Psychologia polityczna

obowiązkowe

Cele przedmiotu:

w zakresie wiedzy:

Celem jest przybliżenie najważniejszych osiągnięć psychologii politycznej, dynamicznie rozwijającej się subdyscypliny psychologii o charakterze interdyscyplinarnym. Psychologia polityczna wyjaśnia polityczne poznanie, myślenie oraz postawy i zachowania polityczne. Student zapoznaje się z głównymi teoriami i wynikami badań, które pozwalają zrozumieć z perspektywy psychologicznej proces kształtowania się sądów i ocen politycznych, procesy odpowiedzialne za aktywność vs bierność polityczną jednostki. Kurs koncentruje się na prezentacji psychologicznych właściwości jednostki związanych z jej uczestniczeniem w wyborach oraz psychologicznych uwarunkowaniach decyzji wyborczych jednostki.

- w zakresie umiejętności:

Umiejętność rozumienia psychologicznych mechanizmów współczesnego życia politycznego; Umiejętność stosowania osiągnięć psychologii w opisie oraz wyjaśnianiu zjawisk i procesów politycznych.

Treści programowe:

Wykład:

Przedmiot i metody badawcze psychologii polityki

1. Spór wokół przedmiotu: psychologia stosowana do polityki czy interdyscyplinarna dziedzina wypracowującą nowe własne koncepcje?

2. ery rozwoju psychologii politycznej

3. rozwój psychologii politycznej w Polsce

4. główne metody badań: eksperyment, badania kwestionariuszowe, psychobiografie

Autorytaryzm i jego psychopolityczne konsekwencje

1. Główne koncepcje autorytaryzmu: od koncepcji psychodynamicznych do koncepcji poznawczych

2. Narzędzia do pomiaru autorytaryzmu: skala F i RWA

3. autorytaryzm a preferencje i postawy polityczne na podstawie wyników badań

Poczucie podmiotowości i alienacja polityczna.

1. Główne koncepcje podmiotowości i alienacji politycznej: syndrom czy zjawisko jednowymiarowe?

2. Alienacja polityczna jako wyznacznik zachowań wyborczych

Delegitymizacja systemu politycznego w Polsce: wyjaśnianie przyczyn z perspektywy badań psychologicznych

1. Niski poziom legitymizacji systemu politycznego – wyniki badań

2. Teoria kapitału społecznego i mity legitymizujące system: rola przekonań i obrazu świata społecznego jednostki

3. Zaufanie interpersonalne i jego konsekwencje

Zachowania wyborcze jednostki

1. Przyczyny dla których ludzie głosują lub nie głosują.

2. Najważniejsze modele wyjaśniające zachowania wyborcze w aspekcie wyboru politycznego.

3. Charakter wyboru politycznego dokonywanego podczas głosowania w świetle badań psychologicznych: racjonalny czy heurystyczny?

Ćwiczenia

Socjalizacja polityczna

1. Kształtowanie się postaw politycznych a rozwój jednostki

2. Przekonania polityczne jako efekt doświadczeń politycznych

3. Rola edukacji politycznej w kształtowaniu zaangażowanego politycznie obywatela.

Przywództwo polityczne – perspektywa psychologiczna

1.Specyfika przywództwa politycznego, style, teorie wyłaniania się politycznego przywódcy. Metody badań.

2. Analizy osobowości wybranych przywódców politycznych: L. Wałęsa, J. Kaczyński, Barack Obama, W. Putin, D. Trump

Nacjonalizm i patriotyzm w ujęciu psychologii politycznej

1. Nacjonalizm jako ideologia i ruch polityczny

2. Nacjonalizm i patriotyzm jako orientacje narodowe jednostek

Psychopatologia polityczna

1. Polska paranoja polityczna.

2. Teorie spiskowe w perspektywie psychologicznej

3. Alienacja i autorytaryzm jako determinanty myślenia spiskowego

4. Wpływ tragedii smoleńskiej na myślenie spiskowe

Zachowania wyborcze Polaków

1. Alienacja polityczna jako motyw bierności wyborczej

2. Teorie wyboru politycznego. Racjonalność i nieracjonalność wyborcy.

A. Literatura

A.1. wykorzystywana podczas zajęć

Bronowicka A., Głębocka (2004). Przewodzenie polityczne. Perspektywa psychologii politycznej (w:) L. Rubisz, K. Zuba (red.) – Przywództwo polityczne. Teoria i rzeczywistość. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, str. 55-69.

Bronowicka, A. (2007). Alienacja polityczna i poczucie zagrożenia a dynamika akceptacji rządów silnej ręki w okresie transformacji systemowej. W: J. Klebaniuk (red.), Fenomen nierówności społecznych. Nierówności społeczne w refleksji humanistycznej (s. 397-419).Warszawa: ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury.

