Psychologia osobowości

obowiązkowe

Celami przedmiotu są:

Wykład: Dostarczenie wiedzy na temat teorii i modeli osobowości powstałych w obrębie różnych kierunków psychologii. Do-starczenie wiedzy na temat metod charakterystycznych dla poszczególnych teorii w zakresie badań nad różnymi aspektami osobowości. Kształtowanie umiejętności i kompetencji w interpretacji zjawisk zachodzących w obszarze psychologii osobowości.

Ćwiczenia: Celem ćwiczeń jest przyswojenie i pogłębienie rozumienia wiedzy dotyczącej struktury osobowości, jej rozwoju i funkcjonowania, odmiennych sposobów teoretycznego ujmowania osobowości i metod jej badania, zasad stosowania wiedzy o osobowości do analizy konkretnych przypadków.

Zagadnienia szczegółowe (wykład):

1. Miejsce psychologii osobowości w systemie wiedzy psychologicznej. Psychologia osobowości a: psychologia ogólna (procesów poznawczych, emocji, motywacji), psychologia różnic indywidualnych, psychologia kliniczna, psychologia społeczna.

2. Wpływy kulturowe w teoriach osobowości. Filozofia i antropologia a problematyka i metodologia badań nad osobowością. Typ kultury a problematyka badawcza w psychologii osobowości.

3. Zakres pojęcia osobowość. Osobowość a: osoba, psychika, organizm, temperament, podmiotowość, charakter, umysł. Status poznawczy pojęcia „osobowość". Ogólna definicja osobowości jako czynnika odpowiedzialnego za indywidualizm, względną stałość i integralność zachowania. Teoretyczny i empiryczny sens pojęcia „osobowość".

4. Trzy główne zagadnienia teorii osobowości:

- struktura osobowości - czym jest osobowość,

- rozwój i funkcje osobowości - dlaczego człowiek zachowuje się w określony sposób,

- metody badania osobowości – metody jakościowe i ilościowe.

5. Koncepcje psychodynamiczne Z. Freud , A. Adler i C.G. Jung (struktura osobowości, rozwój, metody badawcze).

6. Neopsychoanaliza. Koncepcja K. Horney, E. Fromm (struktura osobowości, rozwój, metody badawcze).

7. Punkty sporne w poglądach psychoanalitycznych (seksualizm, determinizm, rola doświadczeń wczesnego dzieciństwa, wpływy społeczne, status ego, mechanizmy obronne).

8. Teorie cech i teorie czynnikowe (cz. I): Teoria cech G. Allporta. Znaczenie teorii Allporta dla rozwoju myśli psychologicznej, postulat systemowego eklektyzmu, koncepcja dojrzałej osobowości.

9. Teorie cech i teorie czynnikowe (cz. II): Teoria H. J. Eysencka i R. B. Cattella.

10. Koncepcja personologii i motywacyjna teoria potrzeb H.A. Murraya

11. Humanistyczne teorie osobowości (cz. I): Organizmiczne podejście C. Rogersa; Koncepcja motywacji i potrzeb A. Maslowa,

12. Humanistyczne teorie osobowości (cz. II): Personalistyczno-egzystencjalne podejście V. Frankla.

13. Wybrane współczesne koncepcje osobowości.

- Koncepcja Psychologii Pozytywnej M. Seligmana,

- Koncepcja Autodeterminacji (SDT) R.M. Ryana, E.L. Deciego.

14. Wybrane polskie koncepcje osobowości:

- Teoria Dezintegracji Pozytywnej K. Dąbrowskiego,

- Idea Modelu Osobowościowo-Aksjologicznego MOA B. Mróz.

15. Podsumowanie.

Zagadnienia szczegółowe (ćwiczenia):

1. Wprowadzenie do zagadnień psychologii osobowości: Czym zajmuje się psychologia osobowości? Czym jest osobowość? Opis osobowości: struktura, funkcje, dynamika, rozwój, zaburzenia.

2. Naukowe badanie osobowości – rodzaje danych wykorzystywanych w badaniu osobowości. Trzy podejścia do ba-dań osobowości: badanie kliniczne, korelacyjne i eksperymentalne. Wady i zalety każdego z podejść.

