

Prace Językoznawcze” 1960, z. 3, s. 105 – 148.

Brajerski T., Język staro-cerkiewno-słowiański. Podręcznik dla polonistów, Lublin 1964 (i wyd. nast.).

Brückner A., Dzieje języka polskiego, wyd. IV, Wrocław 1960.

Cybulski M., Język piętnastowiecznej części Psałterza floriańskiego, cz. 1, Łódź 1988, cz. 2, Łódź 1993.

Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2001.

Godyń J., Powstanie stylu biblijnego, [w:] J. Godyń, Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów

języka polskiego, Warszawa 2006, s. 15-18.

Godyń J., Retoryka w pieśni pasyjnej Władysława z Gielniowa, Psałterzu floriańskim i Kazaniach

świętokrzyskich (funkcje średniowiecznej interpunkcji), „Ruch Literacki”, XXXVII, 1996, s. 670-683.

Jodłowski S., Losy polskiej ortografii, Warszawa 1979.

Kamińska M., Psałterz floriański. Monografia językowa, cz. 1, Wrocław 1981, cz. 2, Łódź 1993.

Karpluk M., Mowa naszych przodków (podstawowe wiadomości z historii języka polskiego do końca XVIII

w.), Kraków 1993.

Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze, red. P. Stępień, Warszawa 2009.

Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 1974 (i wydania następne).

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka polskiego, wyd. II,

Warszawa 1964 (lub wyd. nast.)

Lehr-Spławiński T., Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, wyd. II, Warszawa 1951.

Mika T., „Kazania świętokrzyskie” – od rękopisu do zrozumienia tekstu, Poznań 2012.

Ostrowska E., Bogurodzica – najstarszy wiersz polski, [w:] E. Ostrowska, Z dziejów języka polskiego i jego

piękna, Kraków 1978.

Ostrowska E., Kompozycja i artyzm językowy Kazań świętokrzyskich, [w:] E. Ostrowska, Z dziejów języka

polskiego i jego piękna, Kraków 1978.

Pochodzenie polskiego języka literackiego, Studia staropolskie, t. III, Wrocław 1956.

Psałterz Floriański : łacińsko-polsko-niemiecki rękopis Bibljoteki Narodowej w Warszawie wyd. Ryszard

Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica; studja o oprawie i piśmie psałterza napisał Aleksander

Birkenmajer ; o minijaturach Wladysław Podlacha ; z 31 podobiznami ; staraniem i pod red. Ludwika

Bernackiego, Lwów 1939 (reprint z uzupełnionym wstępem) tu pełna literatura przedmiotu, Łódź 2000.

Strutyński J., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 1982 (lub wyd. nast.)

Taszycki W., Czas i miejsce powstania Psałterza puławskiego, Rozprawy i studia polonistyczne, t. 3, Wrocław

1965, s. 42-51.

Taszycki W., Język kodeksów Świętosława z Wojcieszyna (1449) i Macieja z Rożana (1450), Rozprawy i

studia polonistyczne, t. 5, Wrocław 1973, s. 147-166.

Trawińska M., Fonetyka wielkopolskich rot sądowych, Poznań 2005.

Urbańczyk S., Bogurodzica. Problemy czasu powstania i tła kulturalnego, „Pamiętnik Literacki” LXIX, 1978,

z. 1, s. 35-70.

Urbańczyk S., Słowniki, ich rodzaje i użyteczność, Wrocław 1964.

Vrtel-Wierczyński S., Wybór tekstów staropolskich, Warszawa 1963 (i wyd. nast.).

Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Poznań 1995.

Wörterbuch der deutschen Lehnwörter in der polnischen Schrift- und Standardsprache. Von den Anfängen des polnischen Schrifttums bis in die Mitte des 20. Jahrhunderts. Begonnen, konzipiert und grundlegend redigiert von Andrzej de Vincenz. Zu Ende geführt von Gerd Hentschel; http://www.bkge.de/14451.html

Wyderka Bogusław, Cechy składniowo-stylistyczne siedemnastowiecznej prozy publicystycznej.

Pismiennictwo śląskie na tle ogólnopolskim, Opole 1990.

Wydra W., Rzepka W. R., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.

udział w zajęciach 30 h 1 ects

przygotowanie do zajęć, czytanie literatury przedmiotu oraz przygotowanie pracy zaliczeniowej 60 h 2 ects

Treścią przedmiotu są dzieje polszczyzny i najważniejsze tendencje jej rozwoju systemowego i funkcjonalnego.

1. Językoznawstwo diachroniczne. Historia języka i gramatyka historyczna, przedmiot badań obu dyscyplin, źródła, metody, podstawy teoretyczne. Związki historii języka z dziejami Polski, jej kulturą materialną i duchową. Onomastyka jako dyscyplina językoznawcza i pomocnicza nauka historii języka polskiego, jej znaczenie w interpretacji najstarszych dziejów polszczyzny.

2. Pochodzenie języka polskiego: wspólnota praindoeuropejska i prasłowiańska. Znaczenie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego w interpretacji ewolucji języków słowiańskich..

3. Periodyzacja dziejów języka polskiego. Kryteria podziału.

4. Ewolucja systemu języka polskiego na przestrzeni wieków (charakterystyka systemu fonologicznego, mor-fologicznego i tendencji rozwojowych składni).

5. Ogólna charakterystyka ewolucji polskiej składni. Składniowo-stylistyczne tendencje rozwojowe i ich znaczenie w rozwoju piśmiennictwa polskiego.

6. Rozwój słownictwa poszczególnych epok. Charakterystyka słownictwa polszczyzny przedpiśmiennej. Za-soby leksykalne języka w poszczególnych epokach rozwojowych. Rozwój synonimiki, rozwój słownictwa specjalistycznego, neologizmy i archaizmy leksykalne.

