Techniki ochrony gleb

obowiązkowe

I stopnia inżynierskie

Ochrona środowiska

05

ogólnoakademicki

obowiązkowe

Realizowany w sali
Realizowany w terenie

A. Wymagania formalne: geologia, gleboznawstwo, geomorfologia

B. Wymagania wstępne: znajomość podstawowych zagadnień (procesów) z fizyki, biologii i chemii, umiejętność czytania ze zrozumieniem instrukcji do ćwiczeń

zob. w sekcji "Literatura"

Praca własna studenta

- przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych: 15 x 1 godz. = 15 godz.

- przygotowanie sprawozdań z ćwiczeń laboratoryjnych 15 x 1 godz. = 15 godz.

- korzystanie z literatury specjalistycznej do W+L+T= 10 godz.

- przygotowanie sprawozdania z ćwiczeń terenowych: 5 godz.

- przygotowanie do kolokwium i obecność na kolokwium: 10 godz.

- przygotowanie do egzaminu i obecność na egzaminie: 12 godz.

Razem 68 godz. = 2 p.ECTS

Cele przedmiotu: wskazanie zagrożeń wynikających z działalności człowieka i procesów naturalnych kształtujących powierzchnię Ziemi, umiejętność określenia podstawowych czynników wpływających na degradację i dewastację środowiska glebowego. Znajomość i umiejętność oceny technik i metod oraz narzędzi służących do ograniczenia negatywnych zmian w środowisku. Umiejętność interpretacji uzyskanych wyników analiz terenowych i laboratoryjnych oraz ich dyskusja z krajową i międzynarodową literaturą naukową.

Treści programowe:

A. Problematyka wykładów: Wprowadzenie do zagadnienia. Definicje pojęć. Prawne aspekty ochrony gruntów. Źródła, rodzaje i charakterystyka zanieczyszczeń podłoża gruntowego. Przekształcenia i degradacja gleb oraz jej formy: geotechniczna degradacja gleb (w tym m. in. przeobrażenia powierzchni Ziemi, mechaniczne uszkodzenie próchniczego poziomu gleby), fizyczna degradacja gleb (w tym m. in. odwodnienie, zawodnienie, erozja wodna i wietrzna); Techniki ochrony przeciwerozyjnej i zagospodarowania gruntów erodowanych, chemiczna degradacja gleb (w tym m. in. zakwaszenie, alkalizacja, zasolenie, degradacja powodowana przez zanieczyszczenie: metalami ciężkimi, związkami ropopochodnymi itp.), biologiczna degradacja gleb. Techniczno-biologiczne sposoby ochrony gleb, w tym ochronne funkcje szaty roślinnej. Agrotechniczne sposoby ochrony gleb Techniki ochrony gleb w środowisku miejskim. Ochrona mokradeł (głównie torfów) i retencja wodna

B. Problematyka laboratorium: Metodyka i pobór prób gleb przekształconych chemicznie i biologicznie. Erozja gleb – metody wyznaczania profilu hipsometrycznego stoku, określenie morfologii gleby na zboczu. Procesy stokowe i skutki ich oddziaływania – technika wyznaczania kierunków erozji liniowej, powierzchni zmycia i namycia na stoku. Ocena stopnia zerodowania zbocza. Ocena zagrożenia gleb erozją wodną – techniczne metody wyznaczenia stopni nasilenia potencjalnej erozji wodnej. Metody techniczne i biotechniczne zabezpieczeń przeciwerozyjnych stoków i skarp. Degradacja chemiczna gleb i metody biotechniczne neutralizacji gleb zasolonych - gipsowanie i przemywanie, zmiana struktury gleby. Oznaczenie pH w KCl, oznaczenie stopnia wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym określenie technicznych sposobów neutralizacji gruntów.

Ocena stopnia zdegradowania gleb użytkowanych rolniczo, ocena zasobności gleb w fosfor, potas i magnez na podstawie analizy danych – wykreślenie mapy. Degradacja biologiczna gleb – określenie ubytku próchnicy.

