Psychologia różnic indywidualnych 2.5-PSROZNIC-Z
Wykład (WYK) Semestr letni 2018/2019

Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):

wykorzystywana podczas zajęć:

• Brzozowski, P., Drwal, R.D. (1995 lub 2008). Kwestionariusz osobowości Eysencka. Polska adpactacja EPQ-R. Warszawa: PTP PTP – podręcznik

• Strelau, J. (2014). Różnice indywidualne. Historia – determinanty – zastosowanie. Warszawa: SCHOLAR, SWPS

• Strelau, J. (2006). Psychologia różnic indywidualnych(wyd 2). Warszawa: WN SCHOLAR

• Strelau, J. (2001). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN

• Matczak, A. (1992). Test Porównań Znanych Kształtów (MFF) J. Kagana. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

• Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza - Struktura – Funkcje. Gdańsk: GWP.

• Strelau, J., Doliński D. (2008). Psychologia różnic indywidualnych. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (rozdz. 9, s. 765 -846). Gdańsk: GWP

• Strelau, J. (2000). Osobowość jako zespół cech. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2 (s. 525-561). Gdańsk: GWP

• Strelau, J. (2000). Temperament. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2 (s. 684-721). Gdańsk: GWP

• Nęcka, E. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2 (s.721-761). Gdańsk: GWP

• Matczak, A. (2000). Style poznawcze. W:J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2 (s.761-782). Gdańsk: GWP

• Seligman, D. (1995). O inteligencji prawie wszystko. Kontrowersje wokół ilorazu inteligencji. Warszawa: WN PWN

• Wrześniewski, K., Sosnowski, T. (2005). Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (ISCL). Polska adaptacja STAI. Podręcznik. Warszawa: Wydawnictwo PTP.

• Zawadzki, B., Strelau, J. (1997). Formalna charakterystyka zachowania - kwestionariusz temperamentu (FCZ-KT). Warszawa: Wydawnictwo PTP. (podręcznik).

• Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., & Śliwińska, M. (1998). Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Pod-ręcznik do polskiej adaptacji. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Literatura uzupełniająca:

• Ciarkowska W., Oniszczenko W. (2008). Szkice z psychologii różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

• Dominiak A., Nosal Cz. (2010). Rola mechanizmu temporalnej integracji w procesach poznawczych. G. Sędek i S. Bedyń-ska (red.) Czwarty wymiar. Czas w różnych perspektywach badawczych. Warszawa: PWN

• Drwal, R.Ł. (1978). Poczucie kontroli jako wymiar osobowości – podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań. W: L. Wołoszynowa (red.). Materiały do nauczania psychologii (s. III, T.3, s. 307-345).Warszawa: PWN (dostępne u Prowadzącej lub w czytelni).

• Eysenck, M.W. (2006). Teorie lęku i wykonywanie zadań poznawczych. W: M. Fajkowska, M. Marszał – Wiśniewska, G. Sędek (red.), Podpatrywanie myśli i uczuć (87-100). Gdańsk: GWP.

• Eysenck, M., W. i Fajkowska, M., (2009). Teoria efektywności przetwarzania informacji i jej rozwój. W: M. Fajkowska, B. Szymura (red.), Lęk geneza mechanizmy funkcje. (s. 138 –157). Warszawa: SCHOLAR.

• Fajkowska, M., Krejtz, I. (2007). Temperament, lęk i uwagowe przetwarzanie informacji emocjonalnych. W: M. Fajkowska, M. Marszał – Wiśniewska, G. Sędek (red.), Podpatrywanie myśli i uczuć (45-62). Gdańsk: GWP.

• Garnder, H., Kornhaber M. i Wake, W. (2001). Inteligencja. Wielorakie perspektywy. Warszawa: WSiP.

• Gerymski, R. (2017). Are personality traits a good predictors of the type of watched pornography? Analysis of the relationship between personality traits and the preference of a chosen pornographic categories. Przegląd Seksuologiczny, 3(51), 10-16.

