Literatura pozytywizmu

I st.

Filologia polska

4

obowiązkowe

Lektura monograficzna
Realizowany w sali

Literatura przedmiotowa (wszystkie pozycje dostępne w BU):

1. Bobrowska B., Kod tradycji – język miejsc. (O „Pleśni świata” B. Prusa), [w:] Pozytywizm. Języki epoki, red. G. Borkowska i J. Maciejewski, Warszawa 2001

2. Konopnicka – raz jeszcze, red. M. J. Olszewska, Warszawa 2022=

3. Malik J. A., „Lalka”. Historie z różnych światów, Lublin 2005 (tu: Wstęp. Uniwersum „Lalki” albo szyfry i klucze do powieści)

4. Piechota D., „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej – o „utopii na wyspie szczęścia”, [w:] tenże, Pozytywistów spotkania z naturą. Szkice ekokrytyczne, Gdańsk 2018

5. Pieścikowski E., Bolesław Prus – „humorysta w wielkim stylu”. Studia i szkice, Poznań 2012

6. Po co Sienkiewicz? Sienkiewicz a tożsamość narodowa: z kim i przeciw komu? red. T. Bujnicki, J. Axer, Warszawa 2007

7. Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1994 i wyd. nast.=

8. Sobieraj T., Między prywatnym a publicznym. Modele powieści w polskiej krytyce literackiej lat 60. XIX wieku, [w:] Literatura i kultura lat 60. XIX wieku między polityką a prywatnością. Dyslokacje, red. U. Kowalczuk, D. W. Makuch, D. M. Osiński, Warszawa 2019

9. Trześniowski D., Realizm magiczny? O „Placówce” Bolesława Prusa, [w:] Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, red. E. Paczoska, B. Szleszyński, D. Osiński, Warszawa 2013

10. Wokół „Nad Niemnem”, red. J. Sztachelska, Białystok 2001

11. „Nowa Panorama Literatury Polskiej” https://nplp.pl/

12. „Sensualność w kulturze polskiej" https://sensualnosc.bn.org.pl/

Literatura podmiotowa:

Gustave Flaubert, Pani Bovary (przeł. A. Micińska lub R. Engelking – wyd. dowolne)

2 punkty ECTS:

A. Godziny kontaktowe (30 h / 1 ECTS)

obecność i aktywność na zajęciach: 30 h

B. Praca własna studenta: (30 h / 1 ECTS)

- przygotowanie do zajęć (w tym przygotowanie referatu ustnego)

- pisemna praca zaliczeniowa

Zapoznanie z ważniejszymi utworami literatury pozytywizmu; ćwiczenie umiejętności wnikliwego czytania, prawidłowej analizy i pogłębionej interpretacji tekstów dziewiętnastowiecznych

Czytanie wybranych tekstów A. Asnyka, M. Konopnickiej, E. Orzeszkowej, B. Prusa, H. Sienkiewicza, A. Świętochowskiego z uwzględnieniem ich znaczenia historycznoliterackiego, estetycznego i kulturowego, a także w korespondencji ze współczesnością i perspektywą uniwersalną

Tematyka konwersatorium obejmuje studia następujących przypadków: konwencje literatury tendencyjnej (wczesna nowelistyka Sienkiewicza, „broszura w artystycznej oprawie”), prozy realizmu dojrzałego (nowelistyka Konopnickiej, Sienkiewicza i Prusa; Placówka jako „studium problemu”) oraz późnego (nowelistyka Świętochowskiego, Prusa i Sienkiewicza). Modele poezji Asnyka („krystalizacja stulecia”) i Konopnickiej („poetka trzech pokoleń”). Wybrane perspektywy oglądu „arcydzieł’ epoki (epicka gawędowość Trylogii, estetyzacja Nad Niemnem, psychologiczny egzystencjalizm Dziurdziów i Chama, wielowymiarowa paraboliczność Lalki). Swoistość polskiego naturalizmu (Dygasiński). Dyskurs eseistyczny polskiego pozytywizmu (Dumania pesymisty Świętochowskiego).

Literatura przedmiotowa (wszystkie pozycje dostępne w BU):

1. Barcz A., Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice 2016 (tu: Realność ekosystemu w „Placówce” Bolesława Prusa)

2. Fournier Kiss C., Literatura, płeć i naród w XIX wieku. Germaine de Staël i George Sand w dialogu ze swymi polskimi siostrami, przeł. B. Głowacka, Warszawa 2021 (tu B) Postacie kobiet w powieści francuskie i polskiej: b) Postać czarownicy)

3. Głowiński M., „Cham”, czyli pani Bovary nad brzegami Niemna, [w:]„Lalka” i inne. Studia w stulecie polskiej powieści realistycznej, red. J. Bachórz i M. Głowiński, Warszawa 1992

