Teoria dzieła literackiego

studia I stopnia

Filologia polska

3

ogólnoakademicki

obowiązkowe

Realizowany w sali

zaliczenie wstępnego kursu Poetyki

Opracowania natury syntetycznej:

H. Markiewicz, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1976 (i wyd. następne).

H. Markiewicz, Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984 (i wyd. następne).

Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński i A. Okopień-Sławińska, Wrocław 1978.

Opracowania szczegółowe:

MORFOLOGIA:

S Balbus, Między stylami, 1993.

R. Barthes, Śmierć autora, „Teksty Drugie”, 1999, nr 1-2.

K. Bartoszyński, Podmiot literacki – konstrukcje i destrukcje, [w:] Ja, autor. Sytuacja podmiotu w polskiej literaturze współczesnej, red. D. Śnieżko, Warszawa 1996.

G. Borkowska, Dialog jako kategoria poetyki, [w:] Problemy teorii literatury, oprac. H. Markiewicz, Wrocław 1998.

S. Fish, Literatura w czytelniku: stylistyka afektywna, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 1.

G. Genette, Przestrzeń i język, tłum. A. W. Labuda, „Pamiętnik Literacki” 1976, z l.

M. Głowiński, O intertekstualności, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 4.

M. Głowiński, Świadectwa i style odbioru, [w:] tegoż, Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Kraków-Warszawa 1986.

R. Humphrey, Strumień świadomości – techniki, „Pamiętnik Literacki” 1970, z 4.

Hans Robert Jauss, Czytelnik jako instancja nowej historii literatury, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 1.

B. Kaniewska, Postać literacka w literackim uniwersum, [w:] Człowiek i rzecz. O problemach reifikacji w literaturze, filozofii, sztuce, red. S. Wysłouch i B. Kaniewska, Poznań 1999.

E. Kuźma, Paradoks postaci w poglądach niektórych przedstawicieli Nowej krytyki

francuskiej (Roland Barthes, Julia Knstewa, Jean Ricardou), [w:] Postać w dziele literackim, red. Cz. Niedzielski i J. Speina, Toruń 1982.

Z. Mitosek, Mimesis, Warszawa 1997.

R. Nycz, Tezy o mimetyczności, [w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Warszawa 1993, wyd. 2 – 2000.

R. Nycz, Tropy „ja”. Koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia, [w:] tegoż, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław 1997.

A. Okopień-Sławińska, Semantyka „ja” literackiego („Ja” tekstowe wobec „ja” twórcy), [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 1998.

J. Sławiński, O kategorii podmiotu lirycznego, [w:] tegoż, Dzieło, język, tradycja, Warszawa

1974.

W. Tatarkiewicz, Tworzenie i odtwarzanie, [w:] tegoż, Parerga, Warszawa 1978.

Yi-Fu Tuan, Przestrzeń i miejsce, tłum. A. Morawińska, Warszawa 1998.

W. Toporow, Przestrzeń i rzecz, przeł. B. Żyłko, Kraków 2003.

B. Uspieński, Historia i semiotyka. Percepcja czasu jako problem semiotyczny, Gdańsk 1998.

T. Zieliński, Mania twórcza, [w] tegoż, Po co Homer?, Kraków 1970.

GENOLOGIA:

1. E. Balcerzan, Przez znaki, Poznań 1972 (tu: Sytuacja gatunków).

2. H. Friedrich, Struktura nowoczesnej liryki, Warszawa 1978.

3. T. Cieślikowska, W kręgu genologii, intertekstualności i teorii sugestii, Łódź 1995.

4. M. Głowiński, Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej, [w:] Proces historyczny w literaturze i sztuce, red. M. Janion, Warszawa 1967.

6. T. Michałowska, Rodzaje czy rodzaj? Problemy taksonomii literackiej, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 1.

7. T. Michałowska, Poetyka i poezja, Warszawa 1982 [tu: U początków refleksji genologicznej, s. 6-20].

8. S. Skwarczyńska, Niedostrzeżony problem podstawowy genologii, [w:] Problemy teorii literatury. Wybór H. Markiewicz, Seria I, Wrocław 1967.

9. Cz. Zgorzelski, Perspektywy genologii w poznawaniu poezji współczesnej, „Teksty" 1975, z. 1.

10. T. Todorov, Pochodzenie gatunków, przeł. A. Labuda, „Pamiętnik Literacki” 1979, z. 3.

11. B. McHale, Od powieści modernistycznej do postmodernistycznej: zmiana dominanty,

[w:] Postmodernizm, red. R. Nycz, Kraków 1996, wyd. II 1998.

12. S. Balbus, „Zagłada gatunków”, „Teksty Drugie” 1999, z. 6.

13. S. Sawicki, Gatunek literacki – pojęcie klasyfikacyjne, typologiczne, politypiczne, [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz i J. Sławiński, Kraków 1976.

