Methodology with statistics

Przedmiot wprowadza studentów w metodykę prowadzenia badań z zakresu nauk społecznych - psychologii. Przedmiot skupia się głównie na badaniach ilościowych, metodyce badawczej, zagadnieniem teoretycznym, sposobie komunikowania wyników badań itp.

Treści programowe:

Treści realizowanych podczas zajęć, przy czym uwzględnia się podział na poszczególne formy zajęć, na przykład:

Tematyka wykładów:

1. Pomiar w psychologii.

2. Grupowanie danych, sposoby graficznego przedstawiania danych.

3. Opis statystyczny jednej zmiennej. Rozkłady zmiennych losowych.

4. Korelacja i regresja. Korelacja zmiennych porządkowych i nominalnych.

5. Próba badawcza jako reprezentacja populacji.

6. Etapy wnioskowania statystycznego. Założenia testów statystycznych.

7. Testy dla danych interwałowych i ilorazowych.

8. Testy dla danych porządkowych i nominalnych.

9. Statystyczne podstawy analizy wariancji jednoczynnikowej

10. Statystyczne podstawy analizy wariancji dwuczynnikowej

11. Efekty główne, interakcji i proste w wieloczynnikowej analizie wariancji

12. Modele analizy wariancji z powtórzonym pomiarem

13. Wskaźniki wielkości efektu eksperymentalnego,

14. Statystyczne podstawy wielokrotnej regresji liniowej.

Tematyka ćwiczeń:

1. Psychologiczne i etyczne czynniki związane z procesem badawczym jako interakcją – badacz – osoba badana – ćwiczenia w rozumieniu procesów psychologicznych tj. efekt oczekiwań interpersonalnych badacza, status motywacyjny osoby badanej, wskaźniki sugerujące hipotezę, lęk przed oceną,

2 Testy parametryczne dotyczące różnic między dwiema średnimi dla grup zależnych oraz grup niezależnych: ćwiczenia w zastosowaniu, analizie statystycznej i interpretacji testu t oraz testu z dla grup niezależnych i zależnych (założenia testu t oraz testu z: testy sprawdzające normalność rozkładu i homogeniczność wariancji zmiennej zależnej, obliczanie wielkości efektu dla testów przy pomocy, których porównujemy dwie średnie).

3. Testy nieparametryczne dotyczące różnic pomiędzy dwiema grupami : ćwiczenia w zastosowaniu, analizie statystycznej i interpretacji nieparametrycznych testów dla grup niezależnych: Manna- Whitneya, Kołmogorowa – Smirnowa i X² oraz nieparametrycznych testów dla grup zależnych: Wilcoxona i McNermara).

4. Testy parametryczne dotyczące różnic między więcej niż dwiema średnimi– ćwiczenia w zastosowaniu, analizie statystycznej i interpretacji analizy wariancji (testu F) dla grup niezależnych i zależnych (założenia analizy wariancji: testy sprawdzające normalność rozkładu i homogeniczność wariancji zmiennej zależnej; jednoczynnikowa vs wieloczynnikowa analiza wariancja; obliczanie testu F: wariancja wewnątrzgrupowa i międzygrupowa; efekty główne, efekty proste i efekty interakcyjne - interpretacja; hipotezy a priori i post hoc; obliczanie wielkości efektu dla testu F).

5. Testy nieparametryczne dotyczące różnic pomiędzy więcej niż dwiema grupami ćwiczenia w zastosowaniu, analizie statystycznej i interpretacji testów dla grup niezależnych: Kruskala – Wallisa i X² oraz dla grup zależnych: testu Friedmana i Cochrana.

6. Korelacje – obliczanie związku pomiędzy zmiennymi - ćwiczenia w zastosowaniu, analizie statystycznej i interpretacji współczynników korelacji r Persona , R Spearmana, ι Kendalla, phi i V-Cramera oraz współczynnika zgodności W Kendalla .

7. Badania empiryczne w praktyce - praca w grupach nad przeprowadzonymi badaniami, pisanie raportu i prezentacje studenckie wyników badań.