3. Osobowość czy sytuacja?

4. Główne nurty w psychologii osobowości: podejście psychodynamiczne, podejście behawiorystyczne, teorie cech, podejście poznawcze i społeczno-poznawcze, psychologia humanistyczna i pozytywna, podejście narracyjne – analiza i porównywanie podejść oraz teorii (np.: Konceptualizacja rozwoju człowieka w wybranych teoriach osobowości). Analizy przypadku w oparciu o poznane teorie. Prezentacja wybranych metod badania osobowości.

5. Lista teorii omawianych na zajęciach - autorzy: Freud, Jung, Adler, Horney, Fromm, Murray, Allport, Cattell, Eysenck, Costa i McCrae, Rotter, Mischel, Bandura, Kelly, Rogers, Maslow, Deci i Ryan, McAdams, Epstein.

6. Teorie Ja.

7. Osobowość z perspektywy psychologii pozytywnej.

8. Teoria dezintegracji pozytywnej.

9. Teoria Frankla.

10. Osobowość a jakość życia.

11. Syntetyczne spojrzenie na psychologię osobowości (najważniejsze problemy psychologii osobowości, użyteczność teorii osobowości).

A.1. wykorzystywana podczas zajęć (wykład)

1. Hall C. S., Lindzey G. (2001). Teorie osobowości. Warszawa: PWN.

2. Horney K. (2009). Neurotyczna osobowość naszych czasów. Poznań: Rebis.

3. Mróz B. (2011). Poczucie jakości życia u pracowników wyższego szczebla. Uwarunkowania osobowościowe i aksjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

4. Mróz B. (2015). 20 lat później – osobowość i hierarchia wartości wybitnych aktorów polskich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

5. Oleś P. (2003). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

A.2. studiowana samodzielnie przez studenta (wykład)

1. Adler A. (1986). Sens życia. Warszawa: PWN.

2. Bandura A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

3. Dąbrowski K. (1975). Osobowość i jej kształtowanie przez dezintegrację pozytywną. Warszawa: PTHP.

4. Frankl V.E. (2010). Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.

5. Fromm E. (2005). Ucieczka od wolności. Warszawa: Czytelnik.

6. Jung C. G. (1993). Archetypy i symbole. Warszawa: Czytelnik.

7. Maslow A. H. (2010). Motywacja i osobowość. Warszawa: PWN.

8. Mróz A. (2009). Rozwój osobowy człowieka - badania w kontekście teorii dezintegracji pozytywnej. Lublin: TN KUL.

9. Oleś P., Drat-Ruszczak K. (2008). Osobowość. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP.

10. Pervin L. (2002). Psychologia osobowości. Gdańsk: GWP.

11. Życińska J., Januszek M. (2011). Test Sensu Życia (Purpose in Life Test PIL) J.C. Crumbaugha i L.T. Maholic-ka: analiza psychometryczna. Czasopismo Psychologiczne, 17 (1), 133–141.

Literatura uzupełniająca (wykład):

1. Mróz B. (2008). Osobowość wybitnych aktorów polskich. Studium różnic międzygeneracyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

2. Seligman M.E.P. (2004). Psychologia pozytywna. W: J. Czapiński (red.). Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Warszawa: PWN, 18-32.

3. Stemplewska-Żakowicz K. (2011). Diagnoza psychologiczna: diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

4. Trzebińska E. (2012). Psychologia pozytywna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ŁośGraf.

5. Tucholska S. (2009). Wypalenie zawodowe nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań, wyd. 2, poprawione. Lublin: Wydawnictwo KUL.

2. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (ćwiczenia):

1. Ashcraft D. (2001): Teorie osobowości. Studia przypadków. Wydawnictwo Naukowe PWN.

2. Gocman M. (2008). Wpływ cech osobowości na wykorzystywanie muzyki w codziennym życiu. W: A. Gawor, A. Głębocka (red.), Jakość życia współczesnego człowieka – wybrane problemy. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

3. Gough H.G., Heilbrun A.B. Jr. (2012). Lista przymiotnikowa. Podręcznik. Wydanie w roku 1983. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

4. Martowska K. (2012). Lista Przymiotnikowa ACL. Harrison G. Gough, Alfred B. Heilbrun, Jr. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

5. Oleś P.K. (2003). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

6. Oleś P.K., Drat-Ruszczak K. (2008): Osobowość (w:) Strelau J., Doliński D. (red.): Psychologia. Podręcznik akademicki t. I. GWP.

7. Oleś P., Puchalska-Wasyl M., Sobol-Kwapińska M. (red.) (2006). O osobowości praktycznie wszystko. Ćwiczenia z psychologii osobowości. Wydawnictwo Scholar, Wydawnictwo KUL.

