Polacy, Niemcy, Czesi, Ukraińcy I inni. Wzajemne postrzeganie – ewolucja stereotypów

ogólnouniwersyteckie

Realizowany zdalnie

- Portrety i autoportret. Polacy o sobie i innych narodach, pod red. K. Romaniszyn, Kraków 2005.

- Dolińska X., Fałkowski M., Polska – Niemcy Wzajemny wizerunek w okresie rozszerzania Unii Europejskiej.

- Wrzesiński W., Sąsiad czy wróg? Ze studiów nad kształtowaniem obrazu Niemca w Polsce w latach 1795-1939, Wrocław 2007.

-Lipscher W.,Sacrum i profanum. Różnice w mentalności Polaków i Niemców, „Przegląd Powszechny” 2007, nr 9, s. 28-40.

- Szczepaniak-Kroll A., Jak świat światem nie będzie Niemiec Polakowi bratem. O rewizji heterostereotypu Niemca i autostereotypu wśród Polaków migrujących do Berlina, Instytut archeologii i etnologii PAN, Poznań. – pdf.

- Opis przedmiotu/zakres tematyczny

Celem zajęć jest sumaryczne przedstawienie studentom, jaka jest funkcja stereotypów. W ramach zajęć studenci poznają historyczne uwarunkowania tworzenia się stereotypów. Jak wyglądają dziś stereotypy m. in. Polaka w Niemczech, Niemca w Polsce, podobnie w relacjach polsko-czeskich, polsko-ukraiński i innych narodów. Uczą się rozpoznawać, interpretować i analizować funkcje stereotypów w wzajemnych interakcjach między wybranymi narodami na podstawie zadanej literatury, wykładów, analizy źródeł stereotypów oraz osobistych doświadczeń. Poszerzają zdobytą wiedzę na temat poszczególnych stereotypów i ich funkcjonowania wśród wybranych nacji narodowościowych. Ich wybór będzie również uwzględniał zainteresowania studentów.

- Opis: (Główne cele przedmiotu)

- pokazanie funkcjonowania pojęcia stereotypu w szerokich kontekstach relacji narodowo-etnicznych.

- zwrócenie uwagi na historyczne uwarunkowania trwałości funkcjonowania stereotypów.

- próba odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki mają współcześnie wpływ na kształtowanie się stereotypów tj. utrwalanie,

bądź zanik starych, tworzenie nowych.

- Utrwalenie świadomości, że zdobywanie zobiektywizowanej wiedzy o innych nacjach narodowo-etnicznych winno

wykraczać poza ramy przekazów budowanych na stereotypach.

- Treści programowe:

1. Analiza pojęciowa: Stereotyp-heterostereotyp-autostereotyp i ich funkcjonowanie w przestrzeni społeczno-kulturowej.

2. Polacy, Niemcy, Czesi, Rusini-Ukraińcy i inni. Wzajemne postrzeganie w wiekach średnich i czasach nowożytnych.

3. Dychotomie w dziewiętnastowiecznym obrazie wybranych narodów europejskich.

4. Sąsiad czy wróg? Obraz Niemca- Czecha-Ukraińca w Polsce w XX wieku.

5. Wpływ świadomości historycznej na budowę stereotypów na przykładzie stosunków polsko-niemiecko-czesko-

ukraińsko-rosyjskich.

6. Polacy wobec sąsiadów. Analiza porównawcza.

7. Niemcy wobec Polaków i innych sąsiadów. Analiza porównawcza.

8. Wizerunek Polaka w Niemczech i Niemca w Polsce czyli co oba narody wiedzą wzajemnie o sobie. (w zależności od

zainteresowań możliwość zmiany nacji narodowościowych).

9. Polacy, Niemcy, Czesi, Ukraińcy, Rosjanie o sobie. Autoportrety.

10. Polska – Niemcy Wzajemny wizerunek w okresie rozszerzania Unii Europejskiej.

11. Projekcja filmu „Obcy musi fruwać” w reżyserii Wiesława Saniewskiego (1993).

12. Dyskusja nad filmem „Obcy musi fruwać” poszerzona o wykład Niemcy i Polacy – utrwalanie czy zanik stereotypów

dziś.

13. Stereotypy narodowościowe. Opinie studentów w kraju ich pochodzenia [dyskusja].

14. Pozytywny i negatywny obraz sąsiada a zachowanie obiektywizmu oceny. (praca w grupach).

15. Podsumowanie całości tematu: Polacy, Niemcy, Czesi, Ukraińcy i inni.

Wzajemne postrzeganie - ewolucja stereotypów.

- Maliszewski K., Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej, rozdz. pierwszy: Z dziejów kształtowania się obrazów

państw i narodów sąsiadujących z Polską – na przykładzie stereotypu Niemca i obrazu krajów niemieckich w kulturze

polskiej od XVI do połowy XVIII wieku, Toruń 2001.

- Mity i stereotypy w dziejach Polski, pod red. J. Tazbira, Warszawa 1991.

- Polaków i Czechów wizerunek wzajemny (X-XVII w.), pod red. W. Iwańczaka, R. Gładkiewicza, Warszawa 2004.

- Polacy-Niemcy-Ukraińcy w XIX i XX wieku: o przeszłości dla przyszłości w miejscach pamięci, pod red. M. Białokura, Wydawnictwo Cum Laude, 2013.

- Szarota T., Niemcy i Polacy. Wzajemne postrzeganie i stereotypy, Warszawa 1996.

WIEDZA

WG - Posiada wiedzę z zakresu pojęć związanych z tematyką stereotypów. Rozwoju stereotypów od czasów średniowiecznych do współczesnych. Ich wpływu na stosunki między narodami. WK - Poznaje, w kontekście stereotypów, cechy charakteru innych narodów.

UMIEJĘTNOŚCI

UW - Posiada umiejętność krytycznej oceny roli stereotypów w interakcjach między społeczeństwami różnych narodowości. Potrafi burzyć teorie spiskowe na temat przedstawicieli innych narodowości. UK - Rozumiejąc odmienność cech charakteru innych narodów, posiada umiejętność komunikowania się i dialogu z obcokrajowcami oraz polemizowania z fałszywymi, zbudowanymi na stereotypach, obrazami innych nacji narodowych i etnicznych.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

KK - Potrafi budować obiektywnie krytyczny, ale też i pozytywny obraz sąsiada. Posiada kompetencje przeciwstawiania się biernym postawom wobec nieobiektywnych ocen prowadzącym do utrwalania fałszywego społecznego przekonania o istnieniu narodów lepszych i gorszych. KO - przejawia tolerancję wobec innych cech charakteru danego narodu.

Metody dydaktyczne stosowane podczas zajęć:

1. Podająca (wykład informacyjny, pogadanka).

2. Problemowa (wykład problemowy, dyskusje nad poszczególnymi zagadnieniami oraz interpretacje tekstów źródłowych).

3. Eksponująca (prezentacja multimedialna – pokaz filmu, fotografii, diagramów i dokumentów).

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu:

- Warunkiem zaliczenia konwersatorium jest aktywny udział w dyskusji 100% na podstawie przygotowanego materiału i wysłuchania wykładu wprowadzającego do tematu.