Problematyka laboratoria semestr 4

1. Jak wykonać jednoczynnikową analizę wariancji w schemacie międzygrupowym oraz wewnątrzgrupowym [założenia, obliczanie wyników post hoc i analiza kontrastów, interpretacja, wizualizacja różnic].

2. Jak wykonać dwuczynnikową i trójczynnikową analizę wariancji w schemacie międzygrupowym oraz wewnątrzgrupowym [założenia, obliczanie wyników - post hoc i analiza kontrastów, interpretacja, wizualizacja różnic].

3. Jak wykonać nieparametryczne odpowiedniki analizy wariancji w schemacie międzygrupowym oraz wewnątrzgrupowym (test Kruskala – Wallisa, test: Friedmana ).

4. Jak wykonać korelacje i analizę regresji (regresja liniowa i nieliniowa).

5. Kolokwium sprawdzające wiedzę i umiejętności;

2. Problematyka ćwiczeń:

1. Wprowadzenie w problematykę zajęć – dyskusja po co psychologom metodologia i statystyka?

2. Metody i etyka badań psychologicznych: analizowanie przykładów: naukowego i nienaukowego poznawania rzeczywistości, podstawowych metod badawczych, etycznych problemów – ćwiczenia w zakresie praktycznego wykorzystania etyki w prowadzeniu badań w psychologii Polsce.

3.Problemy, pytania i hipotezy badawcze: jak w praktyce wygląda schemat postępowania badawczego w psychologii; jak poszukiwać problemu badawczego; ćwiczenia w poprawnym stawianiu pytań badawczych oraz hipotez badawczych.

4. Zmienne: czym jest zmienna; zmienne ilościowe i jakościowe; pomiar; rodzaje skal do pomiaru zmiennych; ćwiczenia w zastosowaniu klasyfikacja Stevensa w tworzeniu i pomiarze zmiennych w eksperymentach psychologicznych, badaniach różnicowych i korelacyjnych.

5. Operacjonalizacja zmiennych i projektowanie badań: terminy teoretyczne i terminy empiryczne – ćwiczenia w operacjonalizacji poprzez budowanie wskaźników; jak dobrać narzędzie pomiarowe; przykłady i ćwiczenia w modelowania badań empirycznych: plany eksperymentalne; badania różnicowe i korelacyjne (bez manipulacji).

6. Prawdopodobieństwo w badaniach psychologicznych: ćwiczenia w rozumieniu podstawowych pojęć tj. próba i populacja, doborze próby, parametrów rozkładu zmiennej losowej (średnia arytmetyczna, mediana, moda, kwartyle, skośność, kurtoza), wskaźniki zmienności ( wariancja, odchylenie standardowe, rozstęp).

7. Wnioskowanie statystyczne - ćwiczenia w rozumieniu pojęć powiązanych z wnioskowaniem statystycznym i zastosowaniu wnioskowania statystycznego w weryfikacji hipotez badawczych (rodzaje rozkładów, prawo wielkich liczb, estymacja i estymatory, centralne twierdzenie graniczne, właściwości rozkładu normalnego, przedział ufności; hipotezy badawcze a hipotezy statystyczne, etapy testowania hipotez, błędy wnioskowania statystycznego (α i β)

8. Badania empiryczne w praktyce - praca w grupach nad projektami badawczymi i prezentacje projektów.

1. Problematyka laboratoria:

1. Interfejs programu Statistica, zakładanie baz danych, rodzaje zmiennych i skal . Prezentacja innych alternatywnych programów statystycznych (PSPP/ SPSS; R).

2. Jak wykonać podstawowe operacje na zmiennych ( rangowanie obserwacji, selekcja przypadków, podział na podgrupy, operacje algebraiczne na zmiennych, rekodowanie zmiennych)

3 . Jak policzyć statystyki opisowe i przeprowadzić wizualizację danych (średnia arytmetyczna, mediana, moda, kwartyle, skośność, kurioza, wariancja, odchylenie standardowe, minimum, maksimum, rozstęp, częstości, tworzenie podstawowych wykresów (histogram, wykres kołowy i słupkowy, eksportowanie wykresów i zapis w formie JPG)

5. Testy t (test t dla jednej próby; test t dla prób niezależnych, test t dla prób zależnych), założenia testów, obliczanie wyników, interpretacja, wizualizacja różnic).

