Botanika systematyczna

obowiązkowe

Realizowany w sali
Realizowany w terenie
Realizowany zdalnie

Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. 1953, 1986. Rośliny polskie. Opisy i klucze wszystkich gatunków roślin naczyniowych rosnących w Polsce bądź dziko, bądź też zdziczałych lub częściej hodowanych. PWN, Warszawa.

Stace C.A., 1993. Taksonomia roślin i biosystematyka. PWN, Warszawa.

A. Wymagania formalne: zaliczony kurs: Botanika ogólna

B. Wymagania wstępne: znajomość podstawowych zagadnień z biologii na poziomie szkoły ponadpodstawowej

Cele przedmiotu:

Zrozumienie zagadnień dotyczących zasad klasyfikacji organizmów i nomenklatury botanicznej, technik opisywania i nazywania jednostek taksonomicznych, nabycie umiejętności posługiwania się kluczami do oznaczania roślin, florami krajowymi i obcymi, nabycie umiejętności wyszukiwania istotnych podobieństw i różnic między taksonami, umiejętności porównywania i wyciągania wniosków, nabycie umiejętności prowadzenia poprawnych metodycznie badań terenowych z zakresu botaniki systematycznej wraz z tworzeniem dokumentacji w postaci zielnika.

A. Problematyka wykładu:

Klasyfikacja organizmów. Zarys historii systemów roślinnych. Okres rozwoju botaniki opisowej i tworzenia pierwszych sztucznych systemów klasyfikacyjnych roślin i organizmów tradycyjnie zaliczanych do roślin. Okres tworzenia systemów naturalnych, morfologicznych. Okres tworzenia systemów ewolucyjnych. Systemy współczesne. Zasady współczesnej nomenklatury botanicznej (ICBN). Klasyfikacja fenetyczna i filogenetyczna. Taksonomia numeryczna. Znaczenie kladystyki. Systematyka molekularna. Przegląd zróżnicowania gromad, klas i rzędów roślin naczyniowych. Charakterystyka wybranych rodzin, rodzajów i gatunków roślin (i organizmów tradycyjnie zaliczanych do roślin), ze szczególnym uwzględnieniem roślin nagozalążkowych i okrytozalążkowych.

B. Problematyka ćwiczeń laboratoryjnych:

Przegląd systematyczny i charakterystyka mszaków, widłaków, monilofitów, roślin nasiennych (nagozalążkowe i okrytozalążkowe), ze szczególnym uwzględnieniem roślin okrytozalążkowych.

C. Problematyka kursu terenowego:

Oznaczanie roślin w terenie (doskonalenie umiejętności rozpoznawania gatunków różnych typów siedlisk).

Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć:

1. Wykorzystywana podczas zajęć

Rostański K. 2003. Wykłady z botaniki systematycznej. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Szweykowska A., Szweykowski J. 2004. Botanika. T.I. Morfologia. T.II. Systematyka. PWN, Warszawa.

Szweykowska A., Szweykowski J. (red.) 2003. Słownik botaniczny. Państ. Wyd. „Wiedza Powszechna”, Warszawa.

Gorczyński T. (red.) 1986. Ćwiczenia z botaniki. PWN, Warszawa.

Rutkowski L. 1998, 2008. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Jäger E.J., Müller F., Ritz C.M., Welk E., Wesche K. 2017. Rothmaler - Exkursionsflora von Deutschland. Gefässpflan-zen: Atlasband. 13 Auflage. Springer Spektrum, Berlin.

Sikorski P., Sudnik-Wójcikowska B., Rutkowski L., Cwener A., Wierzba M., Krechowski J., Sikorska D. 2020. Atlas turzyc z kluczami do oznaczania gatunków. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.

Drobnik J. 2007. Zielnik i zielnikoznawstwo. PWN, Warszawa.

Plášek V. 2013. Mszaki w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa.

2. Studiowana samodzielnie przez studenta: jw.

Wiedza

K_W20_interpretuje elementarne zasady klasyfikacji i nomenklatury roślin oraz wymienia główne grupy systematyczne_P6S_WG

K_W27_przedstawia podstawowe reguły, metody i techniki prowadzenia badań terenowych w środowisku przyrodniczym oraz możliwości ich wykorzystania w ochronie przyrody_P6S_WG

Umiejętności

K_U02_wykorzystuje podstawowe metody i techniki stosowane w pracy terenowej w środowisku przyrod-niczym_P6S_UW

K_U03_posługuje się biologiczną literaturą naukową w języku ojczystym _P6S_UK

K_U05_samodzielnie wyszukuje i korzysta z dostępnych źródeł informacji biologicznej, w tym ze źródeł elektronicznych_P6S_UW

K_U08_przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne_P6S_UO

K_U09_dokonuje syntezy danych pochodzących z różnych źródeł i wyciąga na tej podstawie wnioski_P6S_UO

K_U010_w dyskusji specjalistycznej potrafi posługiwać się językiem naukowym typowym dla nauk biologicznych_P6S_UK

K_U013_uczy się samodzielnie wyznaczonych zagadnień_P6S_UU

K_U016_posiada umiejętność bezpiecznej pracy z aparaturą pomiarową i powierzanym sprzętem_P6S_UK

Kompetencje społeczne

K_K03_jest odpowiedzialny za powierzony sprzęt i własną pracę oraz szanuje pracę innych_P6S_KO

K_K08_dąży do stałego aktualizowania wiedzy z zakresu nauk

biologicznych_P6S_KK

K_K12_wykazuje postawę otwartości na współpracę z innymi osobami oraz zaangażowanie w pracę grupową_P6S_KR

Metody dydaktyczne

• wykład z prezentacją multimedialną

• ćwiczenia laboratoryjne: obserwacja makroskopowa i mikroskopowa materiału roślinnego, z wykorzystaniem przyrządów optycznych, umożliwiająca poznawanie cech diagnostycznych poszczególnych gatunków i identyfikację taksonów, dyskusja, pokaz, praca z podręcznikiem, praca z kluczem do oznaczania roślin naczyniowych

• kurs terenowy: dydaktyczna wycieczka terenowa

Sposób zaliczenia

• wykład: egzamin pisemny

• ćwiczenia laboratoryjne: zaliczenie z oceną

• kurs terenowy: zaliczenie z oceną

Formy zaliczenia

• wykład: egzamin pisemny w formie testu z pytaniami otwartymi i

zamkniętymi

• ćwiczenia laboratoryjne: ocena zaliczeniowa na podstawie ocen cząstkowych otrzymanych w trakcie trwania semestru z kolokwiów, aktywności na zajęciach oraz poprawnie wykonanych i opisanych rysunków

• kurs terenowy: ocena zaliczeniowa na podstawie aktywności na zajęciach, złożenia i zaliczenie zielnika

Podstawowe kryteria

W: wykazanie się wiedzą: do zdania egzaminu konieczne jest udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej połowę zagadnień poruszonych w pytaniach

L: ustalenie oceny końcowej na podstawie zaliczonych kolokwiów, poprawności wykonania rysunków i aktywności na zajęciach

KT: ustalenie oceny na podstawie aktywności podczas zajęć, złożenia i zaliczenia zielnika