7. Wpływy języków obcych na polszczyznę w poszczególnych epokach. Uwarunkowania społeczno-kulturalne kontaktów językowych. Rodzaje zapożyczeń. Sposoby przejmowania zapożyczeń. Chronologia zapożyczeń. Wpływ polszczyzny na inne języki.

8. Doba staropolska. Czynniki sprawcze rozwoju polszczyzny w dobie staropolskiej. Regionalizacja i inte-gracja polszczyzny. Rozwój grafii staropolskiej. Najstarsze zabytki języka polskiego i ich charakterystyka. Rola języka i kultury łacińskiej. Kształtowanie się uzusu ponadregionalnego i norm języka literackiego. Początki polskiej świadomości językowej.

9. Doba średniopolska. Czynniki sprawcze rozwoju polszczyzny w dobie średniopolskiej. Rozwój ortografii. Rozwój piśmiennictwa. Podstawowe nurty stylistyczne literatury renesansu i baroku. Osobowości twórcze doby renesansu i baroku. Zabytki piśmiennictwa XVI – XVIII w. i ich charakterystyka stylistyczno-językowa.

10. Doba nowopolska. Podokresy rozwojowe doby nowopolskiej. Czynniki sprawcze rozwoju polszczyzny. Zróżnicowanie stylowe polszczyzny. Polszczyzna w wieku XIX. Dezintegracja polszczyzny w dobie zabo-rów. Rozwój funkcyjno-stylistyczny polszczyzny XIX w. Polszczyzna poza granicami etnicznymi.

11. Doba współczesna. Język polski w pierwszych dziesięcioleciach po odzyskaniu niepodległości. Polszczy-zna XX wieku wobec rozwoju komunikacji społecznej. Miejsce języka polskiego w Europie.

12. Zmiany po II wojnie światowej. Integracja językowa na Ziemiach Zachodnich. Komunikacja elektroniczna XXI w. i jej skutki językowe.

1. Bajerowa Irena (red.), Język polski czasu II wojny światowej, Warszawa 1996.

2. Burzywoda Urszula, Ostaszewska Danuta, Rejter Artur, Siuciak Mirosława, Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia, Katowice 2002.

3. Długosz-Kurczabowa Krystyna, Dubisz Stanisław, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2001.

4. Decyk-Zięba Wanda, Dubisz Stanisław, Teksty staropolskie. Analizy i interpretacje, Warszawa 2003.

5. Dubisz Stanisław, Język – Historia – Kultura, t. 1-3, Warszaw 2002-2012.

6. Dubisz Stanisław, Najnowsze dzieje języka polskiego. Rozwój polszczyzny w latach 1918-2018. War-szawa 2020.

7. Klemensiewicz Zenon, Lehr-Spławiński Tadeusz, Urbańczyk Stanisław, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1981.

8. Moszyński Leszek, Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984.

9. Rospond Stanisław, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa-Wrocław 2000.

10. Stieber Zdzisław, Rozwój fonologiczny języka polskiego, Warszawa 1968.

11. Vrtel-Wierczyński Stefan, Wybór tekstów staropolskich. Czasy najdawniejsze do roku 1543, Warszawa 1977.

12. Wydra Wiesław, Rzepka Wojciech Ryszard, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1995.

13. Borawski Stanisław, Furdal Antoni, Wybór tekstów do historii języka polskiego, Warszawa 1980.

14. Klemensiewicz Zenon, Historia języka polskiego, Warszawa 1999.

15. Lehr-Spławiński Tadeusz, Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978.

16. Ostrowska Ewa, Z dziejów języka polskiego i jego piękna. Studia i szkice, Kraków 1978.

17. Pochodzenie polskiego języka literackiego, w: Studia staropolskie t. 3, Wrocław 1956.

18. Rybicka-Nowacka Halina, Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa 1976.

19. Skubalanka Teresa, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław 1984.

20. Teksty staropolskie. Analizy i interpretacje, pod red. Wandy Decyk-Zięby i Stanisława Dubisza, War-szawa 2003.

21. Taszycki Witold, Najdawniejsze zabytki języka polskiego, wyd. IV, Wrocław 1967.

22. Walczak Bogdan, Zarys dziejów języka polskiego, Poznań 1995.

23. Wybór tekstów z dziejów języka polskiego, t. I do połowy XIX wieku, t. II od połowy XIX wieku, red. Marek Cybulski, Łódź 2015.

24. Wyderka Bogusław, Przedziwny wszędzie. O stylu Mikołaja Sępa Szarzyńskiego na tle tendencji styli-stycznych poezji polskiego renesansu, Opole 2002.

Wiedza:

1. student zna podstawowe pojęcia i metody z zakresu przedmiotu; k_W03

2. rozumie i rozpoznaje zjawiska historyczne; k_W01

3. sytuuje zjawiska historyczne w czasie; k_W01.

Umiejętności:

4. student analizuje podstawowe zjawiska fonetyczne i gramatyczne w tekstach historycznych; k_U01

5. interpretuje współczesne zjawiska językowe, wykorzystując wiedzę o rozwoju języka; k_U03

6. stosuje odpowiedni aparat pojęciowy i terminologię do opisu dawnych procesów fonetycznych i zjawisk gramatycznych; k_U04

Wiedza 70% (w tym aktywność na zajęciach 35%, dwa sprawdziany pisemne 35%). (efekty 1, 2, 3, 4, 5, 6)

Praca zaliczeniowa – 30% (esej, referat lub prezentacja). (efekty 1, 2, 3, 4, 5, 6)