8. Pietraszko J., Rychlik J. (2009). Rola doświadczeń emocjonalnych dziecięcych i aktualnych w formowaniu syndromów przekonań konstruktywnych i destruktywnych jednostki. W: A. Cisłak, K. Henne, K. Skarżyńska (red.) Przekonania w życiu jednostek, grup, społeczności (s. 49-65). Warszawa: Wydawnictwo „ACADEMICA” SWPS.

9. Siuta J. (red.) (2009). Diagnoza osobowości. Inwentarz NEO-PI-R w teorii i praktyce (s. 113-154). Warszawa: PTP.

10. Siuta J. (2009). Inwentarz osobowości NEO-PI-R Paula T. Costy i Roberta R. McCrae. Adaptacja polska – Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

11. Strus W., Cieciuch J. (2014). Poza Wielką Piątkę – przegląd nowych modeli struktury osobowości. Polskie Forum Psychologiczne 19 (1).

Wykaz literatury uzupełniającej, zalecanej na ćwiczeniach do samodzielnego studiowania:

1. Gałdowa A. (1999): Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

2. Gasiul H. (2006): Psychologia osobowości. Nurty, teorie, koncepcje. Diffin.

3. Gocman M. (2009). Creative attitude and the experiencing and the using of music in everyday life. W: S. Popek, R.E. Bernacka, C.W. Domański, B. Gawda, D. Turska, A.M. Zawadzka (red.), Psychologia twórczości. Nowe Horyzonty. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej.

4. Hall C.S., Lindzey G., Campbell J.B. (2006): Teorie osobowości. Nowe Wydanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.

5. Kopacz M. (2005). Personality and music preferences: The influence of personality traits on preferences regarding musical elements. Journal of Music Therapy 3(42).

6. Kopacz M. (2008). Cechy osobowości a dokonywanie wyborów muzycznych. (w:) Rocznik Wydziału Pedagogicznego Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej IGNATIANUM w Krakowie.

7. Niedźwieńska A. (red.) (2005): Zmiana osobowości. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

8. Pervin L.A. ( 2002). Psychologia osobowości. Gdańsk: GWP.

9. Pervin L.A., Cervone D. (2011): Osobowość, teoria i badania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

WIEDZA

w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien:

• zdefiniować osobowość w różnych ujęciach teoretycznych

• scharakteryzować różne aspekty funkcjonowania osobowości

• wymienić i opisać teorie osobowości

• rozumieć różnorodność właściwości osobowości oraz istotę jej struktury i funkcji

UMIEJĘTNOŚCI

w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien:

• wytłumaczyć/objaśnić czym jest osobowość; jaka jest dynamika osobowości, jej rozwój, zmiany i stałość w różnych ujęciach teoretycznych

• wytłumaczyć/objaśnić jaka jest rola kultury i sytuacyjnego kontekstu w funkcjonowaniu osobowości

• zastosować teorię do analizy przypadków

• wdrożyć zdobytą wiedzę do rozumienia osobowości konkretnych ludzi, w rożnych kontekstach sytuacyjnych

• opracować prezentację, referat i analizę przypadku

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

w wyniku przeprowadzonych zajęć student posiada:

• pogłębioną świadomość roli osobowości w funkcjonowaniu człowieka

• gotowość do rozumienia złożoności ludzkiej osobowości

• profesjonalizm i odpowiedzialność w rozumieniu i badaniu osobowości

METODY DYDAKTYCZNE:

• wykłady

• konsultacje

• prezentacje, referaty

• dyskusje grupowe

• zajęcia praktyczne - analizy przypadków

KRYTERIA OCENIANIA:

Egzamin - ocena egzaminacyjna ustalana jest na podstawie sumy punktów uzyskanych z testu.

- ocena dostateczna: jeżeli student uzyska powyżej 60% punktów

- ocena dobra: jeżeli student uzyska 75% punktów

- ocena bardzo dobra: jeżeli student uzyska powyżej 90% punktów.

Ćwiczenia - ocena końcowa jest ustalana na podstawie sumy punktów uzyskanych z różnych rodzajów aktywności (kolokwium, referat, analiza przypadku itd.) wg zasady:

- ocena dostateczna: jeżeli student uzyska powyżej 60% punktów

- ocena dobra: jeżeli student uzyska 75% punktów

- ocena bardzo dobra: jeżeli student uzyska powyżej 90% punktów.

brak