C. Problematyka zajęć terenowych: Praktyczne zapoznanie studentów z formami degradacji gleb na skutek działalności górniczej(górnictwo odkrywkowe kruszyw i wapieni) oraz działalności erozyjnej wody w czasie powodzi. Poznanie technik stosowanych przy zabezpieczeniach przeciw erozyjnych skarp na zwałowiskach wewnętrznych kopalń odkrywkowych,

1. Kowalik P. 2001. Ochrona środowiska glebowego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa

2. Siuta J. (red.) 1978. Ochrona i rekultywacja gleb, PWR i L, Warszawa

3. Siuta J. (red.) 1999. Ochrona i rekultywacja gruntów w gminie, Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej, Warszawa.

4. Siuta J. 1995. Gleba diagnozowanie stanu i zagrożenia, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa

5. Siuta J. 1982. Ochrona gleb, Materiały do planowania przestrzennego, zeszyt 2, Instytut Kształtowania Środowiska, Warszawa

6. Turski R., Baran S. 1996. Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb, Wyd. Akad. Rolniczej, Lublin

7. Zadroga B., Oleńczuk-Neyman K. 2001. Ochrona i rekultywacja podłoża gruntowego, Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk

Efekty uczenia się wg PRK z 2019r.

Wiedza: po zakończeniu kursu student:

- definiuje podstawowe pojęcia z zakresu degradacji i ochrony gleb OŚ1A_W02

- wymienia i charakteryzuje akty prawne dotyczące ochrony gruntów oraz środowiska glebowego OŚ1A_W18

- charakteryzuje źródła i rodzaje zanieczyszczeń podłoża gruntowego OŚ1A_W06

- omawia poszczególne formy degradacji gleb OŚ1A_W04

- wymienia metody i techniki stosowane w ochronie środowiska glebowego ze szczególnym uwzględnieniem ochronnej funkcji szaty roślinnej OŚ1A_W03, OŚ1A_W10

UMIEJĘTNOŚCI: po zakończeniu kursu student:

- stosuje podstawowe techniki pracy w terenie i laboratorium przydatne w analizie procesów stokowych OŚ1A_U08

- wykazuje umiejętność czytania ze zrozumieniem fachowej literatury oraz wykorzystuje ją w opracowaniu sprawozdań z przebiegu ćwiczeń laboratoryjnych OŚ1A_U29

- wykonuje profil hipsometryczny stoku, wskazuje odcinki stoku o największym zagrożeniu erozją OŚ1A_U10

- ocenia wybrane właściwości stoku (nachylenie, uziarnienie, zawartość próchnicy) ze względu na podatność występowania ruchów masowych OŚ1A_U12

- projektuje zabezpieczenia przeciw erozyjne, wybranych odcinków zbocza OŚ1A_U09

- rewiduje zagrożenie jakości gleb ze względu na występujące zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne OŚ1A_U05

- potrafi powiązać wielkość deponowanych zanieczyszczeń ze stopniem degradacji gleb OŚ1A_U05

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: po zakończeniu kursu student:

- jest odpowiedzialny za powierzony sprzęt laboratoryjny i utrzymanie należytego porządku w laboratorium OŚ1A_W06

- efektywnie współdziała w pracy zespołowej w ramach zajęć laboratoryjnych i terenowych OŚ1A_W05

- wykazuje odpowiedzialność za bezpieczeństwo pracy własnej i kolegów OŚ1A_W10

- określa negatywny wpływ działalności gospodarczej człowieka na powierzchnię ziemi i stara się przeciwdziałać jego skutkom OŚ1A_W12

Podstawowe metody i kryteria oceny:

• Wykład: egzamin pisemny (100%);

• Laboratorium: zaliczenie z oceną

prace kontrolne - kolokwia (60%), sprawozdania z ćwiczeń (30%), aktywność podczas zajęć (10%);

• Zajęcia terenowe: zaliczenie z oceną

sprawozdanie z przeprowadzonych zajęć terenowych (60%), aktywność podczas zajęć (40%).

nie dotyczy