6. Testy nieparametryczne (test Manna- Whitneya, test Wilcoxona).

7. Jak wyliczyć korelacje (R-Pearsona, Ro – Spearmana, tau-b – Kendalla, V-Cramara, Phi, W – Kendalla).

8. Jak wyliczyć test X² .

Wykaz literatury*

A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):

A.1. wykorzystywana podczas zajęć i A.2. studiowana samodzielnie przez studenta

Shaughnessy J.J., Zechmeister E. B.i Zechmeister J.S. (2002). Metody badawcze w psychologii. Gdańsk: GWP.

Francuz P. i Mackiewicz R. (2006). Liczby nie wiedzą, skąd pochodzą. Przewodnik po metodologii i statystyce nie tylko dla psychologów. Lublin: KUL

Piber – Dąbrowska K. Cypryańska M. i Wawrzyniak M. (2007). Standardy edytorskie dla naukowego tekstu empirycznego

z zakresu psychologii. Warszawa: SWPS Academica

Stanisz, A. (2006). Przystępny kurs statystyki: z zastosowaniem STATISTICA PL na przykładach z medycyny. T. 1-3. Kraków: StatSoft.

B. Literatura uzupełniająca

Brzeziński, J. (2005). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bedyńska, S., Brzezicka, A (red.). (2007). Statystyczny Drogowskaz. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.

Ferguson, G. A., Takane, Y. (2002). Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.

King B.M., Minium E.W. (2009) Statystyka dla psychologów i pedagogów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Nachmias Ch. F. i Nachmias D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c.

Wieczorkowska G. Wierzbiński J. (2007). Statystyka. Analiza badań społecznych. Warszawa: Scholar.

Zdybek, P., Walczak, R. i Zdybek, M. (2012). Historia zwykłego oszustwa. Nieuczciwość akademicka widziana oczami studentów psychologii. Psychologia Społeczna,

Oleszkowicz, A. i Zdybek, P. (2009). Psychologia ilości, psychologia jakości. Uzupełniające się spojrzenia. Wrocław: Atut.

*Podając literaturę do przedmiotu należy zapewnić jej dostępność dla studentów (w ramach sieci bibliotecznej UO albo bezpośrednio od prowadzącego zajęcia);

* Przy ustalaniu liczby pozycji literaturowych należy uwzględnić ogólną liczbę punktów ECTS przyznanych za dany przedmiot, obejmującą także szacowany czas pracy własnej studenta

Efekty kształcenia Sposoby weryfikacji Odniesienie do kierunkowych efektów

kształcenia

Efekty kształcenia

(Szczegółowe zalecenia i wskazówki praktyczne przedstawiono w „Jak przygotować programy kształcenia…” Kraśniewski A., s.50-59; 61-66) Wiedza -w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie:

• znać i definiować terminologię używaną w metodologii badań psychologicznych:

• znać miejsce psychologii w systemie nauk empirycznych;

• znać specyfikę metodologiczną psychologii (główne modele badawcze, strategie i metody badań stosowanych w naukach społecznych);

• rozumieć podstawowe pojęcia z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego głównie w odniesieniu do typowych narzędzi wykorzystywanych w psychologii i podlegających takiej ochronie;

• rozumieć zasady i normy etyczne i z etyki zawodowej;

• rozumieć jak wiedza wynikająca z badań (zastosowania metodologii) pozwala wyjaśnić rzeczywistość społeczną w aspekcie mechanizmów psychologicznych.