• Gerymski, R. (2018). Wpływ agresji oraz wybranych czynników osobowościowych na preferencje kategorii filmów porno-graficznych, Psychoseksuologia, 4, 80-91.

• Jonassen, H., D., i Grabowski, L., B. (1993). Handbook of Individual Differences, Learning, and Instruction. Hillsdale, New Jersey, Hove and London: Lawrence Erlbaum Associates. (Wybrane zagadnienia, literatura dostępna u Prowadzącej i wykorzystana w ramach prezentacji do zajęć).

• Kiełek-Rataj, E. (2013). Religijność personalna a satysfakcja z małżeństwa. Family Forum, 3, 97-113.

• Korzeń, R. (2006). Nowa charakterystyka psychometryczna Inwentarza Oceny Płci Psychologicznej (IPP). Studia Psychologica, 6, 37-50.

• Lipińska-Grobelny, A., & Gorczycka, K. (2011). Rekonstrukcja narzędzia do pomiaru płci psychologicznej. Przegląd Psychologiczny, 54, 179-192.

• Marszał-Wiśniewska, M., Klonowicz T., Fajkowska-Stanik, M. (red.) (2003). Psychologia różnic indywidualnych. Wybrane zagadnienia. Gdańsk: GWP.

• Marszał-Wiśniewska, M., Strelau, J. (2011). Uwikłany temperament. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar.

• Matczak A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: PAN.

• Matczak, A. (2001). Style poznawcze. [W:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. (T -2, s. 761-782). Gdańsk: GWP.

• Nosal, S., C. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN (rozdział o stylach).

• Nosal, S., C. (1985). Category width: cognitive preferences and data processing: a theoretical analysis. Polish Psychological Bulletin, 16(4), 235 – 244.

• Nęcka, E. (2000). Pobudzenie intelektu. Zarys formalnej teorii inteligencji. Kraków: Universitas.

• Nęcka, E. (2009). Inteligencja jest procesem. W: J. Kozielecki (red.) Nowe idee w psychologii (s. 21-39). Gdańsk: GWP.

• Rogowska, A. (2015). Synaesthesia and individual differences. Cambridge: CUP.

• Rogowska, A. (2018). The relationship between demographic variables and substance use in undergraduates. International Journal of Mental Health and Addiction. https://doi.org/10.1007/s11469-018-9931-7.

• Seligman, D. (1995). O inteligencji prawie wszystko. Kontrowersje wokół ilorazu inteligencji. Warszawa: PWN.

• Strelau, J. (2009). Miejsce lęku w zbliżonych konstruktów w badaniach nad temperamentem. W: M. Fajkowska, B. Szymura (red.), Lęk geneza mechanizmy funkcje (s. 211–230). Warszawa: SCHOLAR.

• Szymura, B. i Kolańczyk, A. (2006). Wpływ lęku na przeszukiwanie pola uwagi. W: M. Fajkowska, M. Marszał – Wiśniewska, G. Sędek (red.), Podpatrywanie myśli i uczuć (25-44). Gdańsk: GWP.

• Szymura, B. (2007). Temperament uwagi. Kraków: Wyd. Prac Naukowych UNIVERSITAS.

• Wilson, G. D., Gray, J. A., & Barrett, P. T. (1990). A factor analysis of the Gray-Wilson personality questionnaire. Personality and Individual Differences, 11(10), 1037-1044.

• Wojciechowska-Maszkowska, B., Borzucka, D., Rogowska, A. (2018). Impact of personality on postural control in football players – a pilot study. Problemy Higieny i Epidemiologii, 99(2), 180-184.

• Zawadzki, B. (2002). Temperament – geny i środowisko. Gdańsk: GWP.

