Przemoc i religie

ogólnouniwersyteckie

Warto zastanowić się: „Czy religie monoteistyczne (dzisiaj islam, w przeszłości judaizm i chrześcijaństwo) stać na dialog z innymi religiami bez roszczenia sobie prawa do prawdy i wyłączności soteriologicznej? W jego realizacji warto będzie zastanowić się:

— Jakie biblijne (staro- i nowotestamentowe) oraz koraniczne motywy wojny i przemocy stały i nadal stoją na drodze porozumienia między religiami?

— Jakie błędy popełnione we wczesnym chrześcijaństwie stały się przyczyną przemocy religijnej w historii Kościoła i jak wpłynęły one na sekularyzację?

— Czy nietolerancja, której następstwem są wojna i przemoc, jest nieuniknionym skutkiem roszczenia sobie prawa do prawdy?

— Jaką rolę faktycznie odgrywały i nadal odgrywają wojna i przemoc w innych religiach świata, a jaką na obszarach kolonialnych i misji chrześcijańskich?

— Czy religie monoteistyczne, na skutek swojej historii straciły swoją legitymizację i czy mogą ją odzyskać przez dialog międzyreligijny?

Na pierwszy rzut oka są to trudne pytania i może wyznaczają zbyt szerokie ramy. Jestem jednak pewien, że potrzebujemy takich pytań i że na te różne problemy będziemy znajdować różne odpowiedzi. To pomoże nam krytycznie ocenić pewne kulturowe uproszczenie, wg którego monoteizm nacechowany jest przemocą, zaś politeizm charakteryzuje się tolerancją.

Kurs prowadzony w formie wykładu wzbogaconego prezentacjami multimedialnymi mógłby kończyć się studenckimi opracowaniami praktycznego znaczenia takich pojęć jak:

Dialog życia, w którym ludzie pragną żyć wspólnie w otwartej i sąsiedzkiej atmosferze, dzielą wspólnie radość i cierpienie, swoje ludzkie problemy i trudności.

Dialog działania, w którym chrześcijanie i niechrześcijanie współpracują w celu pełnego rozwoju i wyzwolenia człowieka.

Dialog wymiany teologicznej, w którym specjaliści pogłębiają swoje zrozumienie określonego teologicznego dziedzictwa i uczą się szanować nawzajem swoje wartości.

Plan wykładu:

1. Wprowadzenie – definicja przemocy w religii

2. Religia i przemoc – znaczenie ambiwalencji

3. Wojna i przemoc w starożytnym Izraelu

4. Oblicza przemocy w historii chrześcijaństwa

5. Impulsy na rzecz przemocy w Islamie

6. Fenomen przemocy w hinduizmie

7. Problem przemocy w buddyzmie

Literatura:

Adel Theodor Khoury, Ekkehard Grundmann, Hans-Peter Müller (wybór i opr.), Wojna i przemoc w religiach świata. Fakty i przyczyny, tł. R. Zajączkowski, Kielce 2006.

Is Monotheism Particularly Prone to Violence?, “Journal of Religion & Society” 15 (2013).

War and Ethics in the Ancient Near East: Military Violence in Light of Cosmology and

History. Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 407 (2009).

J. D. Eller, Cruel Creeds, Virtuous Violence: Religious Violence across Culture and History.

A.-M. Korte, M. de Haardt (ed.), God Against the Gods: The History of the War Between Monotheism and Polytheism, New York 2004.

Jeffrey Ian Ross, Religion and Violence: An Encyclopedia of Faith and Conflict from Antiquity to the Present, vol. 1-3, New York 2004.

R. M. Schwartz, The Curse of Cain: The Violent Legacy of Monotheism, Chicago 1997.

Ch. Selengut, Sacred Fury: Understanding Religious Violence, Chicago 2008.

M. Juergensmeyer, Terror in the Mind of God: The Global Rise of Religious Violence. Comparative Studies in Religion and Society, Chicago 2003

Wiedza

1. Student zna wybrane koncepcje dotyczące relacji państwo-religia.

2. Posiada podstawową wiedzę na temat rozwoju religii zarówno w aspekcie historycznym, społecznym i teologicznym.

3. Ma podstawową wiedzę o rodzajach więzi społecznych i o rządzących nimi prawidłowościach

Umiejętności

1. Student potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych; analizuje ich powiązania z różnymi obszarami działalności.

2. Potrafi w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się w mowie i na piśmie, na tematy dotyczące wybranych zagadnień z zakresu nauk o społeczeństwie; z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku nauk społecznych jak i innych dyscyplin

3. Potrafi dokonać analizy własnych działań i wskazać ewentualne obszary wymagające modyfikacji w przyszłym działaniu

Kompetencje społeczne (postawy)

1. Student ma przekonanie o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań z zakresu relacji państwo-religia w środowisku społecznym; jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych; wykazuje aktywność, podejmuje trud i odznacza się wytrwałością w realizacji indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych.

2. Student jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach realizujących działania na rzecz porozumiewania międzyreligijnego.

3. Student odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy, projektuje i wykonuje działania w zakresie nauk społecznych.

Metody dydaktyczne

• Analiza tekstów z prezentacją multimedialną

B. Formy zaliczenia:

• obecność na zajęciach + praca zaliczeniowa

C. Podstawowe kryteria

1. Praca zaliczeniowa – 50%

2. Znajomość zadanych lektur – 20%

3. Wiedza prezentowana na zajęciach – 30 %

Nie przewiduje się praktyk zawodowych