4. Kłosiński K., Mimesis w chłopskich powieściach Elizy Orzeszkowej, Katowice 1990 (tu: Rybak i histeryczka)

5. Koziołek R., Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy, Katowice 2009 (tu: Śmiech Zagłoby, cz. 5: Kontrnarrator)

6. Koziołek R., Żegnaj, LALKO, [w:] tenże, Wiele tytułów, Wołowiec 2019

7. Michalski M., W stronę samo rozumienia – bohaterowie „Lalki” i ich narracje, [w:] Świat „Lalki”. 15 studiów, red. J. A. Malik, Lublin 2006

8. Paczoska E., „Nad Niemnem” – melancholia i magia [w:] Pozytywizm i Młoda Polska. T. 2: Od realizmu do preekspresjonizmu, red. G. Matuszek, Kraków 2001

9. Skała A., O psiej perspektywie, oślej autobiografii i etosie kukułki. Uwagi o pisarstwie Adolfa Dygasińskiego, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 2014 (7)

10. Sosnowski J., Pozytywistyczna księga Hioba, [tenże:] Śmierć czarownicy! Szkice o literaturze i wątpieniu, Warszawa 1993

11. Stachura R., Mech, kamień i diabelskie sztuczki w „Pleśni świata” Bolesława Prusa, [w:] List, opowiadanie, nowela. Analizy i interpretacje, red. T. Budrewicz, H. Bursztyńska, wyd. nowe poszerzone, Kraków 2001

12. Stoff A., „Zagłoba sum”. Studium postaci literackiej, Toruń 2006 (tu: Rozdz. VIII „Mowny nad zwykłą miarę i mądrych sentencyj pełen”. Aktywność językowa Zagłoby)

13. Tokarczuk O., Lalka i perła, Kraków 2001 (tu: Perła. Czego chce Wokulski?)

Literatura podmiotowa (oprócz zaznaczonych wydania dowolne):

1. Asnyk A., Poezje, wstęp S. Lichański, Warszawa 1974; Poezje zebrane, oprac. Z. Mocarska-Tycowa, Toruń 2000 (wiersze w wyborze)

2. Dygasiński A., Co się dzieje w gniazdach; Psia dola; Filozof i praczka (Pisma wybrane, red. B. Horodyski, t. 6, 16 – i inne wydania nowel)

3. Konopnicka M., Poezje, oprac. A. Brodzka, Warszawa 1963 i wyd. następne (wiersze w wyborze)

4. Konopnicka M., Martwa natura; Morze odeszło

5. Orzeszkowa E., Cham, oprac. G. Borkowska, Kraków 1999.

6. Orzeszkowa E., Dziurdziowie

7. Orzeszkowa E., Nad Niemnem, t. 1-3, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1996

8. Prus B. Placówka, oprac. T. Żabski, Wrocław 1987

9. Prus B., Lalka, t. 1-2, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1991

10. Prus B., Omyłka; Pleśń świata

Sienkiewicz H., Wybór nowel i opowiadań, oprac. T. Bujnicki, Wrocław 1986 (tu: Humoreski z teki Worszyłły)

11. Sienkiewicz H., Jamioł. Obrazek wiejski; Diokles

12. Sienkiewicz H., Ogniem i mieczem

13. Świętochowski A., Dumania pesymisty, oprac. i wstęp E. Paczoska, Warszawa 2002 (w wyborze)

14. Świętochowski A., Praca u podstaw. Ogólne jej pojęcie, [w:] Publicystyka okresu pozytywizmu 1860-1900. Antologia, oprac. S. Fita, Warszawa 2002

WIEDZA: ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE

wybrane utwory epoki pozytywizmu w ich kontekście i specyfice historycznoliterackiej (k_W01)

metody analizy i interpretacji wybranych utworów epoki pozytywizmu wraz z ich wieloznacznym potencjałem znaczeniowym (k_W04)

UMIEJĘTNOŚCI: ABSOLWENT POTRAFI:

przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację utworów epoki pozytywizmu ( k_U03)

używać specjalistycznej terminologii w odniesieniu do tekstów drugiej połowy XIX w. (k_U04)

brać udział w debacie o zjawiskach literackich epoki pozytywizmu (k_U05)

Metody:

- analiza (eksplikacja), interpretacja, dyskusja, prezentacja

Sposób weryfikacji efektów:

- ocena aktywności na zajęciach, w tym referatów ustnych

(k_W01, k_W04, k_U03, k_U04, k_U05)

- ocena pisemnych prac zaliczeniowych (k_W01, k_W04, k_U03, k_U04)

Kryteria:

- obecność i aktywność na zajęciach, w tym prezentacja referatów (45%)

- pisemne prace zaliczeniowe (55%)

Ocena dostateczna od 60%