Wiedza

w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie:

• scharakteryzować wybrane cechowe teorie osobowości, temperamentu oraz wybrane style poznawcze

• definiować zdolności intelektualne

• wymienić i opisać wybrane metody diagnostyczne różnic indywidualnych

• zrozumieć zastosowanie psychologii różnic indywidualnych w praktyce

Umiejętności

w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien potrafić/mieć umiejętność:

• przeprowadzić pełną diagnozę różnic indywidualnych w zakresie wybranych cech temperamentu lub osobowości (wybrać odpowiednią metodę diagnostyczną do problemu diagnostycznego, przeprowadzić analizę i zinterpretować wyniki badania diagnostycznego w kontekście mechanizmów psychologicznych, opracować raport wyników uzyskanych po zastosowaniu metod diagnostycznych)

• wytłumaczyć/objaśniać cechy osobowości, temperamentu i ich wpływ na funkcjonowanie jednostki

• zastosować poznaną wiedzę odnośnie zdolności intelektualnych, stylów poznawczych w pracy

Kompetencje społeczne

w wyniku przeprowadzonych zajęć student ma/wykazuje:

• pogłębioną świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności w poznanych obszarach

• gotowość do przeprowadzenia badania i interpretacji wyników przy pomocy poznanych metod diagnostycznych

• aktywność w zakresie posługiwania się wiedzą dotyczącą zdolności intelektualnych, stylów poznawczych, osobowości i temperamentu

• odpowiedzialność i etyka w wykorzystywaniu wiedzy i umiejętności dotyczących poznanych metod

Sposób zaliczenia: Egzamin.

Formy zaliczenia: Egzamin pisemny (pytania otwarte)

Podstawowe kryteria oceny z egzaminu pisemnego:

• ocena dostateczna: jeśli student uzyska powyżej 60% punktów

• ocena dostateczna plus: jeśli student uzyska powyżej 70% punktów

• ocena dobra: jeśli student uzyska powyżej 80% punktów

• ocena dobra plus: jeśli student uzyska powyżej 90% punktów

• ocena bardzo dobra: jeśli student uzyska 100% punktów

1. Wprowadzenie w problematykę Psychologii różnic indywidualnych: podstawowe definicje i kategorie stosowane w psychologii różnic indywidualnych, przedmiot badań, główne czynniki determinujące różnice indywidualne: dziedziczność i środowisko.

2. Zdolności i inteligencja – pojęcie inteligencji; różne podejścia do inteligencji: strukturalne, biologiczne i poznawcze; po-miar inteligencji oraz jej rola adaptacyjna w życiu codziennym, badania nad związkiem inteligencji z różnymi czynnikami (wykształcenie, ubóstwo, patologie, efektywność pracy).

3. Temperament - pojęcie temperamentu, rodzaje teorii temperamentu, kontekst historyczny: typologie starożytnych, typolo-gie temperamentu: konstytucjonalne- Kretschmera, Sheldona, typologia układu nerwowego wg Pawłowa i Neopawłowiści; wybrane teorie temperamentu (Cloninger, Rothbart i Derryberry, Buss i Plomin, Gray, Zuckerman, Thomas i Chess, Strelau, Eliasz), środowiskowe i biologiczne uwarunkowania, stałość - zmienność, metody pomiaru temperamentu.

4. Wybrane koncepcje cechowe osobowości (teoria czynnikowa Cattella; Pięcioczynnikowy Model Osobowości; Biologiczna Teoria PEN Eysencka; temperament a osobowość, pomiar PEN, znaczenie różnic indywidualnych PEN w funkcjonowaniu poznawczym (pamięć robocza, mechanizmy uwagi).

5. Style poznawcze: pojęcie stylu poznawczego, przykłady i omówienie wybranych stylów: zależność vs niezależność od pola, poczucie kontroli, impulsywność –refleksyjność, intuicyjność – racjonalność myślenia, typy umysłu wg Nosala.

• wykłady

• konsultacje (zarówno regularne, jak też organizowane w indywidualnych przypadkach)