Bronowicka A. (2006). Alienacja polityczna i społeczna jako wyznacznik zachowań wyborczych młodzieży (w:) Bronowic-ka A. (red.) -„Wyzwania i zagrożenia demokracji w Polsce w obliczu wyborów 2005”, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, str. 49-69.

Drogosz M. (red. 2018). Podzielony umysł społeczny. Polacy po ćwierćwieczu demokracji. Warszawa: Liberi Libri

Korzeniowski K. (2009). O dwóch przesłankach myślenia spiskowego. Alienacja i autorytaryzm. Psychologia Społeczna, T4/3, 144-154.

Skarżyńska K. (2005). Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej. Rozdział 1, 2, 5, 6, 7. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.

Literatura uzupełniająca

Adorno T. W. (2010). Osobowość autorytarna. Warszawa: PWN.

Bronowicka A. (2007).The alienation of the youth and its consequences for the voting behaviors in the context of the local election. (w:) A. Bokszczanin “Social Change in Solidarity”, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Bronowicka A. (2008). Lęk ekonomiczny a autorytaryzm przyszłych polskich elit w okresie 2004-2006. (w:) R. Derbis (red.)„Jakość życia -od wykluczonych do elity„ Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. J. Długosza, str. 161 – 175.

Bronowicka A. (2009). Poczucie zagrożenia a alienacja polityczna: porównanie polsko-amerykańskie. (w:) J. Miluska (red.) „Polityka i politycy. Diagnozy, oceny, doświadczenia”, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, str. 189-204.

Fromm E. (1970). Ucieczka od wolności. Warszawa: Czytelnik.

Jakubowska U., Skarżyńska K. (red.) (2009). Między przeszłością a przyszłością: szkice z psychologii politycznej. Warszawa: Wydaw. Instytutu Psychologii PAN

Koralewicz J. (2008). Autorytaryzm, lęk, konformizm. Warszawa: Scholar.

Korzeniowski K. (2010). Polska paranoja polityczna. Źródła, mechanizmy i konsekwencje spiskowego myślenia o polityce. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN

Korzeniowski K. (1999). Autorytaryzm i jego psychopolityczne konsekwencje (w:) K. Skarżyńska (red.). Psychologia polityczna, Zysk i S-ka.

Korzeniowski K. (1999). Między rewolucją a normalnością. Rzecz o alienacji politycznej na przełomie dekad. (w:) Wojciszke B. i Jarymowicz M. (red.) Psychologia rozumienia zjawisk społecznych. Warszawa: WN PWN.

Radkiewicz P. (2012). Autorytaryzm a brzytwa Ockhama. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.

Sears D.O., Huddy L., Jervis R. (red.) (2008). Psychologia polityczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Skarżyńska K. (red., 1999). Psychologia polityczna, Zysk i S-ka.

Wiedza K_W01; K_W03; K_W06

zna terminologię używaną w psychologii politycznej oraz jej zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych (socjologia, nauki polityczne) na poziomie rozszerzonym;

ma pogłębioną i uporządkowaną wiedzę na temat specyfiki przedmiotowej i metodologicznej psychologii politycznej (zna główne orientacje badawcze i metody badań)

Posiada rozszerzoną wiedzę o człowieku jako obywatelu funkcjonującym w państwie demokratycznym.

Umiejętności K_U01; K_U05

posiada pogłębione umiejętności obserwowania, wyszukiwania, przetwarzania i interpretowania informacji na temat zachowań politycznych oraz zjawisk i procesów politycznych, przy wykorzystaniu różnych źródeł;

ma pogłębione umiejętności obserwowania, diagnozowania, racjonalnego oceniania złożonych sytuacji w procesach politycznych oraz analizowania motywów i wzorów ludzkich zachowań politycznych;

Kompetencje społeczne K_K02; K_K03

dostrzega i formułuje problemy moralne i dylematy etyczne związane z brakiem zaangażowania w sprawy publiczne, w dobro wspólne jakim jest funkcjonowanie obywateli w systemie demokratycznym

Potrafi zachować krytycyzm wobec odbieranej treści z obszaru oddziaływań na myślenie i zachowanie polityczne

B. Formy zaliczenia:

1. Wykład:

Kolokwium pisemne testowe

2. Ćwiczenia:

Ocena prezentacji na wybrany temat

Rejestrowana aktywność na zajęciach (udział w proponowanych ćwiczeniach, odpowiedzi na pytania z lektur)

C. Podstawowe kryteria:

Kolokwium pisemne testowe

• ocena dostateczna: jeśli student uzyska powyżej 55% punktów

• ocena dobra: jeśli student uzyska powyżej 70% punktów

• ocena bardzo dobra: jeśli student uzyska powyżej 90% punktów

brak takich wymagań