• pytania dotyczące lektur zadawane w trakcie ćwiczeń

• dyskusja i zadania w małych grupach w trakcie ćwiczeń (analiza tekstów empirycznych z zakresu nauk społecznych)

• zastosowanie terminologii w pisaniu pracy empirycznej (projektu i raportu )

• egzamin/kolokwium (testy wiedzy )

K_W01 (3)

K_W02 (3)

K_W04 (2)

K_W10 (2)

K_W11 (2)

K_W15 (2)

Umiejętności w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien potrafić/mieć umiejętność:

• potrafi na podstawie wiedzy i obserwacji na temat zjawisk psychologicznych i społecznych przy wykorzystaniu różnych źródeł sformułować problem badawczy i hipotezy oraz zaprojektować i przeprowadzić oraz zanalizować badanie empiryczne;

• posiada umiejętność dobrania grupy badawczej adekwatnej do problemu badawczego;

• potrafi opracować raport z przeprowadzonego badania (napisać pracę empiryczną);

• potrafi prezentować i interpretować wyniki badań (prezentacje multimedialne + ustne wypowiedzi¬);

• na podstawie wyników badań potrafi generować oryginalne rozwiązania złożonych problemów psychologicznych.

• Umiejętność zastosowania wiedzy w rozwiązywaniu konkretnych problemów metodologicznych w pytaniach testowych

• punkty za aktywność za wypowiedź ustną w trakcie zajęć,

• ocena wykonania projektu badawczego w 3 osobowej grupie, jego realności oraz prawidłowości postawienia hipotez badawczych i operacjonalizacji zmiennych

• ocena umiejętności prezentacji swoich pomysłów badawczych oraz wyników gotowych badań

• punkty za wykonanie ćwiczeń indywidualnie oraz/lub grupowo podczas zajęć

• ocena z realizacji projektu badawczego (grupowa)

• ocena za wykonanie zadań domowych

K_U01 (3)

K_U03 (2)

K_U04 (1)

K_U06 (3)

K_U09 (2)

K_U10 (1)

Kompetencje społeczne -w wyniku przeprowadzonych zajęć student ma/wykazuje:

• wykazuje gotowość w podejmowaniu indywidualnych i zespołowych działań badawczych w zakresie psychologii; angażuje się we współpracę;

• potrafi wykazać zaangażowanie w projektowanie, planowanie i realizowaniu badań psychologicznych;

• ma świadomość w zakresie zasad etyki zawodowej;

• potrafi w sposób przedsiębiorczy zaplanować i przeprowadzić badanie empiryczne. • ocena z realizacji grupowego projektu badawczego (zawierająca elementu umiejętności podziału zadań w grupie, komunikacji, rozwiązywania problemów)

• ocena za wykonanie zadań domowych (związanych z kompetencjami społecznymi, takimi jak umiejętność przeprowadzenia sondażu ulicznego, przeprowadzenie wywiadu z osobą badaną)

• ocena systematyczności prowadzenia badań terenowych i pracy w grupie

• bieżąca ocena postępów w tworzeniu projektu badawczego podczas zajęć konsultacyjnych i umiejętność komunikacji z prowadzącym

• ocena radzenia sobie przez studenta z bieżącymi trudnościami (także etycznymi) wynikającymi z prowadzenia badań.

K_K02 (1)

K_K04 (2)

K_K05 (1)

K_K08 (1)

Metody dydaktyczne

• wykłady

• prezentacje multimedialne

• dyskusja na temat zagadnień analizowanych w ramach realizacji treści programowych

• zajęcia praktyczne – kształcenie umiejętności ana-lizy i interpretacji statystycznej wyników badań psychologicznych

• projekty i prace terenowe - grupowe przygotowanie projektu badawczego/ przeprowadzenie badania/ napisanie pracy empirycznej (raportu) /zaprezentowanie wyników pracy

• konsultacje indywidualne

• praca własna z literaturą

B. Formy zaliczenia:

1) Wykład: Zaliczenie test sprawdzającego wiedzę semestralną z zakresu wykładów, aktywność na wykładzie i przygotowanie do niego.

2) Ćwiczenia : wykonanie pracy zaliczeniowej: (przygotowanie projektu badawczego, przeprowadzenie badań i prezentacji wyników badań (pisemna i ustna); zadania domowe; 2) kolokwium - test sprawdzający praktyczne wykorzystanie wiedzy/ kompetencji i umiejętności; 3) zadania domowe

Laboratoria:1) test praktyczny – wykonanie zadań statystycznych przy pomocy programu statystycznego - test sprawdzający praktyczne wykorzystanie wiedzy/ kompetencji oraz umiejętności; 2) zadania domowe