14. T. Dobrzyńska, Gatunki pierwotne i wtórne (Czytając Bachtina), [w:] Typy tekstów, red. T. Dobrzyńska, Warszawa 1992.

udział w zajęciach 15 h 0,5 ects

przygotowanie do zajęć 15 h 0,5 ects

Tematyka wykładów obejmuje ogólne i konceptualnie zróżnicowane teorie dzieła literackiego, które służyć mają do opisu, analizy i interpretacji rozmaitych rodzajów dzieł literackich.

W ramach zajęć studenci poznają sposoby analizowania określonych pokładów dzieła literackiego (podmiot, adresat, czas, przestrzeń, formy narracji, kompozycja, sfera genologiczna tekstu).

1) Tożsamość estetyczna dzieła literackiego (fikcje/ światy możliwe/ koncepcje dzieła w zależności od widzenia procesu twórczego: Platon - Arystoteles);

2) Literatura jako język estetyczny (specjalny język i specjalne użycie języka); "twór intertekstualny i autoteliczny. Strukturalne i poststrukturalne koncepcje literatury i języka poetyckiego: a) "Sztuka jako chwyt” (artystyczny efekt udziwnienia/ wytrącenia/ dezautomatyzacji); b) dzieło literackie: „wtórny system modelujący” (teoria Jurija Łotmana); c) dzieło w sieci relacji z tradycją (intertekstualność).

3) Sztuka literacka w teorii komunikacji/ Relacje nadawczo-odbiorcze/ Osoba w literackiej komunikacji/ Autor modelowy - Czytelnik modelowy/ Intencje tekstu i/a intencje czytelnika - efekty lektury (świadectwa i style odbioru);

4) Podmiot i podmiotowość w literaturze (Autor, autor wewnętrzny, podmiot utworu, narrator i narracje, postać literacka - i ich badanie w perspektywie diachronicznej i synchronicznej).

5) Czas i przestrzeń w dziele literackim i dziele sztuki (sposoby ujęcia i analizy: Cassirer, Meyer, Eliade, Gadamer);

6) Gatunki i rodzaje w teorii dzieła literackiego/ problemy typologiczne (funkcjonalne i normatywne ujęcia problematyki genologicznej, „zagłada gatunków”/ gatunki „zmącone”/ hybrydy tekstowe).

Główne podręczniki i kompendia:

A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku, Kraków 2006 (fragmenty).

A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006 (fragmenty).

Genologia dzisiaj, red. Bolecki, R. Nycz, 2002.

Genologia i kompozycja. Ćwiczenia, red. A. Grajewska i in., Poznań 2008.

J. Culler, Teoria literatury, przeł. M. Bassaj, Poznań 1998 (fragmenty).

A. Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, 1994.

Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1995 [i wyd. następne] (fragmenty).

J. Sławiński, Dzieło. Język. Tradycja [wyd. dowolne] (tu: Koncepcja podmiotu czynności twórczych).

Główne teksty źródłowe:

Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprac. H. Podbielski, Wrocław 1983, BN.

Platon, Ion, przeł. i wstępem opatrzył J. Domański, Kęty 2000 (wybrane fragmenty).

Efekty uczenia się:

WIEDZA: ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE

1) Student rozumie podstawowe pojęcia i terminologię dotyczącą opisu dzieła literackiego stosowaną w optyce danej praktyki analitycznej (morfologicznej i genologicznej).

K_W01, K_W02, K_W03

[weryfikacja: egzamin]

2) Student posiada wiedzę dotyczącą rozmaitych sposobów analizy i interpretacji dzieła literackiego wynikających z odmienności ujęć głównych orientacji analitycznych (post- i strukturalistycznych; z uwzględnieniem specyfiki badań w polskim kręgu kulturowym i metodologicznym).

k_W02; k_W04

[weryfikacja: egzamin]

UMIEJĘTNOŚCI: ABSOLWENT POTRAFI

1) Student potrafi wyjaśniać podstawowe koncepcje i teorie pozwalające tłumaczyć budowę i znaczenie dzieł literackich.

k_W02; k_W04

[weryfikacja: egzamin]

2) Student samodzielnie interpretuje wybrane teksty, posługując się określoną metodą analizy dzieła literackiego przy uwzględnieniu odmienności ujęć głównych orientacji analitycznych (post- i strukturalistycznych; z uwzględnieniem specyfiki badań w polskim kręgu kulturowym i metodologicznym).

k_U02, k_U03, k_U04

[weryfikacja: egzamin]

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: STUDENT JEST GOTÓW DO

Student zdaje sobie sprawę z ograniczenia stosowalności danych narzędzi analitycznych wynikającego z rozmaitych uwarunkowań (np. specyfiki literatury, kręgu kulturowego. mód intelektualnych)

k_K01

[weryfikacja: aktywność na zajęciach, egzamin]

Wykład (z elementami konwersacji), zaliczenie wykładów (obecności + udział w konwersacji) - 10%k_K01

Egzamin: obowiązuje tematyka wykładów i ćwiczeń przedmiotowych - 90%

K_W01, K_W02, K_W03, k_W02; k_W04, k_W02; k_W04, k_U02, k_U03, k_U04

nie dotyczy