Fantastyczne zwierzętai jak je... stworzyć. Biologia vs. Popkultura

Zapoznanie z prawami biologicznymi, fizycznymi i chemicznymi, stojącymi za ewolucją i adaptacją gatunków do warunków środowiskowych. Problem dysonansu ludonarracyjnego w popkulturze na przykładzie fantastycznych zwierząt przedstawionych w filmach i literaturze, których istnienie jest niezgodne z prawami biologicznymi. Przykłady „prawidłowo” skonstruowanych fantastycznych światów i organizmów je zamieszkujących. Możliwości ewolucji życia pozaziemskiego. Enigmatyczne początki życia na Ziemi – warunki konieczne do powstania życia.

W trakcie kursu omawiane będą przykłady z uniwersów takich jak: Jurassic Park, Star-Wars, King-Kong, Harry Potter, Pokemon, Wiedźmin, Pan Lodowego Ogrodu, Epoka Lodowcowa, Gra Endera i innych.

Ewolucja gatunków: dobór naturalny, adaptacje ekologiczne, specjacja, radiacja, wymieranie.

Ewolucja w tekstach kultury a teoria obcości Waldenfelsa.

Problem świata zaginionego: walka o zasoby, prawo skali (King-Kong, Godzilla, Zaginiony Świat).

Problem stawonogów: czy gigantyczne owady mogą istnieć (Żołnierze Kosmosu, Helldivers, Gra Endera).

Dobór sztuczny, klonowanie gatunków, przywracanie gatunków wymarłych, czy Park Jurajski to realna wizja?

Zmiany klimatu a ewolucja organizmów żywych, ile jest prawdy w filmach z serii Epoka Lodowcowa?

Powstanie życia na Ziemi i możliwości powstania życia na innych ciałach niebieskich: jakie warunki muszą zostać spełnione?

Życie inne niż nasze: nie oparte na węglu, nie oparte na chemii, lodowe, supergrawitacyjne,

Paradoks Fermiego, przedstawienie pozasłonecznych cywilizacji w pokulturze.

Ewolucja spekulatywna: czy możemy przewidzieć zmiany życia na Ziemi w przyszłości?

Ewolucja spekulatywna hominidów: jaka będzie przyszłość Homo sapiens? (Elojowie i Morlokowie – „Wehikuł czasu”.

Koewolucja i behawior (Avatar, Mówca Umarłych, Ślepowidzenie).

Inteligencja (Solaris, Niezwyciężony)

Magia jako nieznana gałąź nauki. Prawa magii? (Pan Lodowego Ogrodu, Czarny Pryzmat, Pierwsze Prawo Magii).

Nieformalna edukacja biologiczna na temat ewolucji.

Turystyka: parki tematyczne i ich poziom naukowy.

Antczak M. 2023. Fantastyczne zwierzęta i jak je... stworzyć. Konstrukcja fantastycznych gatunków w kulturze popularnej. Literatura i Kultura Popularna, 29: 21-28.

Baker S. 2014. Fantastical Biology. Fantasy Faction. http://fantasy-faction.com/2014/fantastical-biology-fantasy-creaturesand-their-habitats

Chambers A.C. 2017. Comment: Movies and Scientific Accuracy. Microbiology in Popular Culture, 44: 191–192.

Csikia Z., Benton, M.J. 2010. An Island of Dwarfs — Reconstructing the Late Cretaceous Hațeg Palaeoecosystem. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 293: 265–270.

Dixon, D. 1961. After Man: A zoology of the future. Granada.

Futuyma D.J. Ewolucja. WUW.

Hand K.P. Pozaziemskie oceany. Copernicus Center Press.

Herridge V.L, Lister A.M. 2012. Extreme Insular Dwarfism Evolved in a Mammoth. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 279: 3193–3200.

Maj K.M. 2014. Ksenologia i kseonotopografi a Bernharda Waldenfelsa wobec podstawowych założeń światotwórczych literatury fantastycznej (Orson Scott Card, Neil Gaiman, George R.R. Martin). Hybris, 27: 72–95.

Skinner A. et al. 2008. Rapid and Repeated Limb Loss in a Clade of Scin-cid Lizards. BMC Evolutionary Biology, 8: 310.

Trefil J., Summers M. 2020. Wyobrażone życie. Copernicus Center Press.

Trela M. 2016. Dysonans ludonarracyjny to problem występujący nie tylko w grach, twierdzi Jonathan Blow, Miastogier, https://www.miastogier.pl/wiadomosc,34308.html

Efekty uczenia się:

Wiedza

_zna prawa biologiczne stojące za przystosowaniem zwierząt do otoczenia

_zna prawa fizyczne i chemiczne umożliwiające powstanie życia

Umiejętności

_interpretuje teksty kultury pod kątem zgodności z wiedzą z zakresu nauk przyrodniczych

_wykonuje eksperymenty myślowe z zakresu ewolucji spekulatywnej

Kompetencje społeczne

_ma świadomość złożoności zjawisk i procesów biologicznych

_rozumie zależność przedstawienia fantastycznych gatunków w tekstach kultury i dysonansu ludonarracyjnego

Metody i kryteria oceniania:

- obecność

- aktywność na zajęciach

- poprawne wykonanie zadań realizowanych na ćwiczeniach